ZATRUCIA.
Zatrucia są bardzo częste. W niektórych szpitalach do 10% przyjęć w trybie pilnym wiąże się z zatruciami. Niekiedy zatrucie następuje przypadkowo w pracy podczas ekspozycji na substancje trujące, np. cyjanek lub fosforoorganiczne preparaty owadobójcze. Najczęściej jednak ludzie zatruwają się sami, zażywając środki łatwo dostępne w domu. Należą do nich leki sprzedawane bez recepty (aspiryna, paracetamol) oraz powszechnie przepisywane leki (uspokajające, nasenne i psychotropowe) spożywane z alkoholem lub bez. Rzadziej zdarzają się, zwłaszcza u dzieci, zatrucia przechowywanymi w domu środkami wybielającymi i czyszczącymi, rozpuszczalnikami lub preparatami owadobójczymi. Czynniki motywujące ludzi do otrucia się są różne; najczęściej jednak nie są to prawdziwe próby samobójcze. Wszyscy pacjenci, u których stwierdzono w wywiadzie zatrucie, powinni być ocenieni pod względem stopnia zagrożenia samobójstwem. Najczęstszymi środkami powodującymi zatrucia ze skutkiem śmiertelnym są leki przeciwbólowe, przeciwdepresyjne i uspokajające.
POSTĘPOWANIE Z CHORYM.
Przy przyjęciu do szpitala > 80 % pacjentów jest przytomnych, dzięki czemu można uzyskać od nich pełny wywiad chorobowy, który powinien zawierać następujące informacje:
· Jaka trucizna i w jakiej ilości została użyta? Należy zwrócić uwagę, że wielu pacjentów zażywa więcej niż jeden środek i/lub alkohol.
· Kiedy i w jaki sposób nastąpiła ekspozycja na daną truciznę? Czy np. została ona podana drogą pokarmową, oddechową czy wstrzyknięta?
· Jakie objawy wystąpiły od czasu ekspozycji?
· Znaczące fakty z wywiadu dotyczące chorób psychicznych, uczuleń i regularnie przyjmowanych leków.
· Czy istnieje możliwość samobójstwa?
Czynniki zagrożenia samobójstwem:
· Izolacja społeczna,
· Uzależnienie od alkoholu/leków,
· Bezrobocie,
· Samotność lub rozwód,
· Bezdomność,
· Wcześniejsze próby samobójstwa,
· Wybór miejsca i czasu utrudniający interwencję,
· Przebyte choroby psychiczne,
· Wiek średni i starszy,
Krewni, koledzy z pracy (a czasami policja) powinni na miejscu zdarzenia zebrać różne dane dotyczące trucizn, z którymi pacjent mógł mieć kontakt. Pewnych wskazówek mogą dostarczyć puste i pozbawione etykiet opakowania po lekach. U ok. 20 % pacjentów występują zaburzenia świadomości – od umiarkowanej senności do utraty przytomności. U wszystkich pacjentów przywiezionych do szpitala z zaburzeniami świadomości lub śpiączką powinno być zawsze brane pod uwagę zatrucie. Jeśli nie można zebrać wywiadu, a podejrzewane jest zatrucie, na rodzaj trucizny mogą wskazywać objawy kliniczne.
Skutki działania różnych trucizn:
1. Śpiączka:
· Benzodiazepiny,
· Etanol,
· Opiaidy,
· Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne,
· Środki przeciwcholinergiczne,
· Pochodne fenotiazyny,
2. Zaburzenia zachowania:
· Środki psychotropowe,
· Rozpuszczalniki,
· Odstawienie leków,
· LSD,
3. Źrenice zwężone:
· Związki fosforoorganiczne,
4. Źrenice rozszerzone:
· Amfetamina,
5. Tachykardia:
· Środki sympatomimetyczne,
6. Bradykardia:
· Β – blokery,
· Werapamil,
· Digoksyna,
7. Zatrzymanie moczu:
8. Pocenie się:
· Salicylany,
· Inhibitory monoaminooksydazy,
9. Drgawki
USUWANIE TRUCIZN
OPRÓŻNIANIE ŻOŁĄDKA
Dzieci:
U dzieci leczeniem z wyboru jest podanie syropu z, ipekakuany, który jest bardzo efektywny i powoduje wymioty u > 90 % pacjentów w ciągu 30 min. Przeciwwskazaniami do wywoływania wymiotów są:
· Zaburzenia świadomości,
· Spożycie środków żrących lub pochodnych ropy naftowej,
Dorośli:
U osób dorosłych płukanie żołądka jest leczeniem z wyboru przy poważnych zatruciach.
Aby osiągnąć skuteczność, musi być jednak zastosowane tak szybko, jak to tylko możliwe. Prawdopodobnie niewiele daje płukanie żołądka po upływie 4 h od spożycia środków, które opóźniają opróżnianie się żołądka (np. aspiryny, leków trójcyklicznych), i po 2 h od połknięć innych środków.
TECHNIKA PŁUKANIA ŻOŁĄDKA.
Należy:
· Uzyskać zgodę pacjenta,
· Wykonywać zabieg przy pomocy doświadczonej pielęgniarki,
· U pacjenta w śpiączce zabezpieczyć drogi oddechowe rurką dotchawiczą z mankietem,
· Ułożyć pacjenta na lewym boku głową w dół,
· Wprowadzić do żołądka dobrze zwilżoną szeroką rurkę lub zgłębnik żołądkowy,
· Potwierdzić pozycję zgłębnika, badając aspirat za pomocą papierka lakmusowego i pobrać 10 ml aspiratu do analizy,
· Wlewać do żołądka po 500 ml ciepłej wody, umożliwiając następnie jej wypłynięcie,
· Kontynuować wlew do czasu, aż aspirat będzie przejrzysty,
· Przed usunięciem zgłębnika podać węgiel drzewny,
Absorbenty:
Węgiel drzewny jest jedynym zalecanym absorbentem. W celu uzyskania największej skuteczności należy użyć 10 części węgla drzewnego na jedną część trucizny.
Powtarzane dawki aktywowanego węgla drzewnego mogą być pomocne w zatruciach:
· Aminofiliną,
· Karbamazepiną,
· Fenobarbitalem (Luminalem),
· Chinidyną,
· Salicylanami,
· Teofiliną,
· Digoksyną,
· Fenytoiną,
Węgiel drzewny jest przeciwwskazany w zatruciach:
· Cyjankami,
· Mocnymi kwasami lub ługami,
· Destylatami ropy naftowej,
· Solami żelaza i litu,
PRZYSPIESZONE WYDALANIE.
Wymuszona diureza zasadowa:
Zabieg ten może być śmiertelny. Wskazania do jego przeprowadzenia są nieliczne – głównie ciężkie zatrucia aspiryną i fenobarbitalem. Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu wymuszonej diurezy alkalicznej należy oznaczyć stężenie trucizny w surowicy krwi i uzyskać pewne potwierdzenie ciężkiego zatrucia.
Hemodializa:
Jest niekiedy konieczne przy niektórych zatruciach (np. litem), zagrażających śmiercią.
PROBLEMY LECZENIA OGÓLNEGO W ZATRUCIACH.
Niedotlenienie:
U nieprzytomnego pacjenta zasadnicze znaczenie ma kontrolowanie dróg oddechowych i wentylacji.
Badanie gazometryczne krwi tętniczej powinno być wykonane odpowiednio wcześnie, by ułatwić podjęcie decyzji w sprawie leczenia.
Niedociśnienie:
U pacjentów często występuje normowolemia; niedociśnienie tętnicze jest spowodowane rozszerzeniem naczyń lub ujemnym efektem inotropowym wywołanym lekami.
· Przy RR skurczowym > 90 mm Hg wskazana jest obserwacja,
· Przy RR skurczowym < 90 mm Hg pomocne jest podawanie odpowiedniej ilości płynów przy dokładnym kontrolowaniu ośrodkowego ciśnienia żylnego,
Arytmie:
Zaburzenia rytmu serca wpływające niekorzystnie na jego pracę powinny być leczone zgodnie z przyjętymi zasadami. W innych niezagrażających życiu arytmiach należy najpierw unormować zaburzenia metabolizmu, gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej.
Drgawki:
Lekiem z wyboru jest diazepam (Relanium) podawany dożylnie. Należy unormować leżące u podłoża drgawek niedotlenienie i hipoglikemię.
Hipotermia:
Obniżenie temperatury ciała do < 35°C nie jest rzadkością u pacjentów z zatruciami. Najczęściej przyczyną są środki zmieniające termoregulację, np.: trójcykliczne leki przeciwdepresyjne lub alkohol, a także długotrwały wpływ niskiej temperatury otoczenia na pacjenta osłabionego przyjętą trucizną.
POSTĘPOWANIE W ZATRUCIACH SPOWODOWANYCH NAJCZĘŚCIEJ ZAŻYWANYMI ŚRODKAMI.
ASPIRYNA.
Dawka śmiertelna dla dorosłych wynosi 20 – 25 g. Sposób działania aspiryny na organizm jest złożony, dotyczy gospodarki kwasowo – zasadowej, fosforylacji oksydacyjnej i metabolizmu glukozy.
...
kamilc46