Cele etyki piel: rozróżnienie dobra od zła i właściwe z nim postępowanie, zmobilizowanie do działania refleksyjnego i przeciwdziałanie złu, motywowanie do ciągłej pracy nad samym sobą i dążenie do doskonałości, osiąganie coraz wyższego poziomu wrażliwości wobec drugiego człowieka
Etyka- (zwyczaj obyczaj) nauka, dziedzina filozoficzna o moralności
Moralność- ogół opinii i sądów przeświadczeń przekonań o tym co jest dobre i złe (normy-zakazy nakazy, wzorce, oceny-system wartości, sankcje moralne)
Pielęgniarstwo- nauka o pielęgnowaniu o charak nauk humanistyczno-przyr-społ. To sztuka o char moralnym, u swoich podstaw ma filozofię troski, jest podejmowane samodzielnie
Filozofia- nauka o otaczającej nas rzeczywistości (phileo-lubię kocham, sophie-mądrość) dosł umiłowanie mądrości
Dziedziny filozofii: ontologia-teoria bytu, epistemologia-teoria poznania, logika-nauka o poprawnym rozumowaniu, etyka-nauka o moralności jej naturze i pochodzeniu, estetyka-nauka o pięknie, historia filozofii, filozofia człowieka, aksjologia-teoria wartości, filozofia religii polityki dziejów
Jeśli pielęgniarstwo traci kontakt z filozofią, etyką, historią i kulturą to dotyka ją los rośliny odciętej od korzeni- usycha
Prymaty JPII: ducha nad materią, etyki nad techniką, osoby nad rzeczą, miłosierdzia nad sprawiedliwością
Rozumienie znaczenia filozofii: jest samym myśleniem, filozofowanie jest najwyższą z ludzkich czynności i nie służy niczemu poza samym poznaniem prawdy czyli niczemu poza mądrością, to dzieje myślenia, żyje w swych odwiecznych pytaniach
Filozofia pielęgniarstwa: pogłębianie filozoficznych rozważań jest niezbędne do ukierunkowania dalszego rozwoju pielęgniarstwa naukowego do potrzeb praktyki, ogólna refleksja system sądów i przekonań o istocie pielęgniarstwa jego celów i metod
Filozofia pielęgniarki: określenie jej przekonania, poglądy kształtujące jej postawę wobec życia człowieka rzeczywistości motywujące ją do działań, kierująca się refleksją o tym kim jest w działaniu oraz wpływające na podejmowane przez nią decyzje
Pielęgniarstwo korzeniami sięga do starożytnych wartości Greków i Rzymian które są uniwersalne, wartości chrześcijańskich
Transcendencja- wzniesienie się ponad
Wartość- coś co człowiek uważa za bardzo ważne, co sobie ceni (hedoniczne, życiowe, duchowe, związane z Bogiem)
Postawa względem wartości: akceptacji, lekceważenia, ironii, konformistyczna
Wartości w pielęgniarstwie: człowiek życie zdrowie dobro
Godność prawda wolność
Pasja- dar z siebie, cierpienie
Pytania o sens istnienia: kim jest człowiek, skąd pochodzi, dokąd zmierza
Filozofia czł: jaka jest istota i natura człowieka i jego sposób istnienia, jaką pozycję zajmuje człowiek wśród bytów istniejących, co warunkuje jego pozycję w świecie
Do czego potrzebna jest wiedza o koncepcjach filozoficznych czł: głębiej rozumieć istotę czł, budować w sobie szacunek wobec czł, uczyć się wyższej wrażliwości na drugiego czł, wyrabiać w sobie elem pokory
Kodeks pielęgniarki i położnej został opracowany na koncepcji personalistycznej, etyce niezależnej i na założeniach idei humanizmu-bardziej łączy niż dzieli, prąd filozof który przewija się przez lit sztukę medycynę, zakłada ludzkie traktowanie czł tzn z życzliwością, kulturą, taktem
Godność= należna wartość dla siebie i innych, szacunek, jest osobowa i osobista
Personalizm może być rozpatrywany w 2 formach: *bytowa specyfika czł i jego osobowa godność stanowi podst do teorii pielęgniarstwa i dla nauki o pielęgniarstwie *praktyczno-społeczna podst troski o czł ważna w praktyce pielęgniarskiej
Kosmiczno-ewolucyjna: twórcą Pierre Teilhad, czł jest połączniem dwóch form energii: fiz-biol i psychologiczno-duchowej, czł przez pracę kształtuje ziemię samego siebie dlatego należy dostrzegać humanizm pracy jej godność i doskonałość, w pracy czł i zespół wzajemnie się umacniają, miłość łączy ludzi w sposób trwały nie naruszając ich osobowo-indywidualnego char
Psychologiczno-personalistyczna: wg Frankla mówi o czł jako o osobie wyróżnia jego podst wartości: wolność odpowiedzialność sumienie wrażliwość na wartości wyższe tj poznawcze i moralne za fundamentalną wartość uznaje miłość, poszukiwanie sensu życia, zdolność odkrywania Boga, być czł tzn być: skierowanym na coś lub kogoś być oddanym dziełu któremu się poświęcamy człowiekowi którego kochamy lub Bogu któremu służymy „czł przeżyje każde jak jeśli ma wyraźne po co”
Egzystencjalistyczna koncepcja wg Marcela: czł jest osobą zawierającą w sobie elem duchowy, nie jest samotną jednostką istnieje zawsze w społeczności , istotą czł jest współistnienie tzn wzajemne pomaganie sobie, istotnym znamieniem czł jako osoby jest uczestnictwo czyli bycie z innymi ludźmi i dla innych, drugi czł nie powinien być anonimowy lecz osobowy
Personalistyczna: emmanuel Mounter uznaje: osobowy byt czł, materialny i duchowy wymiar jego natury, rozumność i wrażliwość na wyższe wartości, nadrzędna wartość czł wobec świata rzeczy oraz struktur ekonomiczno-społecznych i polit, tożsamość w społ, czł od poczęcia aż po naturalną śmierć jest osobą, wewnętrzne ja jest niezbywalną częścią każdego czł, wszyscy ludzie są równi jako osoby, szansą rozwoju czł jest włączenie się w świat osób i ludzi i Boga, owo otoczenie może odbywać się poprzez realizację wartości osobowych takich jak prawda dobro wolność przyjaźń miłość sprawiedliwość ofiarność zaufanie, nigdy społeczna wspólnota nie niszczy osoby ludzkiej jej autonomii sumienia osobistych przekonań i należnych praw, godność osoby ludzkiej jest czymś naturalnym i uniwersalnym, wiodącą rolę odgrywa miłość w życiu indywidualnym i społecznym, osoba ludzka jest najwyższym i nienaruszalnym dobrem świata
Twórcą etyki niezależnej jest Kotarbiński. Zdaniem tego filozofa etyka powinna być wolna od założeń religii, filozofii, światopoglądu czy wskazówek cudzego sumienia. Dobroć czynu powinna bowiem wspierać się na tzw.aksjomatach etycznych, które nie wymagają uzasadnienia, lecz są oczywiste same przez się. Tak więc zachowanie mężne czy opanowane zasługuje na szacunek niejako z natury nie zaś dlatego, że wykonano je z powodu nadziei nagrody lub zbawienia w życiu wiecznym. Postępowanie zasługujące na szacunek zostało nazwane przez Kotarbińskiego czcigodnym natomiast
działanie godne pogardy - haniebnym. Zachowania czcigodne i haniebne to, zdaniem Kotarbińskiego, aksjomaty etyczne tworzące fundament etyki niezależnej. Filozof ustalił je na drodze obserwacji i analizy danych pochodzących z doświadczenia zmysłowego. Czcigodność i haniebność czynu zostały zatem niejako wydobyte z zachowania ludzi podobnie jak z rzeczy wydobywa się ich kwaśny lub słodki smak. Analiza empiryczna pozwoliła wyodrębnić takie wartości czcigodne jak: dobroć (życzliwość), dynamika (energia), braterstwo, dzielność (męstwo), opanowanie (hart ducha) oraz przeciwne im wartości haniebne: okrucieństwo (złośliwość), marazm, tchórzostwo (zdrada), opieszałość, słabość charakteru. I tak przejawem dobroci (życzliwości) jest wrażliwość na cierpienie i potrzeby innych ludzi oraz gotowość do przyjścia im z pomocą. Dynamizm jest siłą pobudzającą do działania. Hart ducha, to umiejętność zaprowadzenia ładu pośród nieuporządkowanych instynktów, odwaga zaś pozwala, w momentach dramatycznych, trwać, aż do końca przy tych, którzy potrzebują opieki.
KONCEPCJE ETYCZNE
ADWAKATURA- międzynar org pielęgniarstwa ICN określa misję, pielęgniarka to rzecznik i obrońca praw pacjenta: do natychmiastowego ratowania życia, ochrony zdrowia, intymności i poszanowania godności, umierania w spokoju i godności, rzetelnych informacji, wyrażania zgody i odmowy zabiegu, wyznań, praktyk WSPÓŁPRACA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ- ponoszenie konsekwencji za swoje czyny, ponosi się ją w wymiarze moralnym, prawnym, przed sądem, OIPiP, pielęgniarka ponosi odpowiedzialność względem pacjenta sumienia innych, TROSKA
TEORIE ETYCZNE- są podstawą do rozważań o dopuszczalności pewnych działań, a także do ocen dot sądów moralnych i ludzkich charakterów
Utylitaryzm: działanie jest dobre jeśli jego efektem jest przysporzenie jak największych korzyści i zmniejszenie strat
Deontologia: działanie dobre opiera się na prawie i zasadach związanych z wypełnianiem obowiązków i powinności TEORIA KANTA: działanie jest dobre jeśli jest podejmowane z obowiązku a także wtedy gdy chciałoby się aby było ono uniwersalnym prawem dla każdego
Klasyczne teorie etyczne:
HERAKLIT- pierwszy zainteresował się sprawami humanistycznymi uważał że w sprawach etycznych istnieje moralność wyższa i niższa, tłumu i mędrca. Tłum pojmuje chorobę i smutek jako zło. Mędrzec ma świadomość że choroba jak i zły nastrój są częścią życia ludzkiego. Należy się z tym pogodzić unikając narzekań na niedogodności i przeciwieństwa.
DEMOKRYT: postępowanie moralne polega nie tylko na nieczynieniu zła gdyż sama chęć uczynienia krzywdy jest zła
PLATON: *nauka o cnotach: zło jest konsekwencją braku wiedzy. Znalezienie dobrego życia stanowi intelektualne zadanie. Duszę podzielił na 3 części przydzielając jej odpowiednie cnoty: ^mądrości-cz. rozumna ^męstwo-cz impulsywna ^panowanie nad sobą-cz pożądliwa, sprawiedliwość łączy wszystkie części duszy i utrzymuje wśród nich ład *nauka o miłości: byt i dobro dzielą się na 2 światy: idealny i realny, gdzie dobra realne są niezbędne dla osiągnięcia celu jakim jest dobro idealne, miłość jest właściwym dążeniem duszy do osiągania dobra, przedmiotem miłości są myśli i czyny będące pięknem duchowym *nauk o państwie: oparta na ideach dobra i sprawiedliwości
ARYSTOTELES: miarą słuszności jest żywy wzór dobrego i mądrego czł, był zwolennikiem założenia tzw doktryny środka która wyznacza różnorodne cnoty spomiędzy skrajności, żywy wzór dobrego i mądrego czł to czł posiadający cnoty umiaru: Arystoteles stworzył definicję szczęścia: określił je jako działanie duszy w zgodzie z doskonałą cnotą
EPIKUR: poglądy na temat życia określa się mianem HEDONIZMU- nawołuje do życia z przyjemnością ale z umiarem, wyznaczał zasady: „o ile nie pogwałcisz praw, nie naruszysz dobrych obyczajów, nie zasmucisz bliźniego, nie nadwyrężysz ciała, nie utracisz środków niezbędnych do życia to używaj jak chcesz swojej ochoty”
ZASADY ETYKI: są przewodnikami w podejmowaniu decyzji etycznych i działań moralnych, mają znaczenie uniwersalne ZASADY ETYCZNE: dobroczynność, sprawiedliwość, wierność, autonomia, prawdomówność
OGNIWA PODEJMOWANIA DECYZJI ETYCZNYCH: osobiste wartości i wierzenia, koncepcje etyczne, sposoby- metody podchodzenia do zagadnień etyki: odwołanie się do autorytetów, porozumienia, intuicji; metoda dialektyczna lub Sokratesa oparta na argumentach i logicznym myśleniu, standardy zachowań etycznych (analiza kodeksu etycznego PPiP)
Elunsia