USTAWA Z 10 KWIETNIA 1974r O EWIDENJI LUDNOŚCI I DOWODZCH OSOBISTYCH.doc

USTAWA Z 10 KWIETNIA 1974r. O EWIDENJI LUDNOŚCI I DOWODZCH OSOBISTYCH

Dowód osobisty – dokument stwierdzający tożsamość osoby i poświadczającym obywatelstwo. W wielu państwach, w tym w Polsce, jego posiadanie jest obowiązkowe.

Wiele państw uznaje także inne dokumenty potwierdzające tożsamość, m.in. prawo jazdy, paszport, legitymacja ubezpieczeniowa czy akt urodzenia albo tzw. paszport wewnętrzny.

Polskie dowody osobiste stały się dokumentami obowiązkowymi dopiero po II wojnie światowej; przed wojną były dokumentem wydawanym na życzenie obywatela, a w czasie wojny Ausweisy i odpowiadające im dokumenty ZSRR wydawali okupanci (niemiecki lub sowiecki). Przez ponad pół wieku po 1945 roku była to kilkudziesięciostronicowa książeczka, a od początku nowego tysiąclecia wprowadzono dowody osobiste w postaci pojedynczej wielowarstwowej karty o wymiarach karty kredytowej wykonanej z poliwęglanu.

Historia:

Po I wojnie światowej - w latach dwudziestych i na początku trzydziestych - nazwą "dowód osobisty" określano dokument niezbędny do podróży zagranicznych. Pełnił on de facto rolę paszportu (i pomimo nazwy "dowód osobisty" na okładce, we wnętrzu nazywany już był paszportem). Opłata za wydanie tego dokumentu była wysoka: w czerwcu 1923 wynosiła 90.000 marek polskich, a w 1930 - 101 złotych polskich. Był jednak także wykorzystywany jako dokument meldunkowy, gdzie stemplowywano m.in. pobyty czasowe (np. w hotelach) w kraju, ale poza miejscem stałego zamieszkania.

Możliwość uzyskania w Polsce dowodu osobistego jako krajowego dokumentu tożsamości wprowadzono rozporządzeniem Prezydenta RP z 16 marca 1928. Dokument wystawiany był na żądanie zainteresowanym osobom za opłatą 60 groszy i nie był obowiązkowy. Dopiero okupant w czasie II wojny wprowadził obowiązek legitymowania się dowodem osobistym, powołując się przy tym na cytowane rozporządzenie.

Stempel z 1979 uprawniający do wyjazdu do "demoludów"

Po zakończeniu wojny obowiązek posiadania dowodu utrzymano. Była to 20-stronicowa książeczka formatu 83×115 mm w sztywnych okładkach (potem 79×110 mm w miękkich okładkach). Oprócz podstawowych danych personalnych (imię, nazwisko, imiona rodziców, data i miejsce urodzenia, rysopis) oraz zdjęcia zawierał m.in. rubryki, do których wpisywano numer PESEL stan cywilny, zawód, miejsce pracy, zameldowanie, dzieci na utrzymaniu. Na dalszych stronach dowodu wpisywano m.in. takie informacje, jak np. fakt wydania tzw. książeczki walutowej, tzw. "karty zaopatrzenia", powszechnych świadectw udziałowych itp. Potwierdzano także w dowodzie osobistym specjalną pieczęcią prawo do przekraczania granicy PRL-NRD, a później nową pieczęcią prawo do przekraczania granic państwowych w obrębie krajów tzw. "wspólnoty socjalistycznej", wpisywano grupę krwi posiadacza dowodu oraz zaznaczano fakt zawarcia małżeństwa (do czasu wydania nowego dokumentu).

Obecny wzór dowodu:

Aktualny wzór dowodu osobistego został określony rozporządzeniem rady ministrów z dnia 21 listopada 2000 r.(Dz.U. 2000 nr 112 poz. 1182) i obowiązuje od dnia 1 stycznia 2001 roku. Dokument ma postać wielowarstwowej karty poliwęglanowej o wymiarach 86 x 54 mm, zawierającej podstawowe informacje o jej posiadaczu, dacie wydania, organie wydającym i terminie ważności. Informacje zapisane są zarówno w sposób jawny, jak i zakodowany. Dowód osobisty jest jednocześnie dokumentem uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie należących do Unii Europejskiej oraz państw nie będących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, których obywatele mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, uznających ten dokument za wystarczający do przekraczania ich granicy.

Numer "plastikowego" dowodu osobistego składa się z trzech liter i sześciu cyfr, z których jedna (pierwsza cyfra) to cyfra kontrolna.

Na dole drugiej strony dowodu osobistego powtórzone są dane właściciela w postaci czytelnej dla komputera, co przyspiesza przetwarzanie danych. Zapis ten składa się z trzech linijek po 30 znaków wydrukowanych krojem pisma OCR-B. Dodatkowo dane te są uzupełnione o cyfrę kontrolną dla każdego pola cyfrowego oraz cyfrę kontrolną na końcu obejmującą większość danych z poprzednich pól. Nazwisko i imię w tym zapisie nie zawiera polskich znaków diakrytycznych i nie jest uwzględniane przy obliczaniu końcowej cyfry kontrolnej .

Dowód osobisty ważny jest przez 10 lat od wydania, jednak są wyjątki: osoby niepełnoletnie otrzymują dokument z pięcioletnim terminem ważności, natomiast osoby po 65 roku życia mogą otrzymać dowód ważny bezterminowo.

Dowód osobisty powinien zostać wymieniony:

·         w przypadku upływu terminu ważności,

·         w przypadku uszkodzenia,

·         po zmianie danych osobowych, w tym również w razie zmiany miejsca stałego zameldowania,

W razie upływu terminu ważności dowodu osobistego, uszkodzenia lub powstania innej okoliczności utrudniającej ustalenie tożsamości osoby posiadającej dokument, należy niezwłocznie wystąpić o jego wymianę. W razie zmiany danych zawartych w dowodzie osobistym, należy wystąpić o jego wymianę w terminie do 14 dni od dnia doręczenia dokumentu stwierdzającego zmianę.

Dowody osobiste starego wzoru (książeczkowe), które zostały wydane przed dniem 1 stycznia 2001 r. utraciły ważność z dniem 1 stycznia 2008 r. z tym, że w okresie od 1 stycznia 2008 r. do 31 marca 2008 r. stanowiły pełnoprawny dokument potwierdzający tożsamość osoby oraz poświadczający jej obywatelstwo polskie.

Minimalny wiek potrzebny do otrzymania dowodu:

Z ustawy wprowadzającej obowiązek posiadania dowodu osobistego wynika, iż każdy pełnoletni obywatel polski zamieszkały w Rzeczypospolitej Polskiej ma obowiązek posiadać dowód osobisty od ukończenia 18 roku życia (Dz.U. 2006 nr 139 poz. 993, Art. 34 ust 1).

Istnieje jednak możliwość otrzymania dowodu osobistego wcześniej, nawet zaraz po urodzeniu. Dokument ważny przez 5 lat od daty wydania, można dostać już w wieku lat 13 (a na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów - nawet nie ukończywszy trzynastego roku życia). Taki dowód osobisty, oprócz daty ważności, nie różni się niczym od dokumentu wydawanego osobom pełnoletnim. W polskim prawie nie istnieje obecnie pojęcie dowodu tymczasowego (na podstawie ustawy o ewidencji ludności z 10 kwietnia 1974 w zapisach obowiązujących do końca roku 2000, na wniosek młodocianego w wieku 16-18 lat i za zgodą jego rodziców lub opiekunów, wydawany był tzw. tymczasowy dowód osobisty).

Dowód osobisty bez zameldowania:

Do otrzymania dowodu osobistego nie jest konieczne zameldowanie.
Obywatele polscy zamieszkali na stałe za granicą mają prawo, ale nie obowiązek posiadania dowodów osobistych.

Zgodnie z art. 45 ust. 3 art. tej ustawy dla osób bez stałego miejsca zameldowania, jak i dla osób na stałe zamieszkałych za granicą, dowód osobisty dla osób bez zameldowania wydaje organ dzielnicy Warszawa Śródmieście.

Ewidencja ludności — ustalanie i bieżące aktualizowanie danych o miejscu pobytu osób, o urodzeniach, zmianach stanu cywilnego, obywatelstwa, imion i nazwisk oraz o zgonach.