Metody kontroli środ.ochr.ind. 2003.pdf

DODATEK

TEMATYCZNY

nr 1/2003

METODYKA KONTROLI ŚRODKÓW

OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Sprzęt pochłaniający ochrony układu

oddechowego

CZĘŚĆ II

Opracowała: Krystyna Ślebioda z OIP Gdańsk

Warszawa, maj 2003 r.

Oddajemy dziœ do r¹k naszych Czytelników kolejny dodatek tematyczny do „Inspektora Pracy”.

Dotyczy on zagadnieñ zwi¹zanych z metodyk¹ kontroli œrodków ochrony indywidualnej. (Czêœæ II,

poprzednia publikowana by³a w numerze 11/2002 „Inspektora Pracy”) Opracowanie powsta³o

w konsultacji z g³ównym specjalist¹ Ew¹ Krasusk¹ i jest jednym z etapów realizacji projektu zaak-

ceptowanego przez G³ównego Inspektora Pracy, maj¹cego na celu u³atwienie i podniesienie pozio-

mu kontroli w zakresie œrodków ochrony indywidualnej.

Redakcja

METODYKA KONTROLI ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ

1. Przepisy prawa pracy dotycz¹ce

stosowania œrodków ochrony

indywidualnej:

pieczeñstwa i higieny pracy - obowi¹zuje od dnia 29 czerw-

ca 2003 r.).

2. Œrodki ochrony uk³adu oddechowego

sprzêt poch³aniaj¹cy

Pracodawca jest obowi¹zany dostarczyæ pracownikowi

nieodp³atnie œrodki ochrony indywidualnej zabezpieczaj¹ce

przed dzia³aniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia

czynników szkodliwych wystêpuj¹cych w œrodowisku pracy

(art. 237 6 kodeksu pracy).

Œrodki ochrony indywidualnej powinny byæ stosowane

w sytuacjach, kiedy nie mo¿na unikn¹æ zagro¿eñ lub gdy nie

mo¿na ich wystarczaj¹co ograniczyæ (§ 1 za³¹cznika nr 2 do

rozporz¹dzenia MPiPS z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy obowi¹-

zuj¹cego od dnia 29 czerwca 2003 r.).

W zale¿noœci od stopnia zagro¿enia, czêstoœci nara¿e-

nia, cech stanowiska pracy ka¿dego pracownika i skuteczno-

œci dzia³ania œrodków ochrony indywidualnej - pracodawca

powinien okreœliæ warunki stosowania œrodków ochrony in-

dywidualnej, a w szczególnoœci czas i przypadki, w których

powinny byæ stosowane (§ 4 za³¹cznika nr 2 do rozporz¹dze-

nia MPiPS z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych

przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy obowi¹zuj¹cego

od dnia 29 czerwca 2003 r.).

Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej i pre-

paratu niebezpiecznego pkt 8: kontrola nara¿enia i œrodki

ochrony indywidualnej (rozporz¹dzenie MZ z dnia 3 wrze-

œnia 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji nie-

bezpiecznej i preparatu niebezpiecznego).

W czasie transportu, sk³adowania i stosowania materia-

³ów niebezpiecznych nale¿y stosowaæ odpowiednie œrodki

ochrony zbiorowej i indywidualnej chroni¹ce pracowników

przed szkodliwym lub niebezpiecznym dzia³aniem tych ma-

teria³ów (§ 93 ust. 3 rozporz¹dzenia MPiPS z dnia 26 wrze-

œnia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa

i higieny pracy).

Wykaz prac, przy których wymagane jest stosowanie

œrodków ochrony indywidualnej (tabela nr 2 rozporz¹dzenia

MPiPS z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych prze-

pisów bezpieczeñstwa i higieny pracy - obowi¹zuje od dnia

29 czerwca 2003 r.).

Przy ustalaniu œrodków ochrony indywidualnej nie-

zbêdnych do stosowania przy okreœlonych pracach praco-

dawca powinien uwzglêdniaæ wskazania zawarte w tabelach

nr 1-3 (§ 8 za³¹cznika nr 2 do rozporz¹dzenia MPiPS z dnia

26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpie-

czeñstwa i higieny pracy - obowi¹zuje od dnia 29 czerwca

2003 r.).

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego wystêpuj¹-

cego przy okreœlonych pracach (§ 39 ust. 1 rozporz¹dzenia

MPiPS z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych prze-

pisów bezpieczeñstwa i higieny pracy i art. 226 kodeksu pra-

cy oraz § 7 i 8 za³¹cznika nr 2 do rozporz¹dzenia MPiPS z

dnia 26 wrzeœnia1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bez-

U¿ycie ochrony uk³adu oddechowego jest zdeterminowane

przez zidentyfikowane wczeœniej czynniki szkodliwe wystê-

puj¹ce w œrodowisku pracy. Zastosowanie sprzêtu poch³ania-

j¹cego nastêpuje, gdy w powietrzu stanowiska pracy wystê-

puj¹ niebezpieczne substancje w postaci gazu albo pary.

