FINANSE ĆWICZENIA 1.doc

FINANSE ĆWICZENIA

PYTANIA I ODPOWIEDZI (21.02.2011)

1. Co oznacza termin „finanse” w powszechnym rozumieniu, a czym zajmuje się nauka finansów?

Finanse to w  powszechnym rozumieniu strumienie i zasoby pieniężne. W ekonomii jest to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych. Przedmiotem zainteresowania nauki finansów jest przede wszystkim ruch pieniądza, jego krążenie między różnymi jednostkami gospodarującymi.

2. Wyjaśnij, co oznacza, że pieniądz występuje w postaci realnej i idealnej.

Kiedy pieniądz jest tylko i wyłącznie miernikiem wartości mówimy, że występuje w postaci idealnej. Kiedy pieniądz jest faktycznie obecny przy realizacji transakcji – jest w postaci realnej.

3. Wyjaśnij, jaka jest różnica między zjawiskami pieniężnymi w ogóle, a zjawiskami finansowymi? Które z nich są przedmiotem zainteresowania nauki finansów i dlaczego?

Zjawiska pieniężne to szersze pojęcie, dotyczące pieniądza, natomiast zjawiska finansowe to zjawiska pieniężne, w których pieniądz jest aktywny (w ruchu). Przedmiotem zainteresowania nauki finansów jest ruch pieniądza, a więc zjawiska finansowe.

4. Wyjaśnij znaczenie strumieni pieniężnych i podaj 3 przykłady.

STRUMIENIE PIENIĘŻNE - są to zjawiska finansowe, w których pieniądz znajduje się w ruchu, to transakcje powodujące przepływy pieniądza między różnymi agregatami i z różnych tytułów.

Są to np.

- dochody wpływające na rachunki rządu z tytułu podatków,

- wydatki z tychże rachunków w postaci transferów czy dotacji,

- wypłacane wynagrodzenia za pracę lub odszkodowania.

5. Wyjaśnij znaczenie zasobów pieniężnych i podaj 3 przykłady

Zjawiska finansowe, w których pieniądz znajduje się w bezruchu, związane z występowaniem zasobu pieniądza. Przykładem takich zjawisk są zasoby oszczędności pieniężnych, zakumulowane zyski przedsiębiorstw, zasoby środków pieniężnych podmiotów na rachunkach bankowych, pieniężny dług publiczny.

6. Jakie rodzaje zjawisk finansowych wyróżniamy ze względu na stopień złożoności? Podaj po 3 przykłady

Zjawiska finansowe dzieli się na elementarne i złożone.

Zjawiskami elementarnymi są np. cena, kredyt, procent, podatek.

Zjawiska złożone to zjawiska, w których pieniądz nabiera cech dynamicznych. Między zjawiskami złożonymi zachodzą związki o charakterze przyczynowo-skutkowym. Jeśli ustalona przez producenta (sprzedawcę) cena zostanie zaakceptowana przez nabywcę, spowoduje to powstanie strumienia pieniężnego związanego z aktem kupna- sprzedaży. Przykładem są też różne przepływy pieniężne zachodzące między instytucjami finansowymi, np. przepływy pieniężne między budżetem państwa a funduszami celowymi, zaciąganie kredytów przez banki komercyjne w banku centralnym.

7. Na czym polega kategoryzowanie zjawisk finansowych?

To łączenie ich w pewne grupy rodzajowe wg cech wspólnych, wyodrębnianie kategorii finansowych w celu przeprowadzenia ich analizy teoretycznej.

8. Czym są abstrakcyjne a czym konkretne kategorie finansowe?

Przykładami abstrakcyjnej formy kategorii finansowych są dochód, procent, cena, zysk, podatek, opłata, dochód, kredyt. W ujęciu konkretnym kategorii finansowych wyróżnia się instrumenty finansowe, np. Instrumenty podatkowe (stawki, skale, ulgi), cenowe, kredytowe. W przypadku zjawisk abstrakcyjnych pieniądz ma postać idealną, jest tylko i wyłącznie miernikiem wartości. Zjawiska konkretne dotyczą realnych procesów gospodarczych, pieniądz ma postać realną, jest faktycznie obecny przy realizacji transakcji.

9. Co jest wspólne dla wszystkich kategorii finansowych?

Kategorie pieniężne mają jedną wspólną cechę – dotyczą ruchów pieniądza i kategorii pieniężnych (bazują na pieniądzu).

10. Czym jest cena i dlaczego zaliczamy ją do kategorii finansowych?

Zaliczamy ją do kategorii finansowych, ponieważ wiąże się z pieniądzem. Cena wyraża w pieniądzu wartość towaru, usługi, wartość innego pieniądza (waluty), czynników wytwórczych.

11. Jaka jest istota funkcji cen? (6)

Przychodowa (dochodowa) funkcja cen polega na tym, że ceny są narzędziem rynkowej weryfikacji działalności gospodarczej prowadzonej przez podmioty. Efektywna cena wpływa bezpośrednio na wielkość przychodów z jednej strony, oraz na wielkość poniesionych kosztów z drugiej strony. Alokacyjna funkcja cen dotyczy ich roli w podziale dochodu narodowego, gdyż poprzez ceny dokonywana jest alokacja towarów i usług, w zależności od kształtowania się ogólnego poziomu cen oraz relacji cen poszczególnych rodzajów towarów i usług. Redystrybucyjna funkcja cen polega na ich wykorzystywaniu jako narzędzia redystrybucji dochodów podmiotów. Skala redystrybucji oraz rodzaje podmiotów, których dotyczy redystrybucja poprzez ceny, są przede wszystkim uzależnione od polityki dochodowej.

Motywacyjna funkcja cen polega na wywoływaniu reakcji podmiotów gospodarczych oraz konsumentów na zmiany cen. Reakcje te występują w odniesieniu zarówno do podaży, jak i popytu.

Informacyjna funkcja cen umożliwia określenie wielkości przychodów ze sprzedaży oraz pobudzanie podmiotu do działania, zarówno nabywcę, jak i producenta. Poziom ceny informuje nabywcę, o ile zmniejszą się jego zasoby pieniężne, jeżeli dokona zakupu produktu. Producenta natomiast informuje, o ile zwiększy się jego przychód w wyniku sprzedaży produktu.

Agregacyjna funkcja cen jest związana z ich wykorzystaniem jako miernika wartości. Ceny umożliwiają agregowanie (sumowanie) wartości różnorodnych dóbr, towarów i usług, występujących w różnych jednostkach fizycznych, w celu porównywania nakładów z wynikami, tworzenia planów mikropodmiotów, budowy modeli mikroekonomicznych i makroekonomicznych, które służą do opisu stanu gospodarki oraz budowy prognoz.

12. Wyjaśnij jaka jest różnica między przychodem pieniężnym a wpływem pieniężnym

Wpływ pieniężny to pojęcie szersze, gdyż obejmuje wszystkie wpływy pieniężne, które dany podmiot osiąga niezależnie od ich tytułu oraz treści ekonomicznej, np. Wpływy z tytułu zaciąganych pożyczek, odszkodowania i świadczenia ubezpieczeniowe, dotacje od władz publicznych. Przychód pochodzi przede wszystkim ze sprzedaży towarów i usług.

13. Wyjaśnij dlaczego kategoria przychodu pieniężnego jest podstawą dla weryfikacji działalności rynkowej podmiotu

Przychód stanowi pieniężny wyraz skutków działalności gospodarczej podmiotów. Jest narzędziem weryfikacji działalności rynkowej podmiotu, gdyż pochodzi on przede wszystkim ze sprzedaży towarów i usług.

14. Wskaż przykład powiązania kategorii przychodu pieniężnego z innymi kategoriami (np. Ceną, dochodem)

Przychód jest ściśle związany z innymi kategoriami finansowymi, takimi jak cena czy dochód. Dzięki cenie możliwa jest realizacja przychodu. Umożliwia on także pokrywanie kosztów działalności oraz jest źródłem nadwyżki ekonomicznej w postaci dochodu i zysku.

15. Wyjaśnij pojęcie dochodu pieniężnego w ujęciu makro i mikroekonomicznym i wskaż podstawowe źródła dochodu

Dochód jest podstawową kategorią i wielkością ekonomiczną, stanowiącą dodatni rezultat zastosowanych w procesie gospodarowania czynników wytwórczych: ziemi, pracy, kapitału rzeczowego, kapitału finansowego. W ujęciu makroekonomicznym dochód jest nadwyżką ekonomiczną gospodarującego społeczeństwa, która stanowi podstawę zaspokojenia potrzeb indywidualnych i zbiorowych, celów bieżących (konsumpcja) oraz celów rozwojowych (inwestycje). Dochód przyjmuje formę pieniężną, ale jego treścią są towary i usługi, które podmioty systemu gospodarczego, dysponujące funduszami nabywczymi, mogą nabywać. W systemie podatkowym dochód jest definiowany jako różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania. Rozróżnia się dwa podstawowe źródła dochodu: dochód z pracy i dochód z kapitału (majątku).

16. Wyjaśnij dlaczego poziom dochodu wpływa na rozmiary popytu rynkowego. Wskaż miarę, która pozwala określić stopień wrażliwości popytu na zmiany dochodu.

Dlatego że dochód przyjmuje postać pieniężną, stanowi on jedną z ważnych przesłanek zachowania się podmiotu w sferze pieniężnej. Zmiany popytu, czyli zmiany zachowań nabywcy, pod względem zmieniającego się dochodu, mogą być różne ze względu na rodzaj dóbr (dobra wyższego rzędu, dobra niższego rzędu, żywność). Należy zwrócić uwagę zwłaszcza na fakt malejącej użyteczności dochodu w miarę jego powiększania. Miarą, która pozwala określić stopień elastyczności popytu na zmiany dochodu jest dochodowa elastyczność popytu.

17. Wyjaśnij czym różni się kategoria zysku od kategorii dochodu

Zysk to różnica między przychodami a kosztami, to kategoria mikroekonomiczna. Dochód jest pojęciem szerszym, jest to korzystny rezultat zaangażowania w źródło pracy.

18. Wskaż podstawowe funkcje zysku

Funkcje: celu, polegające na tym, że zysk stanowi podstawowy cel działalności gospodarczej; wynagrodzenia podmiotu za wykorzystanie w działalności gospodarczej talentu przedsiębiorczości; źródła finansowania celów podmiotu (inwestycje, premie, dywidendy); motywacyjne (pobudzające), polegające na wyzwalaniu aktywności i przedsiębiorczości podmiotu w celu powiększania zysku; rezerwy finansowej, powstającej z zysku zatrzymanego w przedsiębiorstwie (po zapłaceniu dywidendy).

19. Wyjaśnij pojęcie procentu jako kategorii finansowej

Jest dochodem osiąganym z kapitału pożyczkowego, ceną usługi, świadczonej przez pożyczkodawcę na rzecz pożyczkobiorcy za wypożyczenie pewnej kwoty pieniędzy w określonym czasie. Jest kosztem operacji finansowej dla tego, kto go płaci, a dochodem dla tego, kto go pobiera.

20. Jakie znaczenie ma kategoria procentu dla podejmowania decyzji ekonomicznych przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe

Procent stanowi ważne kryterium podejmowania decyzji gospodarczych, gdyż jego poziom wyznacza dolną granicę efektywności projektów. Podmiot pożyczający kapitał musi osiągnąć zysk przewyższający zapłacony procent, czyli koszt pozyskania kapitału.

21. Wymień formy w jakich występuje procent

Procent występuje w dwóch formach: odsetek od pożyczanego kapitału pieniężnego i dyskonta weksli i innych papierów wartościowych.

22. Jaka jest istota stopy procentowej

Stopa procentowa jest roczną ceną, wyrażoną w procentach, jaką się płaci za pożyczenie pieniędzy. Poziom stopy procentowej zachęca (lub zniechęca) społeczeństwo do gromadzenia oszczędności, jak również wpływa na podejmowanie decyzji związanych z lokatą kapitału. Natomiast w przypadku firmy poziom stopy procentowej wpływa bezpośrednio na możliwość pozyskiwania środków pieniężnych i wykorzystania ich na dotychczasową działalność bądź na rozwój firmy.

23. Wyjaśnij dlaczego renta pieniężna zaliczana jest do kategorii dochodowych?

Renta pieniężna jest formą dochodu. Renta to stałego i regularne otrzymywanego dochodu z różnych tytułów.

24. Czym różni się wydatek od rozchodu?

W sensie rachunkowym wydatek to kwota pieniędzy rozdysponowana w związku z różnymi transakcjami gospodarczymi. Jest pojęciem węższym niż pojęcie rozchodu, który odnosi się do wszystkich operacji pieniężnych.

25. Wyjaśnij pojęcie kosztu jako kategorii finansowej

Koszt stanowi pieniężny wyraz czynników wytwórczych zużywanych w procesie gospodarczym, a więc majątku trwałego, rzeczowego majątku obrotowego, pracy, zastosowanego kapitału pieniężnego.

26. Wyjaśnij pojęcie amortyzacji jako kategorii finansowej

Amortyzacja stanowi część kosztu wytworzenia towarów i usług za pomocą majątku trwałego.

27. Dlaczego amortyzacja jest kosztem niepieniężnym?

Amortyzacja jest rodzajem kosztu, który nie stanowi wydatku pieniężnego, ponieważ jest to zużywanie się majątku w sposób ciągły, nie jest związana z faktycznym wydatkiem pieniężnym.

28. Czy amortyzacja może być źródłem finansowania inwestycji?

Może być to forma gromadzenia inwestycji, ponieważ pozwala zaoszczędzić. Jest to koszt, który nie pociąga za sobą rzeczywistych wydatków.

29. Wyjaśnij pojęcie podatku jako kategorii finansowej

Podatek jest klasyczną daniną publiczną. To pieniężne, przymusowe, ogólne (powszechne), nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych (np.samorządów). Jest dochodem dla państwa, ale wydatkiem (rozchodem) dla podatnika.

30. Na czym polega fiskalne i ekonomiczne znaczenie podatku?

Fiskalne, dlatego że podatek jest podstawowym narzędziem przejmowania przez państwo dochodów i zaspokajania popytu na pieniądz. Ekonomiczne znaczenie podatku polega na tym, że skutkiem nakładania podatków jest zmiana sytuacji dochodowej i majątkowej podatników, co wpływa na ich zachowanie, na podejmowanie decyzji gospodarczych, decyzji konsumpcyjnych, decyzji o oszczędzaniu itp.

31. Czym różni się kategoria kredytu pieniężnego od pożyczki pieniężnej?

Pożyczka pieniężna jest kategorią szerszą niż kategoria kredytu pieniężnego. Kredyt jest szczególną formą pożyczki i nie każda pożyczka jest kredytem. Kredyt jest terminem zarezerwowanym wyłącznie dla pożyczek udzielanych przez banki. Różnica między kredytem a pożyczką polega przede wszystkim na tym, że kredyt oznacza tworzenie pieniądza, pożyczka zaś może być udzielona tylko ze środków pieniężnych wyemitowanych i wykreowanych przez banki.

32. Jaka jest istota funkcji kredytu pieniężnego? (5)

Emisyjna funkcja kredytu polega na tworzeniu przez bank centralny (emisyjny) nowego gotówkowego pieniądza.

Funkcja kreacji pieniądza jest pełniona przez banki komercyjne przy udzielaniu przez nie kredytów. Każde udzielenie kredytu oznacza powstanie nowego pieniądza bezgotówkowego (pieniądza banków komercyjnych), który powiększa obieg pieniężny. Spłata kredytu bankowego oznacza zmniejszenie się wielkości obiegu pieniężnego.

Dochodową funkcję spełnia kredyt w stosunku do podmiotu zaciągającego pożyczkę w banku, gdyż umożliwia to pokrywanie wydatków (kosztów) w stopniu większym niż wynika to z jego dochodów.

Alokacyjna funkcja kredytu jest związana z tym, że dzięki kredytowi następuje alokowanie kapitału w gospodarce, co umożliwia krążenie dóbr i dochodu, a więc stymulowanie procesów wzrostu gospodarczego.

Kontrolna funkcja kredytu polega na wykorzystywaniu informacji o zjawiskach kredytowych do oceny zjawisk gospodarczych.

33. Dlaczego deficyt finansowy jest kategorią bieżącą?

Cechą charakterystyczną kategorii deficytu jest to, że dotyczy zjawisk o krótkim horyzoncie czasowym. Umownie przyjmuje się, że deficyt finansowy jest kategorią bieżącą, obejmującą okres najwyżej jednego roku.

34. Jakie znasz rodzaje deficytów i jaka jest ich istota? (def bilansu płatniczego, budżetowy i przedsiębiorstw)Deficyt bilansu płatniczego to ujemny wynik przepływów związanych z różnymi transakcjami monetarnymi prowadzonymi przez dany kraj, z wyjątkiem przelewów międzynarodowych rezerw monetarnych. Deficyt bilansu płatniczego oznacza określoną wielkość płatności netto wobec zagranicy wraz z zaciągniętymi zobowiązaniami.

Deficyt budżetowy występuje wtedy, gdy suma strumieni wydatków budżetowych przewyższa sumę strumieni dochodów budżetowych. Odzwierciedla ona nie tylko bieżący stan finansów państwa, lecz także realizowaną strategię fiskalną i gospodarczą.

Deficyt przedsiębiorstwa to deficyt występujący w sprawozdaniu finansowym przedsiębiorstwa. Pojawia się on wówczas, gdy suma rozchodów (wydatków) jest większa od sumy przychodów (dochodów).

35. Wskaż podstawowe źródła długu finansowego

Dług powstaje z różnych tytułów, ale jego źródłem są przede wszystkim zaciągane pożyczki lub skumulowane deficyty z poprzednich okresów.

36. Czym jest dług publiczny? Wskaż podstawowe źródła

Stanowią go zobowiązania finansowe władz publicznych (państwowych i samorządowych) oraz innych związków i instytucji publicznoprawnych, powstałe przede wszystkim z tytułu kredytów i pożyczek zaciąganych u różnych podmiotów krajowych oraz zagranicznych. Źródłem długu publicznego są także zobowiązania o charakterze odszkodowawczym powstałe na mocy orzeczeń sądów, zobowiązania wynikające z ustaw, z wywłaszczenia mienia i inne. Formą zaciągania długu publicznego jest także emisja papierów wartościowych. Podstawową przyczyną powstawania długu publicznego są jednak deficyty budżetowe i zaciągane w związku z nimi pożyczki, które ulegają kumulacji.

37. Jakie problemy ekonomiczne i społeczne rodzi dług publiczny?

Istnienie długu publicznego rodzi wiele problemów ekonomicznych oraz społecznych. Wiążą się one z koniecznością albo jego obsługi, a więc przeznaczania zwyczajnych dochodów państwa na ten cel, albo zaciągania nowych pożyczek, czego skutkiem są deficyty budżetowe. Sytuacja taka grozi pułapką zadłużenia, która polega na rozkręcaniu spirali rosnących kosztów obsługi długów oraz jeszcze szybciej rosnących deficytów budżetowych. Ważnym problemem jest międzypokoleniowy aspekt zaciągania i spłacania długu publicznego, gdyż wiąże się to z obciążaniem przyszłych pokoleń kosztami długów zaciąganych obecnie lub ze spłatą starego długu publicznego przez obecne pokolenia.

DEFINICJE

Cena wyraża w pieniądzu wartość towaru, usługi, wartość innego pieniądza (waluty), czynników wytwórczych.

Zysk to roznica miedzy przychodami a kosztami produkcji, to kategoria mikroekonomiczna

Zysk ekonomiczny Stanowi on nadwyżkę przychodów nad kosztami własnymi, znajdującymi odzwierciedlenie w ewidencji. Nadwyżkę przychodów nad kosztami powiększa się o koszt alternatywnego wykorzystania kapitału, ryzyko związane z utratą zaangażowanego kapitału.

Zysk księgowy

Renta społeczna to dożywotnie świadczenie pieniężne należne pracownikowi po przepracowaniu określonej ustawowo liczby lat i po osiągnięciu wymaganego wieku.

Renta z kapitału jest to rodzaj stałego dochodu. Realizuje ją właściciel (rentier) tego kapitału, głównie w formie odsetek.

Renta ekonomiczna to nadwyżka, którą właściciel osiąga z tytułu zastosowania zasobów (czynników wytwórczych) ponad alternatywny koszt ich zastosowania.

Koszt ekonomiczny to wszystkie koszty księgowe, obejmujące wszystkie faktyczne wydatki związane z prowadzeniem działalności oraz koszty alternatywnego zastosowania czynników produkcji, łącznie z częścią zysku, zwaną zyskiem normalnym, niezbędną do zatrzymania zasobów w danej działalności.

Koszt księgowy wszystkie faktyczne wydatki związane z prowadzeniem działalności oraz koszty alternatywnego zastosowania czynników produkcji

Koszt stały ich wielkość nie zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji, składają się na nie np. płace administracji, amortyzacja, koszty wynajmu lokali

Koszt krańcowy informuje, o ile zmienią się koszty całkowite w przypadku zmniejszenia lub zwiększenia produkcji o jednostkę.

Koszt alternatywny koszt utraconych możliwości

Koszt zmienny podlega zmianom wraz ze zmianą rozmiarów produkcji

Koszt całkowity Suma kosztów stałych i zmiennych

Wydatek to kwota pieniędzy rozdysponowana w związku z różnymi transakcjami gospodarczymi

Przychód pieniężny stanowi zewnętrzny, pieniężny wyraz skutków działalności gospodarczej człowieka (podmiotów)

Nominalna stopa procentowa jest ona całkowitą płatnością wyrażoną w postaci procentu od udzielonej pożyczki, w skład której wchodzą czysta stopa procentowa, koszt ryzyka inwestycyjnego oraz oczekiwana stopa inflacji

Realna stopa procentowa jest różnicą między rynkową stopą procentową a stopą inflacji; jest to jedyna miara rzeczywistego kosztu pozyskania kapitału pożyczkowego, a zarazem rzeczywisty dochód pożyczkodawcy.

Deficyt finansowy ujemne saldo pieniężne jakiegokolwiek bilansu

Dług finansowy stanowi pieniężne zobowiązanie jakiegoś podmiotu do zapłaty tego długu w określonych wielkościach (ratach) oraz terminach.

PYTANIA I ODPOWIEDZI (28.02.2011)

SCHEMAT PRZEPYWU STRUMIENI FINANSOWYCH

W GOSPODARCE RYNKOWEJ

1.       Wyjaśnij, co łączy różnego rodzaju stosunki finansowe występujące pomiędzy podmiotami gospodarującymi.

              Różnego rodzaju stosunki finansowe łączy to, że posługują się pieniądzem i wszystkie dotyczą ruchu pieniądza i kategorii pieniężnych oraz to, że mają bardzo zróżnicowany charakter.

2.       Wyjaśnij, z czego wynika ograniczenie tradycyjnej podmiotowej klasyfikacji zjawisk finansowych wyróżniającej 5 agregatów.

              Ograniczenie tradycyjnej podmiotowej klasyfikacji zjawisk finansowych wyróżniającej 5 agregatów wynika z rodzajowego zróżnicowania jednostek gospodarujących, które dokonują operacji pieniężnych , co oznacza, że regulują przychody i wydatki pieniężne oraz dokonują gromadzenia zasobów pieniężnych.

3.       Wymień podstawowe rodzaje stosunków finansowych i krótko je scharakteryzuj.

a)        Przychody i wydatki (strumienie) pieniężne ekwiwalentne/rynkowe/materialne

...