Binek Tadeusz - Historia Rosji w piguÅ‚ce.pdf - Historia Rosji - Numb1606

Historia Rosji w pigułce

Narodziny Rusi (774-1240)

Najazdy Pieczyngów, Ruś Kijowska, Złota Orda, Aleksander Newski.

Najazdy Pieczyngów - czarnomorskie plemiona tureckie.

Ziemie wschodniej Europy między Bałtykiem a Morzem Czarnym zamieszkałe były w VIII w. przez

rozproszone plemiona wschodniosłowiańskie, zorganizowane w federacje i księstwa. Ludność

słowiańska trudniła się łowiectwem i rolnictwem, karczując lasy pod grunty orne. Dlatego skupiała się

przede wszystkim na lesistych terenach od środkowego Dniepru na północ. Natomiast stepowe

obszary, bliżej Morza Czarnego, zasiedlone zostały w IX w. przez pasterskie plemiona Pieczyngów,

pochodzenia tureckiego. Pieczyngowie najeżdżali w celach łupieżczych sąsiednie księstwa

słowiańskie, co zmusiło je o zwrócenie się o pomoc wojskową do Waregów, jak nazywała miejscowa

ludność szwedzkich Wikingów. Penetrowali oni szlaki wodne rzek Dźwiny, Wołchow oraz Dniepru, a

nawet Wołgi i Donu, przepływając na swych statkach-łodziach ze Skandynawii aż na Morze Czarne.

Trudnili się handlem i rozbojem i byli bitnymi wojownikami. Grupy Waregów osiedlały się także na

stałe na terenach, zamieszkałych przez Słowian, przyjmując od nich język i obyczaje. Waregowie

przejęli więc władzę w poszczególnych księstwach. Pierwszym księciem Nowogrodu Wielkiego w 862

r. został Ruryk, który dał początek dynastii panujących.

Ruś Kijowska

Po śmierci księcia Ruryka, jego następca, Oleg Mądry (879-912) zdobył gród Kijów nad Dnieprem i

utwo-rzył Księstwo Ruś Kijowską przez zjednoczenie ziem kijowskich z Nowogrodem w 882 r. Od

początku swego istnienia Ruś Kijowska miała ożywione kontakty, głównie handlowe, z Cesarstwem

Bi-zantyjskim. Księstwo szybko się rozrastało i powiększyło znacznie swe terytorium, zwłaszcza za

panowania Światosława (945-972), walczącego zwycięsko z Chazarami, Pieczyngami i Bułgarami.

Syn Światosława Włodzimierz I Wielki (980-1015) poślubił księżniczkę bizantyjską Annę, siostrę

cesarza Bazylego II Bułgarobójcy, po czym w 989 r. dokonana została chrystianizacja Rusi przez

greckich duchow-nych z Konstantynopola. Kijów stał się odtąd siedzibą metropolity i centrum

religijnym Rusi. Oprócz wiary chrześcijańskiej Rusini przejęli również z Bizancjum zasady powiązania

religii i władzy, natomiast zastoso-wali własny, nieco odmienny, porządek liturgiczny.

Za panowania księcia Jarosława Mądrego (1019-54) jego wojska w wyprawach wojennych docierały

na Mazowsze, Litwę i ziemie Estów (Estonię). Książę dbał o rozwój miast, rozwijała się bujnie kultura

chrze-ścijańska, głównie piśmiennictwo w języku starocerkiewnym, wybudowany został sobór Sofijski

w Kijowie. Jarosław podzielił w testamencie państwo między swych synów przy zachowaniu senioratu.

Mimo to nastą-piło rozbicie państwa na oddzielne księstwa, z których najważniejszymi były: Ruś

Halicko-Wołyńska i Ruś Włodzimiersko-Suzdalska. Kijów natomiast utracił swe znaczenie, zwłaszcza

po zburzeniu miasta w 1240 r. przez Tatarów.

Złota Orda - państwo Mongołów nad Wołgą i Kamą

W początkach XIII w. księstwa ruskie zostały najechane przez plemiona Mongołów, którzy przybyli ze

Środkowej Azji, pod dowództwem Dżingis-chana. W 1223 r. Mongołowie rozgromili zjednoczone

wojska książąt wielkoruskich nad rzeką Kałką na nizinie nad Morzem Azowskim, poczym

podporządkowali sobie kolejno księstwo Kijowskie, Bułgarię Kamską, księstwa riazańskie i

włodzimiersko-suzdalskie aż do Nowogrodu na północy. Mongołowie wszędzie po sobie zostawiali

zgliszcza miast i osad i tysiące zabitych. Niektóre księstwa ruskie, jak perejasławskie, czernichowskie i

siewierskie, po straszliwych zniszczeniach i pogromach, przestały w ogóle istnieć. Część zachodnich

księstw ruskich dostało się wtedy pod panowanie Wielkiego Księstwa Litewskiego.

W podbitych księstwach władza książąt ruskich została utrzymana, lecz na ich dworach przebywali

namiestnicy chana, którzy pilnowali poboru podatków i rekrutów do mongolskiej armii Złotej Ordy.

Konsekwen-cją panowania mongolskiego było zerwanie kontaktów prawosławnej Rusi z Bizancjum

(Cesarstwem Łacińskim) i jej izolacja od Europy Zachodniej.

Po 1260 r. środkowo-azjatyckie imperium Mongołów zaczęło się stopniowo rozpadać. Natomiast na

tere-nach wschodniej Europy, w rejonie rzeki Kamy i środkowej Wołgi, Mongołowie założyli państwo

Złotą Ordę, ze stolicą w Seraju u ujścia Wołgi do Morza Kaspijskiego. W połowie XV w. uległo ono

podziałowi na kilka oddzielnych chanatów: Kazański, Krymski, Astrachański i Syberyjski. Najdłużej z

nich, bo aż do 1774 r., przetrwał Chanat Krymski ze stolicą w legendarnym Bakczyseraju. Państwo to

utrzymywało się głównie z łupieżczych wypraw czambułów mongolsko-tatarskich na sąsiednie ziemie

nad Donem, Dnieprem i Dnie-strem.

Aleksander Newski (ur.1220-1263) - wielki książę Rusi Włodzimiersko-suzdalskiej.

Od połowy XII w. nastąpiła ekspansja Niemców, Szwedów i Duńczyków na terytoria przybałtyckie

między Zatokami Ryską i Newską. Na terytorium Inflant w 1202 r. utworzony został przez papieża

Innocentego III niemiecki Zakon Kawalerów Mieczowych, który siłą nawracał pogańską ludność na

wiarę chrześcijańską. Natomiast w okresie najazdów mongolskich na wschodnie i południowe

księstwa ruskie, w Zatoce Newskiej wylądowali Szwedzi z zamiarem zajęcia Rusi Nowogrodzkiej. W

1240 r. zostali jednakże sromotnie pokona-ni w bitwie nad Newą przez wojska młodego księcia

włodzimierskiego, Aleksandra Newskiego, stąd przy-domek.

2. Księstwo Moskiewskie

(1240-1340)

Po rozbiciu przez Mongołów w 1240 r. Rusi Kijowskiej, zachodnią jego część zajęło, jakby przy okazji,

Wielkie Księstwo Litewskie. Podbój rozległych terytoriów, obejmujących dorzecze Dniepru, aż po

Smoleńsk, Wiaźmę, Nowogród Siewierski i Morze Czarne, zajęło Litwinom ponad sto lat. Zasłużyli się

w tym wielkim dziele zwłaszcza wielki książę Giedymin (1316-1341), jego syn Olgierd (1345-1377) i

Witold (1392-1430).

Na pozostałych terenach ziem słowiańskich wschodniej Europy rozwinęło się szereg odrębnych

księstw ruskich, będących w lennej zależności od chana Złotej Ordy. Były to księstwa: Pskowskie,

Nowogrodzkie, Twerskie, Włodzimierskie, Suzdalskie, Moskiewskie i Riazańskie. Najważniejszym z

nich było Księstwo Mo-skiewskie, wyłonione w 1276 r. z Księstwa Włodzimiersko-suzdalskiego, Jego

stolicą było miasto Moskwa, założone w 1147 r., nad rzeką Moskwą, dopływem Wołgi.

Władcy Księstwa Moskiewskiego wywodzili się z dynastii Rurykowiczów Księstwa Kijowskiego, a w

bezpośredniej linii od Aleksandra Newskiego (1252-1263), panującego w Księstwie Włodzimiersko-

suzdalskim. Byli to: Daniel (1276-1303), Jerzy (1303-1325), i Iwan I Kalita (1325-1340).

W 1340 r. Księstwo Moskiewskie przekształciło się w Wielkie Księstwo Moskiewskie. Poczynając od

Iwana I Kality, władcy księstwa zapoczątkowali długotrwały proces jednoczenia księstw

wschodnioruskich, dokony-wany w drodze dobrowolnych fuzji, bądź podbojów. Księstwo Moskiewskie,

jako pierwsze, podjęło też walkę z dominacją mongolską. Pierwsze swe duże zwycięstwo nad

Tatarami odniosły wojska ruskie, pod wodzą Dymitra Dońskiego, w 1380 r. w bitwie na Kulikowym

Polu nad Donem.

Dzieło zjednoczenia kontynuował intensywnie książę Iwan III Srogi, przyłączając do swej domeny

księstwa Tweru i Nowogrodu. W 1472 r. poślubił on bratanicę ostatniego cesarza bizantyjskiego

Paleologa, w związ-ku z czym, wobec upadku Cesarstwa Bizantyjskiego, uważał się potem za

dziedzica całego Kościoła Pra-wosławnego. Iwan III uniezależnił się też całkowicie od dominacji

tatarskiej Złotej Ordy (1480). Przestał mianowicie płacić podatki lenne chanowi tatarskiemu, a

następnie odparł kilka jego odwetowych wypraw. Złota Orda upadła zresztą ostatecznie w 1502 r.,

pobita przez krymskich Tatarów.

Przez cały czas istnienia Księstwa Wielkomoskiewskiego panowali w nim książęta dynastii

Rurykowiczów . Byli to: Siemion Dumny (1340-1353), Iwan II Piękny (1353-1359), Dymitr Doński

(1359-1389), Wasyl I (1389-1425), Wasyl II Ślepy (1425-1462) i Iwan III Srogi (1462-1505). Za

Iwana III księstwo powiększone zostało o księstwa Jarosławskie oraz Nowogrodzkie i stało się

jednolitym państwem narodowym, została rozbudowana Moskwa, jako stolica, a także Kreml, jako

rezydencja władcy. Równocześnie państwo zaczęto nazywać grecką nazwą Rusi: Rossija - Rosja .

Wielkie Księstwo Moskiewskie

(1340-1500)

Zbieranie ziem ruskich, wojny o dostęp do Bałtyku, rozbicie i wchłonięcie tatarskich chanatów po

Złotej Ordzie, obrona przed Tatarami krymskimi,BR> Władcy: Wasyl III (1505-1533), wielki książę

moskiewski, Iwan IV Groźny (1533-1584), od 1547 car Rosji; Fiodor I (1584-98)

Rosja w XVI wieku

Wasyl III(1505-1533) - wielki książę moskiewski, syn Iwana III Srogiego (1462-1505).

W pierwszych dziesięcioleciach XVI w. książę moskiewski Wasyl III, kontynuując, po swym ojcu

Iwanie III Srogim, dzieło zespolenia ziem ruskich, wdał się w wojny z Litwą i Koroną (1507-1508 i

1512-1522) i zdobył w 1510 r. Psków, a w 1514 r. Smoleńsk. W 1521 r. przyłączył do swojej domeny

Księstwo Riazańskie. Umocnił też swą władzę kosztem bojarów, to jest wielkich feudalnych właścicieli

ziemskich na Rusi. Bojarowie nadal jednak sprawowali władzę administracyjną w kraju, ściągali

daniny, zasiadali w Dumie Bojarskiej, będącej organem doradczym wielkiego księcia, potem cara. W

feudalnych strukturach księstwa najniższą warstwę społeczną stanowiło chłopstwo pańszczyźniane,

przypisane do ziemi, będącej własnością bojarów lub księcia.

Za Wasyla III zakończona została rozbudowa Kremla, który otoczony został murem ceglanym ze

słynnymi wieżami kremlowskimi. Zaznaczyło się również ożywienie kulturalne, piśmiennictwa,

malarstwa, po okresie mongolskich zniszczeń i upadku. Wielki książę Wasyl III zmarł w 1533 r.

Iwan IV Groźny (1533-1584) - od 1547 car Rosji, syn Wasyla III (1505-1533).

W 1533 r,. gdy zmarł wielki książę moskiewski Wasyl III, jego prawowity następca, syn Iwan miał 3

lata. Władzę regencyjną sprawowała jego matka Helena Glińska wespół ze specjalnie powołaną radą

regencyjną. Przez cały okres regencji istniały w Rosji tendencje separatystyczne, spiski i walka o

wpływy i władzę pomiędzy poszczególnymi rodami bojarskimi. W latach 1534-1537 odbyła się kolejna

wojna litewsko-rosyjska, zainicjowana przez Litwinów, którzy chcieli wykorzystać okres niepokojów w

Rosji dla odzyskania utraconych wcześniej terytoriów. Nie przyniosła ona efektów żadnej ze stron, a

jedynie pogromy i zniszczenia przygranicznych terytoriów.

Osobiste rządy Iwan IV zaczął sprawować po koronacji na cara w 1547 r. W tymże roku ożenił się z

Anastazją, z rodu bojarskiego Romanowych i miał też miejsce wielki pożar Moskwy. Już na samym

początku swego panowania nowy władca rozprawił się zdecydowanie i krwawo ze swymi bojarskimi

rywalami, utwierdzając swą absolutną władzę. Równocześnie w pierwszych 10 latach rządów Iwan IV

przeprowadził w państwie szerokie, nowoczesne reformy w administracji, finansach, wojsku,

sądownictwie i w Kościele prawosławnym. W zarządzaniu pomocne mu były Rada Wybrana, złożona

ze szlachty bojarskiej oraz [[Sobór Ziemski]], zwoływany co roku w sprawach nowych ustaw, poboru

podatków, wojny i pokoju. Lecz głównym osiągnięciem Iwana IV było rozbicie tatarskich chanatów

Kazańskiego w 1552 r., Syberyjskiego częściowo w 1555 r., a ostatecznie w 1598 r. i Astrachańskiego

w 1556 r., przejęcie ich terytoriów, i szeroka ekspansja Rosji na wschód po góry Ural i na południe po

Morze Kaspijskie. Równocześnie w kraju rozwinął się znacznie handel, a stołeczna Moskwa stała się

miastem stutysięcznym. W posiadłości cara, to jest na Kremlu, architekci włoscy wybudowali kilka

reprezentacyjnych soborów oraz świeckich obiektów w stylu renesansowym. W tym też czasie powstał

w Moskwie sobór Wasyla Błogosławionego.

Nie udało się natomiast Iwanowi IV poszerzyć granic swego państwa w kierunku zachodnim do Morza

Bałtyckiego. W latach 1554-57 przeprowadził pierwszą wojnę ze Szwecją o Finlandię, a w 1558 r.

rozpoczął wojnę o przybałtyckie terytorium Inflant, będących w posiadaniu niemieckiego Zakonu

Kawalerów Mieczowych. Zakon ten rozpadł się w 1561 r. i nastąpiła jego sekularyzacja, przy czym

wielki komtur przeszedł na protestantyzm. Inflanty dostały się wtedy pod panowanie litewskie, a zaraz

potem polsko-litewskie. Wojna Rosji z Zakonem przekształciła się więc w wojnę z Litwą i Polską i

ostatecznie Rosja przegrała swą pierwszą, trwającą 15 lat, wojnę o Inflanty, tracąc ponadto miasta

Połock i Wielkie Łuki, jakie zajęte zostały przez wojska polsko-litewskie Stefana Batorego. Wojna

zakończona została 10-letnim rozejmem w Jamie Zapolskim, przy mediacji wysłannika papieskiego

jezuity Antonio Possevina. Estonię utrzymali Szwedzi wraz z twierdzą Narwa.

Również nieustanne niebezpieczeństwo groziło Rosji ze strony Chanatu Tatarskiego na Krymie.

Między innymi w 1571 r. jego wojska złupiły i spaliły Moskwę, z wyjątkiem Kremla. W latach

panowania Iwana IV rozpoczęła się szeroka penetracja terenów północnej Azji na wschód od Uralu.

Wielką rolę w tej kolonizacji odegrała rodzina kupców rosyjskich Strogonowów, którzy zorganizowali

gospodarczą eksploatacje soli, futer, minerałów na nowych terenach. Do ich opanowania posługiwali

się oddziałem kozackim, dowodzonym przez Jermaka, a liczącym tysiąc ludzi.

Car Iwan IV Groźny był człowiekiem porywczym i gwałtownym, jego szaleństwa tonowała jednak żona

Anastazja. Po jej śmierci w 1560 r., ogarnęły go depresja i szaleństwo. Przekonany, że została ona

otruta, mścił się na podejrzanych, każąc ich więzić i mordować. Podzielił wtedy kraj na dwie części,

przy czym część lepsza, zwana opryczniną, objęła stare księstwa i stała się jego prywatną własnością.

Nie obowiązywały tam dotychczasowe prawa i ustawodawstwo, a tylko doraźne polecenia cara,

realizowane przez zaufanych i oddanych ludzi, tzw. opryczników, którzy bogacili się w wyniku grabieży

bojarów, miast i cerkwi. Chaos, samowola, wyprawy karne, samosądy, jakie opanowały Rosję,

zrujnowały całe połacie kraju. Po śmierci Iwana IV Groźnego w 1584 r., rządy przejął jego syn z

pierwszego małżeństwa Fiodor I .

Fiodor I (1584-1598) - car Rosji, syn Iwana IV (533-1584).

Po śmierci Iwana IV Groźnego w 1584 r., rządy przejął jego syn z pierwszego małżeństwa Fiodor I .

Car Iwan IV Groźny miał trzech synów: najstarszego Iwana zabił w porywie szału w 1581 r. Drugi

Fiodor został carem. Najmłodszy 9-letni Dymitr, z siódmego małżeństwa, w 1591 r. stracił życie w

ataku epilepsji podczas chłopięcej zabawy na podwórku pałacu Godunowych w Ugliczu. Tak

przynajmniej orzekła specjalna komisja, przysłana z Moskwy. Jednakże wg szerokiej opinii publicznej

zabójstwo to zostało ukartowane przez księcia Borysa Godunowa, który mógł spodziewać się, że

Dymitr po osiągnięciu pełnoletniości, przejmie carską władzę.

Car Fiodor I nieustannie chorował, nie zajmował się sprawami państwowymi, troszczył się jedynie o

swój pałac kremlowski. Faktyczne rządy w Rosji od 1587 r. sprawował jego szwagier i doradca, książę

Borys Godunow. W wojnie ze Szwecją (1590-95) odebrał on kilka miast w rejonie Jeziora Ładoga, i

skutecznie bronił kraj przed wypadami tatarskimi z Krymu, przeciwko którym zbudowano w

południowych rejonach Rosji szereg twierdz, ostrogów i linii obronnych. Znaczącym wydarzeniem było

uniezależnienie się cerkwi prawosławnej w Rosji od patriarchów w Konstantynopolu, Jerozolimie ,

Antiochii i Aleksandrii.

Na Fiodorze I zakończyła się dynastia rodu książęcego Rurykowiczów, panującego od 862 r.

Czasy wielkiej smuty (1605-1613), wojny z Polską i Turcją, unia perejesławska z Ukrainą, ekspansja

kolo-nialna w północnej Azji, reformy państwowe.

Władcy: Borys Godunow (1598-1605), Michał (1613-1645) - początek dynastii Romanowych,

Aleksy (1645-1675); Fiodor III (1676-1682); Zofia (1682-1689) - regentka dwóch młodocianych

carów; Piotr I Wielki (1689-1725)

Rosja w XVII wieku

Borys Godunow (1598-1605) - car Rosji, wybrany po Fiodorze I.

Po bezpotomnej śmierci w 1598 r. cara Fiodora I, Sobór Ziemski w Moskwie wybrał carem księcia

Borysa Godunowa. Dbał on o rozwój gospodarczy i kulturalny kraju. Postępowała kolonizacja

terytoriów północnej Azji na wschód od Uralu, gdzie koloniści rosyjscy założyli szereg miast, m.in.

Tomsk nad rzeką Irtysz. Jednak w latach 1601-1603 wielka susza w Rosji spowodowała głód w wielu

rejonach kraju, niepokoje i wędrówki zbiegłych i bezdomnych chłopów, którzy porzucili swe miejsca

zamieszkania. Niepokoje wzmagały też pogłoski o tym, że Dymitr, syn Iwana Groźnego, żyje i należy

mu się dziedzictwo.

Pierwszy Dymitr Samozwaniec ujawnił się w 1603 r. Był to prawdopodobnie mnich, zbiegły z klasztoru

Czudnowskiego na Litwę, wychowany na dworze księcia Adama Wiśniowieckiego na Polesiu. Stamtąd

wraz ze zbrojnym oddziałem, złożonym głównie z Polaków, ruszył na Moskwę. Po kilku potyczkach z

wojskami cara opanował stolicę Rosji w czerwcu 1606 r., co ułatwione zostało przez śmierć Borysa

Godunowa dwa miesiące wcześniej. Śmierć Godunowa otwarła okres tzw. Wielkiej smuty, to jest

anarchii i zamieszek, trwających do 1913 r.

Wielka smuta (1605-1613) - okres anarchii i zamieszek w Rosji.

Po śmierci Borysa Godunowa carem został jego syn Fiodor II (1606). Lecz rządził, przy pomocy swej

matki, tylko dwa miesiące. Został zamordowany, wraz z całą rodziną Godunowych w trakcie

zamieszek, jakie wy-buchły po zajęciu Moskwy przez oddziały Dymitra Samozwańca I, którego

okrzyknięto wtedy carem Rosji.

Dymitr Samozwaniec I (1605-1606), zadeklarował pokojowe panowanie, zniósł karę śmierci i

amnestionował swych przeciwników. Chciał zorganizować wyprawę wojenną przeciwko Tatarom

krymskim i szukał sujuszników do niej. Lecz odmówił poselstwu polskiemu Zygmunta III Wazy

przekazanie Smoleńska i Siewierszczyzny w zamian za pomoc w zamierzonej wojnie. Ożenił się z

Polką Maryną Mnichówną, która przybyła z dużym orszakiem i ojcem do Moskwy, po czym uznana

została za carową. Wówczas bojarzy wzniecili powstanie antypolskie, podczas którego Dymitr

Samozwaniec I i 2 tys. jego popleczników, głównie Polaków, zostało zabitych, a książę Mniszech z

córką internowani poza Moskwę.

Kolejnym carem obwołany został wtedy przywódca spisku, bojar Wasyl Szujski (1606-10). Nie

spowodowało to żadnej poprawy sytuacji w Rosji, w której utrzymywał się od lat silny kryzys

gospodarczy i anarchia. Stały się one powodem wybuchu wielkiego antyfeudalnego powstania

chłopskiego, pod przywództwem Iwana Bołotnikowa. Zaś po jego stłumieniu pojawił się kolejny

pretendent do tronu Dymitr Samozwaniec II , którego zwolennicy zbrojnie wystąpili przeciwko carowi.

Wówczas Szujski zawarł pakt ze Szwecją, otrzymując wsparcie ich wojsk, w zamian za zrzeczenie się

swych praw do Inflant.

Stało się to pretekstem do wznowienia przez Polskę wojny z Rosją (1609-18) i w 1610 r. polskie

oddziały hetmana Stanisława Żółkiewskiego zajęły Moskwę, a car wywieziony został i uwięziony w

Polsce, gdzie wkrótce zmarł. Polacy zostali jednakże wyparci z miasta w sierpniu 1612 r. w wyniku

powstania jego mieszkańców, kierowanego przez księcia Dymitra Pożarskiego. Wówczas Sobór

Ziemski, zwołany przez miesz-czan i szlachtę rosyjską, obrał na cara księcia Michała Romanowa. Dał

on początek nowej dynastii, panującej w Rosji do 1762 r., a licząc z liniami bocznymi, aż do 1917 r.

Michał Romanow (1613-1645) - car Rosji, zapoczątkował dynastię Romanowych..

Car Michał, wybrany przez Sobór Ziemski po 8-letnim okresie smuty, przede wszystkim musiał

rozprawić się z szajkami i bandami, grasującymi po całej Rosji. Należały do nich również oddziały

polskich lisowczyków Aleksandra Lisowskiego, służących wpierw drugiemu Dymitrowi Samozwańcowi,

a potem trudniących się rozbojem. W 1617 r. Michał Romanow zakończył wojnę ze Szwecją, a

następnie, po nieudanej wyprawie wojsk polskich na Moskwę, także z Rzeczypospolitą. Mianowicie w

1619 r. zawarty został w Dywilino (Deulin) rozejm rosyjsko-polski na 14 lat, pozostawiający w rękach

polskich Smoleńsk] i ziemie czernichowskie oraz siewierskie.

Pokój zewnętrzny był Michałowi niezbędny dla odbudowy gospodarczej kraju, spustoszonego w

okresie smuty, i dla umocnienia centralnej władzy carskiej. Rozwój gospodarczy Rosji faktycznie

powoli następował, zaś szczególnie intensywnie rozwijała się kolonizacja północnej Azji przez Rosjan.

Za panowania Michała doszli oni do rzeki Amur i morza Ochockiego na wschodnim krańcu kontynentu

azjatyckiego, zakładając po drodze warowne osady i miasta: Jakuck, Jenisejsk, Irkuck, Krasnojarsk,

Ochock, Wierchojańsk i inne.

W latach 1632-34, przed upływem okresu rozejmu z Polską, wykorzystując okres bezkrólewia po

śmierci Zygmunta III Wazy, Rosjanie oblegli Smoleńsk, pragnąc odebrać ziemie smoleńskie, lecz

uniemożliwiła im to odsiecz nowego króla polskiego Władysława IV. Ta kolejna wojna polsko-rosyjska

zakończona została „pokojem wieczystym" w Polanowie, zgodnie z którym Polska zatrzymała terytoria

uzyskane w rozejmie dywilińskim, ale równocześnie król Polski zrzekł się wszelkich roszczeń do tronu

moskiewskiego.

Po śmierci Michała Romanowa, carem został jego syn Aleksy.

Aleksy (1645-1676) - car Rosji, syn Michała (1613-1645), z dynastii Romanowych

Car Aleksy objął rządy w wieku 16 lat, był bardzo pobożny, dbał o splendor swego dworu, lecz nie

radził sobie w sprawach gospodarczych. Przyznawał ulgi handlowe szybko bogacącym się kupcom i

bojarom, oraz przywileje dla duchowieństwa. Zaś z drugiej strony nowy kodeks sądowy wprowadził

ostre kary za najmniejsze przestępstwa, a chłopi w pełni podporządkowani zostali i uzależnieni od

feudalnych właścicieli ziemskich. Natomiast dla ludności miejskiej bardzo uciążliwe było podwyższenie

podatku od soli. W rezultacie doszło do szerokich wystąpień chłopstwa i miast przeciwko bojarom i

władzom państwowym. Największe konsekwencje miał tzw. „bunt solny" w miastach i car musiał

wycofać się z części swych decyzji.

W 1654 r. Rosja zawarła w Perejasławiu unię z Ukrainą, kierowaną przez atamana Bohdana

Chmielnickie-go. Było to równoznaczne z rozpoczęciem nowej wojny rosyjsko-polskiej. Wojska

rosyjskie zajęły wtedy Smoleńsk, całą Białoruś i część Litwy z Wilnem. Lecz zaraza, panująca w Rosji

i napaść Szwedów na Rzeczpospolitę, spowodowały wstrzymanie walk rozejmem w Niemieży, po

czym także Rosja rozpoczęła wojnę ze Szwecją. Prowadzona ona była jednak ospale, zakończyła się

rozejmem w 1668 r. Po odejściu Szwedów z Rzeczpospolitej i uznaniu przez hetmana Wychowskiego

jej zwierzchnictwa nad Ukrainą, car Aleksy wznowił wojnę z Polską. Zakończył ją dopiero pokój w

Andruszowie w 1667 r., w którym ostatecznie przyznane zostały Rosji ziemie smoleńskie,

czernichowskie i siewierskie oraz cała Ukraina Zadnieprzańska wraz z Kijowem.

W latach 1668-1671 miały miejsce w Rosji liczne bunty i powstania chłopskie, wzniecane przeciwko

pańszczyźnianemu uciskowi ze strony wielkich właścicieli ziemskich. Największy, pod przywództwem

Stiepana Razina, miał charakter wojny chłopskiej, objął tereny nad dolnym Donem i prawie całe

Powołże, trwał dwa lata. Zakończył się rozbiciem przez regularne wojska carskie i ciężkimi represjami

wobec opozycji chłopskiej. Po śmierci cara Aleksego rządy w Rosji przejął jego najstarszy syn, Fiodor

III.

Fiodor III (1676-1682) - car Rosji, syn Aleksego (1645-1676).

Binek Tadeusz - Historia Rosji w piguÅ‚ce.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: