Abu-Ali Ibn Sina (Awicenna) - Metafizyka - ze zbioru pt Księga wiedzy.pdf

(1364 KB) Pobierz
1061059924.001.png
Ta strona jest celowo pusta
1061059924.002.png
Abu Ali Ibn Sina
(Awicenna)
METAFIZYKA
ze zbioru pt. Księga wiedzy
tłumaczenie zespołowe
H.Górska, K.Ligięza, S.Porębski,S.Zalewski, J.Wróbel, ks.M. Kur, W.Popada, ks. P.Góra,
Z.Madeja, M.Gogacz, ks.J.Budzisz.
przekład poprawił i opracował sporządził przypisy oraz indeks nazwisk
Mieczysław Gogacz
1. O ilości nauk filozoficznych
Każda nauka obejmuje przedmiot, o którym usiłujemy dowiedzieć się za pomocą tej
nauki. Przedmioty te są dwojakiego rodzaju; jednym jest ten, którego istnienie pochodzi z
naszego działania, drugim jest ten, którego istnienie 1 w ogóle nie pochodzi od nas, (przykład
pierwszego: nasze działania; przykład drugiego; ziemia, niebo, zwierzęta, rośliny) 2 . Wynika
z tego, że nauki filozoficzne są dwojakiego rodzaju. Pierwszą z nauk, która informuje nas o
naszych własnych działaniach, jest ta, która została nazwana „nauką praktyczną”, ponieważ
jej przewaga polega na pouczeniu nas, co mamy czynić, aby zorganizować nasze sprawy na
tym niskim świecie i abyśmy mieli nadzieję zbawienia na innym świecie. Drugą z tego
rodzaju nauk jest ta, która nas informuje o stanie istnienia rzeczy, aby nasza dusza osiągnęła
swoją własną formę i aby była szczęśliwa poza światem, co później omówimy we
właściwym miejscu. Ta nauka jest „spekulatywna”.
Z każdej z tych dwu nauk pochodzą trzy nauki.
Nauki praktyczne w liczbie trzech są ((następujące)) 3 :
a. O ogólnym zorganizowaniu ((spraw)) ludzkich: dzięki niej społeczność, której
sprawy nie mogą przeminąć, znajduje się w określonym porządku. Obejmuje ona dwie
części: z jednej strony wiedzę o naturze religii, z drugiej strony tę, o naturze nauk
politycznych; pierwsza jest zasadą, druga jest jej konsekwencją i tym, co z pierwszej
wypływa.
b. O ekonomii: dzięki niej społeczność, która stanowi dom, realizuje właściwe
powiązania między małżonkiem i małżonką, ojcem i dzieckiem, panem i sługą.
c. Wiedza o samym sobie, która uczy, jaki człowiek powinien być wobec samego
siebie.
Ponieważ sytuacja człowieka wyraża się albo w nim samym, albo w społeczności, i
ponieważ tę społeczność stanowią członkowie tej samej rodziny, albo mieszkańcy tego
1 Tłumacze z języka perskiego na francuski użyli tu terminu „l'existence”. Oddajemy ten termin dosłownie
przez „istnienie” nie mając pewności, czy Awicenna w swym tekście użył tego słowa w tym znaczeniu. W całej
„Metafizyce” termin „l’existence” tłumaczymy przez „istnienie”.
2 Nawiasy okrągłe wprowadził Awicenna.
3 Przypomnijmy także, że podwójne nawiasy okrągłe oznaczają uzupełnienia dodane ze względów
stylistycznych przez francuskich i niekiedy (bardzo rzadko) przez polskich tłumaczy. W polskim przekładzie,
właściwie dosłownym, zmieniono tylko interpunkcję skracając bardzo długie zdania, rezygnując z nadmiernej
ilości średników, wprowadzając więc znaki przestankowe, właściwe gramatyce polskiej.
2
 
samego miasta, wynika z tego, że nauka praktyczna dzieli się na trzy dziedziny:
a) nauka o kierowaniu państwem,
b) nauka o ekonomii domowej,
c) nauka o rządzeniu samym sobą.
Jeżeli chodzi o naukę spekulatywna, to dzieli się ona także na trzy dziedziny:
1. Nauka, którą nazywa się ((nauką)) najwyższą, nauką pierwszą, nauką o tym
wszystkim, co jest poza przyrodą.
2.
Nauka pośrednia, którą nazywa się nauką matematyki.
3. Ta, którą nazywa się nauką najniższą, nauką o przyrodzie.
Trójpodział tych nauk pochodzi z tego, że rzeczy dzielą się na trzy rodzaje:
Albo ich bytowanie 4 wiąże się z materią zmysłową tylko przez połączenie lub
a)
ruch w taki sposób, że można je pojmować, jako oddzielone od materii i ruchu (tak jak
inteligencja, byt, jedność, przyczynowość i to, co uprzyczynowane, i inne rzeczy
analogiczne), gdyż jest możliwe pojmowanie tych stanów poza rzeczami zmysłowymi.
b)
Albo, mimo że ich bytowanie nie jest oddzielone od materii rzeczy
zmysłowych i tych, które są w ruchu, wyobraźnia może je jednak od nich oddzielić,
ponieważ - dla ich definicji - nie na potrzeby wiązania ich z jakąś materią czysto, zmysłową
albo podlegającą rozwojowi. Tak jak ((formy)) trójkątne, kwadratowe, koliste, czy podłużne
(które mogą być ze złota, ze srebra, z drzewa lub z gliny), nie są podobne do człowieka,
który może być tylko z danej materii, i którego można definiować tylko w określonej materii,
tak samo jak to, co jest do niego w tym sensie podobne. I nawet w wyobraźni człowiek nie
jest oddzielony od materii. Natomiast przeciwnie, chociaż trójkąt i kwadrat istnieją tylko w
jakiejś materii, można je definiować bez materii i wyobrażać je sobie bez materii.
c)
Albo chodzi o rzeczy, których istnienie jest związane z materią, które są
definiowane i wyobrażane w zależności od materii i w stanie ruchu, czego daliśmy
przykłady.
Jeżeli chodzi o naukę, przez którą poznaje się stan rzeczy, z konieczności nie
potrzebujących ani materii, ani ruchu, może się zdarzyć, że są wśród nich takie, które nigdy
nie podlegają związaniu z materią (tak jak inteligencje i Bóg - o czym dowiesz się później). I
może także się zdarzyć, że znajdują się wśród nich takie rzeczy, które wiążą się z materią i
ruchem, jednakże nie w ten sposób, że jest to konieczne z powodu ich natury, jak
4 Użyty tu termin „être” bez rodzajnika tłumaczymy przez „bytowanie”. Natomiast „l'être”, termin występujący
w tym samym zdaniu, tłumaczymy przez „byt”. Zasadę tę stosuje się w całym tekście „Metafizyki”.
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin