Jak uwarzyc eliksir.pdf

Joanna Maria Laskowska

Jak uwarzyć cudowny eliksir

na porost twórczej inwencji dzieci

„ Baśń sprawiając dziecku przyjemność dostarcza

mu objaśnień dotyczących jego psychiki i wspiera

rozwój dziecięcej osobowości .”

Bruno Bettelheim

„ Ani nauczyciel ani kultura nie tworzą istoty

ludzkiej. (…) Kultura to słońce, pokarm i woda

ale to nie ziarno .”

Abraham Maslow

„… Dzieci uwielbiają baśnie. Kto umie opowiadać,

ma klucz do ich serc .”

Stefania Wortman

I. Baśnie — czym były dla dzieci

Już jako siedmioletnia dziewczynka opowiadałam baśnie moim koleżankom. Dzięki

temu byłam nawet dość popularna i nazywana przez dzieci bajarką. Zachłannie słuchałam

opowieści o wróżkach, królewnach i smokach, a słuchając wyobrażałam sobie nie tylko

bohaterów baśni ale i to jak będę o nich opowiadać innym. Wymyślałam nowe wątki i

fantastyczne postaci, a gdy mogłam wreszcie o nich opowiadać byłam tak poruszona, że

drżały mi dłonie i głos się łamał ale jednocześnie niemal fizycznie czułam jak bardzo to co

mówiłam podoba się dzieciom. Były to tak piękne momenty, że nie oddałabym ich za

żadne skarby świata. Słuchacze byli zachwyceni ale i zaskoczeni, że ta sama baśń nie

bywała taka sama w moich bajaniach i baśniokleceniach i …i moja popularność rosła. Bo

baśnie miały dla nas (dla mnie i moich równolatków) ogromne znaczenie. Nie, to wcale

nie przesada: OGROMNE. Wiedziałam już wtedy, że są one zjawiskiem cudownym.

Instynktownie czułam ich niezwykłą właściwość — że ewoluują, a ulegając ciągłym

przemianom — powodują zmiany w wyobraźni i osobowości słuchaczy.

„ Od najdawniejszych czasów człowiek marzył i snuł

baśnie. Baśnie (…) były zawsze krainą gdzie można

było uciec od smutku i udręki życia (…)

Czy człowiek (…) panując nad przyrodą, zdobywca

innych planet niczego nie zapragnie? Zawsze chyba

będzie marzył o wiecznej młodości i nieśmiertelności

i tęsknił za nową wielką przygodą …”

Grażyna Lenartowicz

II. Baśnie — czym są dla dzieci

„ Baśń jest czymś jedynym i swoistym nie tylko

pośród form literackich jest to jedyny wytwór

sztuki tak całkowicie zrozumiały dla dziecka .”

Bruno Bettelheim

Według słownika języka polskiego baśnie to opowiadania o treści fantastycznej (…)

osnutej na podaniach i legendach 1 . I choć powstały one przed prawiekiem bo w

starożytności, są wciąż aktualne, a że przepojone ludową mądrością trafiają nie tylko do

umysłu ale co ważniejsze do serca. A trafiwszy tam uświadamiają słuchaczom oraz

czytelnikom czym jest dobro, a czym zło. Ukazują świat prostszy od rzeczywistego i może

dlatego — lepszy i piękniejszy. W baśniach bowiem funkcjonuje pewien schemat, nie

oznacza to jednak ich sztampowości, raczej uporządkowanie i wewnętrzną dyscyplinę.

Dyscyplina ta dotyczy systemu wartości oraz uczuć i emocji zawartych w ich treści.

Jeszcze jedno — baśń zawsze dobrze się kończy, to cudownie uspokajający pewnik. I

nie jedyny na dodatek! Inny — że dobrzy są piękni a jeżeli zdarzy się im być szpetnymi

(jak bestia w „Pięknej i bestii”) odzyskują urodę, bo tak powinno przecież być.

Słowem baśnie to jedyne w swoim rodzaju utwory tajemne i pełne magii, działają z

mocą na tego, kto ma z nimi kontakt. I coś jeszcze, rzecz niewiarygodna z pozoru. Każdy

słuchacz baśni wybiera sobie co najmniej jedną na własność. „Bierze” ją sobie na zawsze i

odtąd jest ona jego i już. Jego jak własne miano, jak osobiste marzenie… Dlaczego? Ano

właśnie to cud prawdziwy i dowód na ich terapeutyczna moc, bo właśnie ta, ta jedyna, ta

wybrana jest projekcją jego lęków i jego problemów. W jakiś nie do końca wyjaśniony

sposób staje się „żywą wodą” dla jego psychiki, antidotum na toksyczną codzienność.

1 Słownik języka polskiego , red. M. Szymczak

[ W baśniach] ciekawiło [mnie] przenikanie i

możliwość przechodzenia a jednego świata do

drugiego, ze świata codzienności w świat baśni .

Grażyna Lenartowicz

III. Baśnie — czym mogą być dla dzieci

„ Jeżeli zjawia się wyobrażenie, dokonuje się nowa

synteza a puste znaczenie staje się pełną

świadomością .”

Jean Paul Sartre

Jestem nauczycielką i już od trzydziestu lat staram się rozwijać osobowość moich

dzieciaków czytając i opowiadając im baśnie. To metoda doskonała, uwierzcie mi belfrzy

mili, bo rozwija ucznia i moralność małego słuchacza 2 , że powtórzę za naszą polską

bajarką Stefanią Wortmanową. Baśnie są antidotum na dziecięce lęki i kompleksy.

Pomagają nie tylko słuchaczowi, ale i bajarzowi, autorowi (gdy baśń jest przez niego

tworzona) identyfikować się z silnymi oraz pięknymi i uwierzyć w swoją siłę i urodę.

Nie dość na tym, że jest to znakomite ćwiczenie doskonalące kompetencje

komunikatywne dziecka, to także ćwiczenie rozwijające i wzbogacające wyobraźnię

dziecka, więc z czasem i ono zaczyna układać baśnie.

Dziecko jest twórcą ochotnym, więc gdy przekona się, że potrafi, staje się gejzerem

pomysłów. Zaś my, przez dostarczenie właściwej motywacji możemy mu udowodnić,

wykazać, że umie, może, potrafi, i pomóc przekroczyć tę niewidzialną granicę, za którą

staje się małym bajkoukładaczem, bajarzem i bajkopisarzem. Nie ma już oporów, nie ma

hamulców, przestaje powtarzać słowa, które dzieci wypowiadają tak często jak mantrę (ale

mantrę motywującą je negatywnie, skłaniającą do marazmu, rezygnacji i zaniechania…):

„ale ja nie umiem!”, „nie potrafię”. Zamiast tego mówi: „proszę pani, mam nowy pomysł”.

Powstaje teraz pytanie: czy my nauczyciele możemy pomoc dziecku określić własne

uczucia, wyartykułować je, a w końcu zapisać. Moja odpowiedź brzmi: tak. Doskonałym

kluczem do tej intymnej sfery psychiki dziecka, dzięki któremu tworzy i chce tworzyć jest

muzyka, bo przemawia ona nie tylko do intelektu, ale też do jego wyobraźni. I stanowi

2 S. Wortman Baśń w literaturze i w życiu dziecka W– wa 58

istotny element (a może i składową) jego psychicznej aktywności. Jeżeli nauczyciel

dyskretnie i umiejętnie pokieruje spostrzeżeniami oraz wyobrażeniami uczniów jest duża

szansa (granicząca z pewnością), że uda się ukształtować czynną i twórczą postawę

odbiorczą. Taka postawa jest gwarantem pełnej, głębokiej percepcji dzieła muzycznego, a

co za tym idzie — emocjonalnego przeżycia utworu. Wszystkie wymienione

„komponenty” w cudowny, wręcz magiczny sposób stwarzają tę niezwykłą aurę

pozwalająca naszemu „czynnemu odbiorcy” zmienić się w twórcę.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: