PYTANIA+Z+EKONOMII+DO+OBRONY+(Wersja+alternatywna).doc

PYTANIE 5: Co to jest pieniądz? Omów funkcje i rodzaje pieniądza.

TEORIA PIENIĄDZA

Model, który łączy to co się dzieje na rynku dóbr i usług z tym, co się dzieje na rynku pieniądza. Literatura: Garbisz, Gołachowski „Elementarne modele makroekonomiczne”.

Pieniądz – to uniwersalny ekwiwalent dóbr (takie dobro, które można wymienić na wszystkie inne dobra). Pieniądzem posługujemy się tylko dlatego, że mu ufamy. EMISJI pieniądza dokonuje Bank Centralny. W skutek emisji powstają banknoty i bilony (mają fizyczną postać). Bank emisyjny może być prywatny lub państwowy. KREACJA pieniądza- dokonuje jej system bankowy. W jej wyniku przyrastają depozyty.

OZNACZENIA:

G - Gotówka w obiegu poza bankowym

R - Rezerwy gotówkowe banku

D-Depozyty

M0 - ilość pieniądza, która została wyemitowana przez bank centralny

M1 – ilość pieniądza, która została wykreowana przez bank centralny

MIARY PODAŻY PIENIĄDZA:

M0- baza monetarna (G+R), to ilość pieniądza, która została wyemitowana przez bank centralny.

M1 – depozyty a’vista + Gotówka w obiegu poza bankowym (ilość pieniądza, która została wykreowana przez bank centralny)

M2 – M1 + małe oszczędności (< niż 100 tys.$)

M3 – M2 + duże oszczędności

POPYT NA PIENIĄDZ:

Istnieją 3 motywy utrzymywania pieniądza:

1. Transakcyjny – pieniądz potrzebny do zawierania transakcji kupna i sprzedaży.
2. Spekulacyjny – na rys.
3. przezornościowy - pieniądz potrzebny na nieoczekiwane wydatki.

Pieniądz to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra (środek płatniczy) lub wywiązujemy się z zobowiązań. Inaczej mówiąc jest to środek wymiany.

FUNKCJE PIENIĄDZA:

1. powszechnie akceptowany środek płatniczy (inaczej środek wymiany) – pieniądz jest wymieniany za pracę czy też inne dobra, usługi lub przeznaczony na spłatę długów. Pieniądz znacznie upraszcza proces wymiany.

2. jednostka rozrachunkowa – jest to jednostka, w której są wyrażone ceny i prowadzi się rozliczenia. Jednostkami rozrachunkowymi bywają na ogół jednostki, w których jednocześnie dokonuje się pomiaru pieniądza jako środka wymiany.

3. środek przechowywania wartości (inaczej środek tezauryzacji) ponieważ można go wykorzystać do dokonania zakupów w przyszłości. Innymi środkami tezauryzacji są też domy, kolekcje znaczków pocztowych. Siła nabywcza pieniądza w wyniku inflacji zmniejsza się dlatego istnieją lepsze środki przechowywania wartości.

4. miernik odroczonych płatności – tj. funkcję jednostki rozrachunkowej w dłuższym okresie.

RODZAJE PIENIĄDZA:

Pieniądz TOWAROWY: dobra o zastosowaniu przemysłowym (tj. złoto) mogą pełnić funkcję środka wymiany. Jednak wymagało to posiadania ogromnych zasobów złota. Mniej kosztownym sposobem wytworzenia pieniądza jest pieniądz symboliczny.

Pieniądz SYMBOLICZNY – to środek płatniczy, którego wartość, czyli siła nabywcza, znacznie przewyższa koszt jego wytworzenia lub wartość jako towaru w innych niż pieniądz zastosowaniach. Pieniądz symboliczny ma nadany status prawnego środka płatniczego. Jego wytwarzanie jest możliwe tylko przez uprawniony podmiot.

Pieniądz BEZGOTÓWKOWY (I Own You): to środek wymiany, którego podstawą jest wierzytelność przedsiębiorstwa prywatnego lub osoby fizycznej (np. wkład bankowy, który jest zobowiązaniem banku wobec klienta).

PYTANIE 6: Wpływ sterowania przez bank centralny stopą procentową na wielkość wydatków w gospodarce. Jaki jest cel takich działań banku centralnego?

Bank centralny wpływa na wielkość podaży pieniądza (to suma gotówki w obiegu poza systemem bankowym oraz wkładów w bankach komercyjnych). Ale również na popyt na pieniądz. Polityka pieniężna prowadzona przez BC sprowadza się do wyboru optymalnej stopy procentowej. Stopa % oddziałuje na wielkość wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych (tworząc łącznie mechanizm transmisyjny polityki pieniężnej).

Pieniądz i stopa % wpływają na wartość majątku GD, a tym samym na konsumpcję i globalny popyt majątku. Zmiana stopy % pośrednio wpływa na wielkość majątku, a więc na wydatki. Zwiększenie stopy % spowoduje wzrost kosztu kredytu, a więc banki mniej pożyczają, więc konsumenci mniej wydają. Niższa stopa % obniża koszt kredytu konsumpcyjnego, umożliwia GD zaciąganie większych pożyczek, więc wydatki konsumpcyjne rosną.

W przypadku przedsiębiorstw wyższa stopa % to również mniejsze wydatki na inwestycje niż w przypadku niższej stopy%. Przy wyższej stopie % musi być na tyle wysoka stopa zwrotu z inwestycji, aby pokryła koszt uzyskania kapitału, koszt alternatywny zaangażowanych funduszy. Im wyższa stopa % tym mniejsze wydatki inwestycyjne.

Bank centralny ma na celu prowadzić politykę pieniężną państwa. Głównym narzędziem jest właśnie stopa procentowa.

Państwo może prowadzić dwa rodzaje polityki:

1. Ekspansywną – zwiększanie podaży pieniądza, co skutkuje zmniejszenie stopy procentowej (zmniejszenie ceny pieniądza), to tzw. polityka taniego pieniądza,
2. Restrykcyjną – polega na zmniejszaniu podaży pieniądza, przesuwa się z położenia SM1 do SM2. Skutkiem jest ZWIĘKSZENIE stopy procentowej, czyli zwiększenie ceny pieniądza. (Polityka drogiego pieniądza)

Skutki ekspansywnej polityki pieniężnej:

ü     

na rynku pieniądza: cały ten ciąg wydarzeń to keynesowski MECHANIZM TRANSMISJI.

Państwo prowadzi ekspansywną politykę pieniężną, zwiększa podaż pieniądza, podaż pieniądza przesuwa się z położenia SM1 do SM2. stopa procentowa zmniejsza się z r1 do r2.

ü     

na rynku kapitałowym:

Zmniejszenie stopy procentowej powoduje zwiększenie inwestycji I1 do I2. inwestycje rosną.

Z tego przechodzimy do zagregowanej podaży.

W skutek ekspansywnej polityki pieniężnej zmniejszyła się stopa %, zwiększyły się inwestycje. Funkcję AD przesuwamy w górę o przyrost inwestycji do położenia AD2. skutkiem tego jest zwiększenie rozmiarów produkcji i dochodu z Y1 do Y2. Jak rośnie podaż pieniądza, zmniejsza się stopa %, rosną inwestycje, rośnie zagregowany popyt, a jak tak to i produkcja. Ale rzeczywistość nie jest taka prosta jak na rys. model ten ma założenie, że ceny są stabilne.

Mechanizm transmisji ma różne ujęcia, np. Friedmana.

PYTANIE 7: Rodzaje bezrobocia. Jak można oddziaływać na zmniejszanie różnych rodzajów bezrobocia?

Bezrobocie to odsetek siły roboczej , która nie ma pracy, lecz jest zarejestrowana jako poszukująca pracy.

Obniżenie podatku i składek też może doprowadzić do spadku bezrobocia.

Również inflacja ma wpływ na bezrobocie, bo zniechęca przedsiębiorstwa do podejmowania inwestycji, przez co zatrudnienie może ulec zmniejszeniu.

PYTANIE 9: Omów główne cechy modelu IS-LM. Jakie jest jego zastosowanie?

Twórcą szkoły Cambridge jest MARSHAL (1890). Skorzystał z dorobku wcześniejszych szkól i dokonał drugiej syntezy (teoria równowag cząstkowych). Rozwinęły się dwa sposoby analizy tej syntezy: neoklasyczny (uczeń Marshala Pigou 1927) i keynesowski (Keynes 1936). Te 2 analizy połączyły się w jeszcze jedną syntezę myśli ekonomicznej: to „neoklasyczna synteza teorii keynesowskiej”. To nic innego jak model IS-LM, którą stworzył Hicks w 1937r.

MODEL HICKSA

Hicks starał się zatrzeć podziały między ekonomią klasyczną a keynesowską. Później nazwano to syntezą neoklasyczną. Choć chciał zaprzeczyć teorii Keynesa to ją spopularyzował.

MODEL IS-LM prezentuje równowagę na obu rynkach (dóbr i pieniądza).

Istnieje pewien punkt E będący jedyną kombinacją stopy % i rozmiarów dochodów, przy której następuje równowaga na obu rynkach dóbr i pieniądza

ZAŁOŻENIA:

1. W gospodarce istnieją niewykorzystane zdolności produkcyjne (podejście keynesowskie)
2. Rozmiary podaży dostosowują się do rozmiarów popytu (odwrócenie prawa Saya)
3. Przedmiotem analizy jest krótki okres (uwzględniać tylko popytowe efekty wydatków inwestycyjnych tj. mnożnikowych, a nie podażowych)
4. Dostosowania mają charakter ilościowy – ceny są stabilne (keynesowskie założenie)
5. Gospodarka jest zamknięta – brak wymiany z zagranicą

IS – to taka prosta, której każdy punkt oznacza taką kombinację stopy % i rozmiarów produkcji, przy której mamy równowagę na rynku dóbr i usług. A równowaga oznacza, że zagregowany popyt równa się zagregowanej podaży. IS określa się wzorem: , gdzie r - rynkowa stopa %,

Y- rozmiary produkcji,

- autonomiczne wydatki (niezależne od rozmiarów dochodów). To suma autonomicznych wydatków konsumpcyjnych, inwestycyjnych i autonomicznych wydatków państwa

- wrażliwość inwestycji na zmianę stopy %.

- mnożnik, , gdzie c-krańcowa skłonność do konsumpcji, t - stopa opodatkowania dochodu podatkiem liniowym.

y=ax+b

,

RYNEK PIENIĄDZA – opisuje go krzywa LM

LM – to taka prosta, której każdy punkt stanowi taką kombinację stopy % i rozmiarów dochodów, przy której mamy równowagę na rynku pieniądza. Równowaga ta oznacza, że popyt na pieniądz równa się podaży na pieniądz.

Wzór na LM , gdzie

- to odwrotność szybkości obiegu (zależy od tego nachylenie krzywej)

β - wrażliwość spekulacyjnego popytu na pieniądz na zmianę stopy %

nominalna podaż pieniądza

Pc - przeciętny poziom cen

- realna podaż pieniądza

y=ax+b, gdzie a=, b=

Nachylenie prostej LM zależy od k oraz od elastyczności popytu na pieniądz. Natomiast położenie od podaży pieniądza.

MODEL IS-LM

Równowaga na obu rynkach (dóbr i pieniądza).

Punkt E – istnieje jedyna kombinacja stopy % i rozmiarów dochodów, przy której następuje równowaga na obu rynkach dóbr i pieniądza.

Jak dochodzić do równowagi przez gospodarkę, gdy nie ingeruje w to państwo?

LM jest rosnący, a IS malejący.

1. w skutek np. szoku stan gospodarki jest taki: r1 i Y1. Jest to odległe od równowagi. W jaki sposób mechanizm rynkowy może doprowadzić do przywrócenia stanu równowagi na obu rynkach? Te dostosowania przebiegają jednocześnie na obu rynkach. Dla uproszczenia zakładamy, że zaczynają się na jednym z rynków.
2. 1. 
      
      
      
      Założenie: dostosowania zaczynają się na rynku dóbr i usług: W punkcie czerwonym zagregowany popyt równa się zagregowanej podaży (mamy równowagę na rynku dóbr). W punkcie P1 produkcja jest mniejsza od produkcji w warunkach równowagi. Z IS odczytujemy, że rozmiary AD to jest Y2. A rozmiary AS to Y1. Podaż dostosowuje się do popytu (zgodnie z założeniami). Popyt wynosi Y2, więc produkcja wzrośnie. Gospodarka z punktu P1 przesunie się do P2, co powoduje wzrost rozmiarów produkcji. Ale mamy wciąż nierównowagę na rynku pieniądza. Dla przypomnienia, zależność r=, r-rynkowa stopa %, i- nominalne oprocentowanie obligacji, k - kurs obligacji. W sytuacji, gdy gospodarka jest nad krzywą LM podmioty mają za dużo pieniądza w stosunku do rozmiarów produkcji, więc będą kupować obligacje, kurs obligacji będzie rósł, więc rynkowa stopa % będzie się zmniejszać. Z punktu P2 przejdziemy do punktu P3. Uchwyciliśmy równowagę na rynku pieniądza, ale straciliśmy na rynku dóbr i usług. Teraz mamy r2 i Y2. żeby powrócić do równowagi na rynku dóbr należałoby zwiększyć produkcję do Y3, bo takie są rozmiary AD przy stopie % r2. Produkcja powinna rosnąć, co będzie wpływało na popyt na pieniądz. zwiększenie rozmiarów transakcji, produkcji spowoduje zwiększenie popytu na pieniądz, bo będzie potrzeba więcej pieniądza na obsługę transakcji kupna-sprzedaży. Jak będzie rósł popyt na pieniądz podmioty będą sprzedawać obligacje. Kurs obligacji będzie spadał, a stopa % będzie rosła, będzie to wpływało na AD. AD=C+I+G. Jak rośnie r to zmniejsza się popyt inwestycyjny. Więc ten popyt to już nie Y3, ale mniejszy tj. Y4. Po LM pniemy się w górę i osiągamy stan równowagi przy Y4 i stopie % r3.
   2. Założenie: dostosowania zaczynają się na rynku pieniądza. Przy stopie % r1 i rozmiarach produkcji Y1 podmioty mają za dużo pieniądza do obsłużenia tak małej ilości transakcji kupna sprzedaży. Podmioty będą kupować obligację, ich kurs będzie rósł, to r będzie spadać. Z punktu P1 przejdziemy do punktu P2. uchwyciliśmy równowagę na rynku pieniądza. Mamy nierównowagę na rynku dóbr i usług. Przy stopie % r2 równowaga na rynku dóbr i usług jest przy Y2. Tutaj AD=AS. Podaż dostosowuje się do popytu. Podaż rośnie. Produkcja rośnie, ale będzie się zmieniał popyt na pieniądz, będzie się zwiększał. Podmioty będą sprzedawać obligacje, kurs obligacji będzie spadał, stopa % będzie rosła. Wzrost r przeniesie się z powrotem na rynek dóbr i usług. Wzrośnie r, zmniejszy się popyt inwestycyjny, zmniejszy się AD. Po LM poruszamy się w górę i dochodzimy do równowagi przy r3 i Y3.

Gospodarka sama może doprowadzić do równowagi, jeśli zostanie naruszona. Procesy dostosowawcze na rynku pieniądza są zwykle bardzo szybkie, z kolei na rynku dóbr i usług mogą trwać miesiącami, latami. Dlatego politycy gospodarczy mogą chcieć przyśpieszać proces dochodzenia do równowagi i proponować różnego rodzaju polityki, które albo mają na celu przyśpieszyć osiągnięcie równowagi lub zmienią położenie punktu równowagi.

PYTANIE 10: Wykorzystując model IS-LM przedstaw możliwe skutki polityki budżetowej/fiskalnej w gospodarce zamkniętej.

Wyróżniamy 2 rodzaje POLITYK GOSPODARCZYCH, tj.:

1. 1. 1. FISKALNĄ – polega na manipulowaniu wielkością wydatków państwa i podatkami.
      2. PIENIĘŻNĄ – polega na wpływaniu na podaż pieniądza.

Każdą z tych polityki możemy podzielić na politykę:

1. EKSPANSYWNĄ POLITYKA FISKALNA – jest to zwiększanie wydatków państwa, bądź zmniejszanie podatków.
2. RESTRYKCYJNĄ POLITYKA FISKALNA – jest to zmniejszanie wydatków państwa, bądź zwiększanie podatków.

Przyjmujemy, że państwo prowadzi ekspansywną politykę fiskalną. Ze wzoru na IS widać parametr funkcji liniowej . On określa punkt przecięcia IS z osią pionową. Jeśli rośnie, bo rosną wydatki państwa G. to ten punkt przesuwa się w górę a IS w prawo. Ukształtowała się nowa równowaga. Doprowadziło to do zwiększenia stopy % z r1 do r2 oraz dochodu z Y1 do Y2. Gdyby r nie wzrosło to dochód zwiększyłby się do Y3.

Największą zaletą tego modelu jest to, że zwiększenie stopy % r powoduje ograniczenie mechanizmu mnożnikowego. Gdyby stopa % nie wzrosła z r1 do r...