G³ównym elementem chroni¹cym drogi oddechowe przed

substancjami toksycznymi wystêpuj¹cymi w powietrzu w po-

staci par lub gazów s¹ poch³aniacze (PN-EN 141 sprzêt

ochrony uk³adu oddechowego. Poch³aniacze i filtropoch³a-

niacze. Wymagania, badanie, znakowanie); (PN-EN 405:

Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Pó³maski poch³aniaj¹-

ce lub filtruj¹copoch³aniaj¹ce z zaworami. Wymagania, bada-

nie, znakowanie).

Podstawowy sprzêt chroni¹cy drogi oddechowe przed ga-

zami lub parami to:

Poch³aniacze kompletowane z odpowiedni¹ mask¹ lub

pó³mask¹;

Filtropoch³aniacze kompletowane z odpowiedni¹ ma-

sk¹ lub pó³mask¹;

Pó³maski poch³aniaj¹ce.

Skutecznoœæ sprzêtu poch³aniaj¹cego, podobnie jak sprzê-

tu filtruj¹cego w du¿ym stopniu jest zale¿na od w³aœciwie za-

stosowanej czêœci twarzowej - pó³maski lub maski.

2.1. Podstawowe zasady doboru

poch³aniaj¹cego sprzêtu ochrony

uk³adu oddechowego

Niezale¿nie od typów i rozwi¹zañ konstrukcyjnych poch³a-

niaj¹cego sprzêtu ochrony uk³adu oddechowego podstawow¹

ochronê stanowi poch³aniacz. Zasada dzia³ania elementu po-

ch³aniaj¹cego polega na specyficznej zdolnoœci zatrzymania

w swojej masie na drodze adsorpcji, chemisorpcji lub katalizy

znajduj¹cych siê w powietrzu zanieczyszczeñ. Dlatego te¿ po-

ch³aniacze ró¿ni¹ siê od siebie rodzajem masy poch³aniaj¹cej,

a tym samym typem poch³aniacza przeznaczonego do zatrzy-

mania okreœlonej grupy zwi¹zków chemicznych. Podzia³ po-

ch³aniaczy na typy okreœla norma PN-EN 141 Sprzêt ochrony

uk³adu oddechowego. Poch³aniacze i filtropoch³aniacze. Wy-

magania badanie i znakowanie. Norma ta opisuje poch³ania-

cze podstawowych typów A, B, E i K. Typy specyficznych

poch³aniaczy lub filtropoch³aniaczy opisane s¹ w normach:

PN-EN 371: Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Poch³ania-

cze AX i filtropoch³aniacze przeciwko niskowrz¹cym zwi¹z-

kom organicznym. Wymagania, badanie i znakowanie; PN-

-EN 372: Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Poch³aniacze

SX i filtropoch³aniacze przeciwko specyficznym zwi¹zkom.

Wymagania, badanie i znakowanie.

UWAGA

Poch³aniacze usuwaj¹ okreœlone gazy i pary.

Filtropoch³aniacze usuwaj¹ rozproszone cz¹stki sta³e i/lub ciek³e oraz gazy i pary.

2.2. Zakres stosowania poch³aniaj¹cego

sprzêtu ochrony uk³adu oddechowego

Klasa ochrony sprzêtu poch³aniaj¹cego okreœlona jest

przez stê¿enie objêtoœciowo-objêtoœciowe czynnika w powie-

trzu (%), podczas gdy normatywy higieniczne okreœlone s¹

przez stê¿enie wagowo-objêtoœciowe (mg/m 3 ). Bezpoœrednie

porównanie tych wartoœci jest mo¿liwe po uprzednim spro-

wadzeniu ich do wspólnego miana.

Informacje dotycz¹ce zakresu stosowania poch³aniacza, je-

go typu i klasy zawarte s¹ w certyfikacie uprawniaj¹cym do

oznaczenia wyrobu znakiem bezpieczeñstwa, w zapisach

umieszczonych w dziale "podstawowe parametry i zastoso-

wanie" oraz w instrukcji u¿ytkowania poch³aniacza.

Du¿e znaczenie dla skutecznoœci dzia³ania sprzêtu poch³a-

niaj¹cego ma dobór czêœci twarzowej kompletowanej z po-

ch³aniaczem lub filtropoch³aniaczem. WskaŸnikiem okreœla-

j¹cym stopieñ ochrony sprzêtu poch³aniaj¹cego (poch³ania-

Poch³aniacze okreœlonego typu ró¿ni¹ siê od siebie pojem-

noœci¹ sorpcyjn¹ (mo¿liwoœci¹ zatrzymania w swojej masie

ró¿nych iloœci substancji chemicznych). Okreœla to klasa po-

ch³aniacza o poziomie od 1 do 3

(PN-EN 141: Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Po-

ch³aniacze i filtropoch³aniacze. Wymagania badanie i znako-

wanie):

Klasa 1: ma³a pojemnoœæ sorpcyjna (poch³a-

niacz przeznaczony do ochrony przed gazami lub parami

o stê¿eniu objêtoœciowym w powietrzu nie przekraczaj¹-

cym 0,1%).

TYP POCHŁANIACZA

BARWA ETYKIETY

PRZEZNACZENIE

brązowa

określone przez producenta organiczne pary i

gazy o temp. wrzenia powyżej 65 0 C.

brązowa

określone przez producenta organiczne pary i

gazy o temp. wrzenia poniżej 65 0 C.

szara

określone przez producenta nieorganiczne

pary i gazy

z wyjątkiem tlenku węgla

żółta

określone przez producenta kwaśne pary i

gazy oraz dwutlenek siarki

zielona

określone przez producenta organiczne

pochodne amoniaku

fioletowa

określone przez producenta substancje, tzw.

pochłaniacze specjalne

FILTROPOCHŁANIACZE

NO-P3

niebieska i biała

tlenki azotu

Hg-P3

czerwona i biała

rtęć

Klasa 2: œrednia pojemnoœæ sorpcyjna (poch³aniacz

przeznaczony do ochrony przed gazami lub parami o stê¿eniu

objêtoœciowym w powietrzu nie przekraczaj¹cym 0,5%).

Klasa 3: du¿a pojemnoœæ sorpcyjna (poch³aniacz

przeznaczony do ochrony przed gazami lub parami o stê¿eniu

objêtoœciowym w powietrzu do 1%).

cza lub filtropoch³aniacza kompletowanego z czêœci¹ twarzo-

w¹) jest maksymalny przeciek wewnêtrzny wyra¿any w % -

im jest on mniejszy tym skuteczniejsza ochrona. WskaŸnik

ten maleje wraz ze wzrostem klasy poch³aniacza lub filtropo-

ch³aniacza, a tak¿e wraz ze wzrostem szczelnoœci czêœci twa-

rzowej.

UWAGA

Poch³aniacze i filtropoch³aniacze specjalne nie podlegaj¹ podzia³owi na klasy.

Pojemnoœæ sorpcyjna dla odpowiednich klas poch³aniaczy jest definiowana umown¹ wartoœci¹

czasu przebicia podczas badañ w warunkach laboratoryjnych.

Je¿eli nie ma mo¿liwoœci zidentyfikowania wszystkich

substancji chemicznych wystêpuj¹cych w powietrzu na sta-

nowisku pracy (jakoœciowego i iloœciowego) lub wystêpuj¹

na nim dodatkowe uci¹¿liwoœci i zagro¿enia (np. nieodpo-

wiednie warunki mikroklimatyczne, zagro¿enie wybuchem),

w miejsce stosowanej pó³maski lub maski kompletowanej z

poch³aniaczem lub filtropoch³aniaczem nale¿y rozpatrzyæ

u¿ycie bardziej z³o¿onego sprzêtu poch³aniaj¹cego:

sprzêtu oczyszczaj¹cego ze wspomaganym przep³y-

wem powietrza (TM);

sprzêtu oczyszczaj¹cego z wymuszonym przep³ywem

powietrza (TH);

sprzêtu izoluj¹cego.

Normie i zapisami znajduj¹cymi siê w certyfikacie na znak

bezpieczeñstwa.

Znakowanie powinno zawieraæ:

cechy identyfikuj¹ce producenta;

nazwê zwi¹zku chemicznego, przed którym element

oczyszczaj¹cy chroni;

typ i barwê wyró¿niaj¹c¹;

rok i miesi¹c wygaœniêcia dopuszczalnego okresu ma-

gazynowania lub datê produkcji i okres przechowywania;

napis: zapoznaæ siê z instrukcj¹ u¿ytkowania.

Sprzêt poch³aniaj¹cy, oprócz poch³aniaczy kompletowa-

nych z mask¹ lub pó³mask¹, mo¿e wystêpowaæ równie¿ w

postaci pó³maski poch³aniaj¹cej, która jest oznakowana sym-

bolem FM przed okreœleniem typu i klasy ochronnej, np. FM

ABEK1. Wymagania dla tego typu sprzêtu zawiera norma

PN-EN 405: Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Pó³maski

poch³aniaj¹ce lub filtruj¹copoch³aniaj¹ce z zaworami. Wy-

magania, badanie, znakowanie.

2.3. Instrukcja u¿ytkowania

i oznakowanie poch³aniaj¹cego sprzêtu

ochrony uk³adu oddechowego

Do ka¿dego poch³aniacza lub filtropoch³aniacza, podobnie

jak do innych wyrobów sprzêtu ochrony uk³adu oddechowe-

go, powinna byæ do³¹czona przez producenta lub dystrybuto-

ra instrukcja u¿ytkowania. Obowi¹zek ten wynika z wcze-

œniej wymienionych norm opisuj¹cych poch³aniacze: PN-EN

141 Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Poch³aniacze i fil-

tropoch³aniacze. Wymagania, badanie i znakowanie; PN-EN

371: Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Poch³aniacze AX

i filtropoch³aniacze przeciwko niskowrz¹cym zwi¹zkom orga-

nicznym. Wymagania, badanie i znakowanie; PN-EN 372:

Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Poch³aniacze SX i fil-

tropoch³aniacze przeciwko specyficznym zwi¹zkom. Wymaga-

nia badanie i znakowanie. Zgodnie z ww. normami instrukcja

u¿ytkowania powinna byæ zredagowana w jêzyku polskim

oraz powinna zawieraæ m.in. nastêpuj¹ce informacje:

zakres stosowania i ograniczenia w stosowaniu;

znakowanie identyfikuj¹ce typ wyrobu i podaj¹ce opis

sposobu sprawdzenia wyrobu przed u¿yciem;

opis sposobu kompletowania poch³aniacza z czêœci¹

twarzow¹;

konserwacjê i przechowywanie.

Zgodnie z § 5 rozporz¹dzenia MPiPS w sprawie ogólnych

przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy, œrodki ochrony in-

dywidualnej powinny byæ przeznaczone do osobistego u¿yt-

ku. W wyj¹tkowych przypadkach œrodek ochrony indywidu-

alnej mo¿e byæ u¿ywany przez wiêcej ni¿ jedn¹ osobê, o ile

zastosowano dzia³ania wykluczaj¹ce niepo¿¹dany wp³yw ta-

kiego u¿ytkowania na zdrowie lub higienê u¿ytkowników. Za

wyj¹tkowy przypadek mo¿na przyj¹æ stosowanie sprzêtu

ucieczkowego lub izoluj¹cego lub przeznaczony do stosowa-

nia w sytuacjach awaryjnych. W ka¿dej z tych sytuacji musi

byæ on odpowiednio konserwowany i odka¿any, zgodnie z

zasadami ujêtymi w instrukcji.

2.4. Czas u¿ytkowania poch³aniaczy

Poch³aniacze dzia³aj¹ na zasadzie przep³ywu powietrza

przez masê zatrzymuj¹c¹ gazy lub pary substancji chemicz-

nych zawarte w powietrzu. Dla u¿ytkowników poch³aniaczy

istotny jest czas, w którym mo¿na poch³aniacz stosowaæ bez

nara¿enia na niebezpieczeñstwo wdychania szkodliwych sub-

stancji. Czas ten jest uzale¿niony od pojemnoœci sorpcyjnej

poch³aniacza. Na podstawie badañ laboratoryjnych ustalono

czas przebicia, oznaczaj¹cy jednak jedynie orientacyjny czas

skutecznej zdolnoœci sorpcyjnej poch³aniacza.

Na podstawie rezultatów badañ laboratoryjnych mo¿na za-

obserwowaæ, ¿e pojemnoœæ sorpcyjna (iloœæ zatrzymanego

zwi¹zku chemicznego w masie poch³aniacza) roœnie wraz ze

Obowi¹zek posiadania instrukcji przez pracodawcê

okreœlony jest w § 6 ust.1 za³¹cznika nr 2 do rozporz¹dzenia

MPiPS w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i hi-

gieny pracy (obowi¹zuj¹cego od 29 czerwca 2003 r.).

Producent/dystrybutor ma obowi¹zek oznakowaæ po-

ch³aniacz zgodnie z wymaganiami okreœlonymi w Polskiej

Przyk³ad znakowania poch³aniacza

Oznakowanie poch³aniacza firmy SECURA BC umieszczone na zewn¹trz opakowania.

SECURA

POCH£ANIACZ

ABEK1

Nr certyfikatu

WIELOGAZOWY

CIOP

Dopuszczalne stê¿enie substancji 0.1% PN-EN141

104/2001

Stosowaæ zgodnie z instrukcj¹

Do kompletowania z pó³mask¹ SECURA 2000 oraz

pó³maskami i maskami Advantage firmy MSA-AUER

Nie chroni przed tlenkiem wêgla

oraz niedoborem tlenu poni¿ej 17%

Nr partii:

04/02

Nr kat: 2025

Data wa¿noœci:

04/2005

Iloœæ:

2 szt.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: