8.10
Pedagogika (gr. Paidogogos) - pais (chłopiec) + ago (prowadzę) = prowadzący chłopca
Paidogogos- oznacza niewolnika w starożytnej Grecji, jego zadaniem było odprowadzanie chłopca do miejsca ćwiczeń fizycznych, zwanego palestrą
Z upływem czasu zaczął on również uczyć wychowanka jak ma się odpowiednio zachowywać, pracował nad rozwojem jego osobowości i moralności.
Paidogogos przekształcił się z opiekuna w wychowawcę, odpowiedzialnego za zespół czynności wokół wychowanka (wychowanie duchowo-moralne).
Obok terminu pedagogika spotykamy również termin pedologia.
W zależności od wieku podopiecznego:
· Hebagogos- prowadzący młodzieńca
· Andragogos- prowadzący mężczyznę
· Gerantagogois- prowadzący stare człowieka
Pedagologia- całość pedagogiki rozwoju człowieka i pedagogiki stosowanej w instytucjach.
Pedagogika
· Twórcze oddziaływanie na dzieci i młodzież
· Rzemieślnicze naśladowanie wzorców postępowania wychowawczego i wówczas staje się techniką pedagogiczną, którą można przekazać innym w kształceniu kandydatów na wychowawców.
Terminem pedagog zawsze określano praktyka-wychowawcę.
Połączenie nauczania z kształceniem moralnym uważano za oczywiste. Jest to spuścizna wieków średnich, szkoły klasztornej…
W czasach antycznych nauczycielowi powierzano jedynie ograniczony wycinek nauczania. Wzbogacał umysł dziecka technicznie, ale nie wychowywał.
Pedagog natomiast, mimo iż był niewolnikiem, kształtował moralnie duszę, charakter i styl życia wychowanka. Jego wpływ był niepomiernie większy niż czysto techniczne lekcje nauczyciela.
Współczesna szkoła, nauczanie i właściwe sposoby przekazywania wiedzy zdominowały naszą rzeczywistość pedagogiczną. W przeszłości wychowanie miało znaczenie większe znaczenie niż nauczanie.
W czasach nowożytnych nazwa pedagog odnosiła się:
· Do twórców znaczących terminów pedagogicznych (Pestalozzi, Montessori)
· Wielkich wychowawców narodu (Napoleon, Mickiewicz)
· Była nazwą honorową
Po II wojnie pedagogiem nazywano każdego nauczyciela, co miało podkreślić, że każdy nauczyciel ma obowiązek nie tylko nauczać, ale i wychowywać.
Obecnie z pojawieniem się w szkole pedagogów nauczyciele poczuli się zwolnieni z obowiązku wychowania.
Problem polega na tym, że nauczycielem może być każdy.
Początek XIX w. uznawany jest przez historyków pedagogiki za moment rozwoju naukowego pedagogiki.
Fryderyk Herbart- uważany za „ojca” pedagogiki. Opracował system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii.
§ Głównym celem wychowania jest kształcenie charakteru moralnego, główne środki do jego osiągnięcia to wyrobienie karności i nauczanie wychowujące
Brak dyscypliny nie służy.
Polska
· Józef Hoene-Wroński „Filozofia pedagogiki
· Bronisław Trenowski
· Teodor Sierociński
Niemcy
· Wilhelm Wundt- stworzył pierwsze psychologiczne laboratorium eksperymentalne, w którym prowadzone były empiryczne badania nad wychowawczym i szkolnym rozwojem dzieci i młodzieży oraz nad problemami dydaktyki i higieny nauczania.
Tą nową, eksperymentalną wiedzę o dziecku i jego wychowawczym rozwoju nazwano pedologią. Dziedzina ta rozwija się po dzień dzisiejszy w bardzo różnych płaszczyznach.
Główne nurty w pedagogice:
1. Naturalizm pedagogiczny (pedagogika funkcjonalna, pajdocentryzm, natywizm, teoria swobodnego wychowania)
§ Jest bezpośrednią kontynuacją pedagogiki eksperymentalnej (Wundt)
§ Odzwierciedla ruch reformatorski tzw. nowego wychowania (NEW AGE), który wyrósł z nauk biomedycznych i psychologicznych
§ W centrum zainteresowania stawiał dziecko
§ Utożsamiał procesy wychowania jednostki z tokiem jej naturalnego, spontanicznego rozwoju (dziecko z natury jest dobre)
§ Rozwinął się na początku XX wieku
§ Przedstawiciele
v J. Dewey (opis przyjmowania wiedzy przez osobę rozwijającą się)
v Janusz Korczak (dziecko traktował jak partnera)
2. Socjologizm pedagogiczny (pedagogika socjologiczna, pedagogika społeczna, pedagogika środowisk wychowawczych)
§ Głosi, że wychowanie jest faktem społecznym. Każde społeczeństwo tworzy własny ideał człowieka i ideał wychowania
§ Socjologizm traktował zjawiska wychowania jako skutek oddziaływań społeczeństwa na jednostki i grupy. Mówił o „urabianiu” osoby, wychowanka do uczestnictwa w grupie
§ Stosował metody socjologii w badaniach zjawisk wychowawczych
§ Przedstawiciele:
v Helena Radlińska
v F. Znaniecki
3. Pedagogika kultury (personalizm pedagogiki, pedagogika humanistyczna)
§ Rozwinęła się jako próba nie tylko pogodzenia, ale i przeciwstawienia się jednostronności psychologizmu i naturalizmu i socjologizmu pedagogicznego
§ Według niej proces wychowania określany jest jako spotkanie jednostki lidzkiej – osoby – z obiektywnymi warunkami, dobrami kultury. Człowiek bierze udział w ich tworzeniu, a tym samym wzbogaca swe siły duchowe i tworzy nowe wartości
v Bogdan Suchodolski
v Bogdan Nawroczyński
4. Pedagogika marksistowska (pedagogika materialistyczna)
§ Pedagogika dyrektywna
§ Oparta na filozofii marksistowskiej
§ Człowiek wprawdzie uznany za najwyższą wartość, lecz jego istota i rodzaj są zdeterminowane całkowicie przez warunki bytu społecznego i prawa rządzące bytem społecznym
§ Wychowanie służy przekształcaniu stosunków społecznych w imię „sprawiedliwości społecznej” (zaprzeczenie demokracji)
v K. Marks
v F. Engels
v L. Tołstoj
v H. Muszyński
v A. Lewin
5. Pedagogika chrześcijańska (humanizm chrześcijański)
§ Oparta na chrześcijańskich podstawach filozoficznych i światopoglądowych oraz na doktrynie wychowawczej kościoła katolickiego
§ Zakłada pełny rozwój osobowości człowieka
§ Cztery społeczności wychowania: rodzina, państwo, kościół i szkoła katolicka, które wychowują do pokoju z Bogiem i ludźmi
§ Odpowiedź na teorię marksistowską
v K. Wojtyła - Jan Paweł II
v ks. kard. S. Wyszyński
v ks. M. Nowak
§ Rozwój pedagogiki chrześcijańskiej:
v Pedagogika otwarta, jest dynamiczna
v Opiera się na antropologii filozoficznej i inspiracji chrześcijańskiej, „szeroko otwiera się na osobę ludzką i wszelkie problemy pedagogiczne”
15.10
6. Pedagogika krytyczna
§ Łączona z konstruktywnym postmodernizmem
§ Konsekwencja powszechnego niezadowolenia z usług edukacyjnych i szkoły, jako instytucji wychowawczej
§ Pedagodzy krytyczni uważają, że szkoła nie nadąża za rewolucją naukowo-techniczną, a tym samym za potrzebami i wyzwaniami tych przemian
v L. Witkowski
v T. Szkudlarek
7. Antypedagogika
§ Ruch, który radykalnie przeciwstawia się wszelkiej pedagogice wychowania autorytarnego, represyjnego, opartego na przedmiotowym traktowaniu wychowanka
§ Wychowanie tradycyjne według antypedagogiki narzuca gotowy cudzy system wartości
§ Ważną formułą pedagogiki jest „wspierać a nie wychowywać”
v B. Śliwierski
8. Alternatywna pedagogika humanistyczna
§ Wyrasta z podstaw współczesnej psychologii humanistycznej
§ Oparta na krytycznej myśli filozoficznej
§ Pedagogika ta z podmiotowości dziecka – człowieka, czyni podstawową i niepowtarzalną kategorię pedagogiczną
§ Odrzuca dualizm: przedmiot i podmiot
9. Rekonstrukcjonizm
§ Zaznaczył się w Ameryce.
§ W Polsce nie ma zbyt wielu przedstawicieli
§ Głosi, że zmiana społeczna jest nieukierunkowana – powinna to być jednak zmiana ukierunkowana
§ Nauczyciele powinni być architektami nowego porządku społecznego
§ Wymaga nieustannego doszkalania
v Z. Kwieciński
v B. Stanley
10. Postmodernizm
§ Zaciera się różnica między kulturą popularną a wysoką kulturą, awangardą a kiczem
§ W pedagogice istnieje zgoda na różnorodność, niejednoznaczność, odrzucenie wszelkich wzorców, autorytetów, fundamentalnych idei
§ Według postmodernizmu edukacja jest nie tyle oświeceniem, narzuceniem postaw niewiedzącym przez wiedzących, co odgórnym kształtowaniem tożsamości innych
§ Postmoderniści głoszą, że pedagogika nie może rościć sobie prawa do prawdy i szczególnej pewności poznania naukowego
11. Globalizm
§ Nurt amerykański wywodzący się z modernizmu
§ U jego podstaw leży przekonanie, że ludzkość żyje współcześnie w ramach globalnych systemów (ekonomicznego, politycznego, ekologicznego)
§ Globalizacji ulega też kultura. Najważniejszymi płaszczyznami jest jej rewolucja mikroekonomiczna
§ Akceptacja języka angielskiego, jako międzynarodowego, masowe przemieszczanie się ludzi
§ Głównym celem edukacyjnym jest wyposażenie młodzieży w globalną świadomość, że łączą nas: wspólny status biologiczny, historia, potrzeby psychologiczne itp.
§ Siebie samego należy postrzegać jako część ekosystemu ziemskiego
§ Cywilizacja jest globalnym bankiem kultury, z którego można czerpać kapitał
§ Młodzież powinna mieć świadomość tego, że między człowiekiem a cywilizacją wykształciła się „luka ludzka” - przepaść
§ Istotne jest nauczanie uczenia się innowacyjnego. Może ono w przyszłości przyczynić się do przezwyciężenia tych problemów w „zwarciu luki ludzkiej”
§ Niektórzy postrzegają w tym nurcie ogromne zagrożenia nazywane: mcdonaldyzacją, amerykanizacją świata, los-angelizacją
§ Odmianą globalizmu jest europocentryzm
v L. Anderson
v I. Wojnar
Właściwości pedagogiki
1. Złożoność
§ Wiedza naukowa, jako pedagogika jest sumą różnych poziomów refleksji
§ Złożony jest także przedmiot jej badań
...
erishkigal