Pojęcie administracji publicznej: Administracja publiczna – zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach. Administrację publiczną definiuje się również jako przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy zaspokojenie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżyciem ludzi w społeczenościech. Użyte w definicji sformułowanie „przyjmowanie przez państwo zaspokojenia (...) potrzeb” następuje poprzez stanowienie prawa, które zespala kompetencje w zakresie zaspokojenia potrzeb między organy administracji rządowej i sądowej. Konteksty znaczeniowe administracji publicznej: Administracja publiczna: w znaczeniu podmiotowym; w znaczeniu przedmiotowym. Administracja publiczna w znaczeniu podmiotowym – są to ludzie działający w administracji, struktury administracyjne, podmioty administracyjne. (akcentuje iż administracja to struktura, składająca się z organów administracyjnych i innych jednostek administracyjnych. Jest to po prostu aparat administracyjny powołany w celu realizacji zadań publicznych). Administracja w znaczeniu przedmiotowym – jest to działalność podejmowana przez różnego rodzaju organy instytucje, podmioty na rzecz interesu publicznego. (to działalność wykonywana przez państwo, samorząd terytorialny i inne wskazane w prawie podmioty w celu realizacji zadań publicznych i interesu publicznego).
Konteksty znaczeniowe administracji publicznej: Franciszek Longchamps zaliczył administrację publiczna do tzw. pojęć instytucjonalnych. Są to takie pojęcia, których treść jest zmienna (np. w zależności od panujących warunków politycznych i ustrojowych), ale nazwa pomimo zmiany treści w zasadzie zmianie nie ulega. Mają one przesuwalny zakres w tym znaczeniu, że zespół znamion danego urządzenia, któremu odpowiada pojęcie, niektóre ulegają zmianie przy bezwładności reszty pojęcia i jego nazwy. Inaczej przecież wyglądało to co był określone państwem hitlerowskim, a czym innym jest administracja publiczna w Niemczech współczesnych. Tak właśnie należy rozumieć stwierdzenie, iż administracja publiczna należy do typowych pojęć instytucjonalnych. Według klasycznych określeń administracja publiczna (szczególnie najbardziej dla tego nurtu charakterystyczną definicją negatywną Waltera Jellinka) administrację stanowi ta działalność państwa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani wymiarem sprawiedliwości. Istota administracji publicznej, w myśl definicji negatywnej, polega na tym, że władze ustawodawcza i sądownicza mają ściśle sprecyzowane, natomiast odpowiedzialność administracji za stan spraw praw państwo ma charakter ogólny i praktyczny. Według definicji funkcjonalnej administracja jest to organizatorska działalność państwa. Mało jest w tych definicjach zainteresowania dla związania administracji prawem, nie nawiązują one w zasadzie do interesu publicznego, nie uwzględniają zasad podziału władzy. Z tych względów nie są one szeroko eksponowane. W stosunku nowej definicji zaproponowanej przez H. Izdebskiego i M. Kuleszę przez administrację publiczną rozumie się zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzących na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach. J. Boć określa administrację publiczną jako przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokojenie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających z współżycia ludzi w społeczeństwie.
Państwo policyjne: a) funkcja zarządu wewnętrznego państwa oraz sprawowania i umacniania władzy politycznej; b) panujący decyduje o sposobach zarządzania; c) zarządzanie wewnętrzne jest w luźnym związku z prawem; d) prawo jest wyrazem woli panującego; e) panujący ma prawo wkraczać we wszystkie dziedziny życia poddanych; f) wszelkie akty stanowione przez władzę nie podlegają sądowej kontroli; g) panujący skupia władzę ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą; h) struktury scentralizowane. Urząd – w prawie administracyjnym występuje w trzech znaczeniach: a) jako zwyczajowa nazwa zespołu kompetencji (np. urząd prezydenta, urząd wojewody, urząd burmistrza); b) jako element nazwy organu administracji publicznej (np. Prezes Urzędu Patentowego, Naczelnik Urzędu Skarbowego); c) jako aparat pomocniczy organu administracji publicznej (np. Urząd Gminy, Urząd Miasta i Gminy, Urząd Stanu Cywilnego, Urząd Celny, Urząd Skarbowy). Pojęcia urzędu nie należy utożsamiać z organem, czyli wyodrębnioną jednostką organizacyjną aparatu państwowego, pełniącą określone funkcje w dziedzinie życia społecznego.
Cechy współczesnej administracji: a) Prawo administracyjne jest częścią prawa publicznego, co oznacza że ta gałąź prawa ma za przedmiot regulacji państwa jako władzy jako przedmiot i służy uzasadnieniu i określeniu kompetencji państwowych. Tak rozumiane prawo publiczne (prawo administracyjne) jest zwykle przeciwstawiane prawu prywatnemy, które wychodzi od autonomii jednostki i tworzy regulację dla obrotu miedzy osobami prywatnymi; b) Prawo administracyjne jest prawem bezwzględnie obowiązującym. Normy prawa administracyjnego zawierają dyspozycje, których zastosowanie nie może być wolą stron ani wyłączone, ani ograniczone. Istnieje obowiązek podejmowania działań wskazanych przez normę prawna, czyli organy administracji publicznej są nie tylko upoważnione do działania – są jednocześnie do tego działania zobowiązane; c) Prawo administracyjne zawiera w sobie elementy władzy; d) Prawo administracyjne ustala treść zachowań swoich adresatów na dwa sposoby. Pierwszy polega na konstruowaniu norm prawnych bezpośrednio kształtujących sytuację adresata norm (np. przypisy regulujące obowiązek szkolny). Drugi sposób polega na kontrolowaniu norm prawnych wymagających konkretyzacji w postaci specjalnej czynności prawnej (wydania aktu), która powinna zostać w określonej sytuacji faktycznej podjęta przez organ administracji publicznej (np. norma regulująca warunki dotyczące inwestycji budowlanej może mieć zastosowanie tylko poprzez wydanie decyzji pozwoleniu na budowę); e) Stosowanie prawa administracyjnego i kontrola jego przestrzegania mają charakter niesporny. Jeżeli więc norma prawa administracyjnego wymaga dla swojego zastosowania wydania aktu konkretyzującego, to jego wydanie nie wynika z rozstrzygnięcia sporu między jakimikolwiek podmiotami (między organem administracji a obywatelem), ale następuje z zasady jednostronnie (władczo) przez narzucenie woli organu administracyjnego adresatowi aktu.
Pojęcie i rodzaje organów administracji publicznej: Organ administracji publicznej to: człowiek lub grupa ludzi (w przypadku organu kolegialnego); znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego; powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu; w granicach przyznanych prze prawa kompetencji. Podstawowym podziałem organów administracji publicznej jest podział na: organy administracji rządowej – państwowej; organy administracji samorządowej. Ze względu na sposób powoływania dzielimy organy administracji na: organy powoływane w drodze nominacji jako decyzji administracyjnej np. wojewoda; organy powoływane w drodze aktu organu władzy np. minister; organy powoływane w drodze wyborów np. zarząd gminy. Ze względu na skład osobowy wyróżnić możemy: organy jednoosobowe; organy kolegialne. Ze względu na terytorialny zasięg swojej działalności organy administracji państwowej podzielić możemy na: organy centralne; organy terenowe. Wśród organów administracji wyróżnić możemy: organy o kompetencji ogólnej – te, które zarządzają wszystkimi lub prawie wszystkimi dziedzinami życia na danym terenie np. wojewoda; organy o kompetencji szczególnej – te, którym podlega tylko jedna dziedzina zarządu np. minister. Na podstawie sposobu podporządkowania wyróżnić możemy: organy zdecentralizowane; organy podległe hierarchicznie.
Terytorialny układ administracji – podział administracyjny państwa: Podział administracyjny (podział terytorialny) - podział terytorium państwa na mniejsze obszary, którego celem jest usprawnienie zarządzania krajem przez organy władzy centralnej i samorządowej. Podział administracyjny jest rodzajem regionalizacji, tzn. podziału państwa na regiony (nazywane regionami administracyjnymi) uwzględniającego pewne kryteria geograficzne, historyczne, gospodarcze, społeczne oraz prawno-administracyjne. Wytyczenie jednostek podziału administracyjnego musi uwzględniać wykształcone już powiązania przestrzenne oraz przemieszczenia ludności. Trudność takiego podziału polega na tym, że granice regionów geograficznych tworzą strefy przejściowe, podczas gdy granice regionów administracyjnych muszą być jednoznaczne. Podział administracyjny jest zatem wynikiem pewnych kompromisów. Obecnie dużą wagę przywiązuje się do opinii społeczności lokalnych. Podziały administracyjne odznaczają się także ciągłością przestrzenną i kompletnością, tzn. że całe terytorium kraju jest pokryte jednostkami tego samego poziomu, a żaden obszar nie jest pominięty. Podziały administracyjne są wielostopniowe i mają charakter hierarchiczny. Oznacza to, że jednostki niższego rzędu zawierają się w jednostkach wyższego rzędu, którym są także podporządkowane. Kompetencje poszczególnych jednostek, określane w ustawie, zależą od tego, na jakim poziomie organizacji państwowej realizacji danej funkcji będzie najbardziej efektywna z punktu widzenia ekonomicznego oraz społecznego. W niektórych państwach obok podstawowego podziału kraju istnieją także jednostki pomocnicze. Mogą one istnieć na różnych poziomach - najniższym, np. sołectwa, dzielnice czy najwyższym np. makroregiony planistyczne w podziale na 16 województw. Ponadto niezależnie od struktur administracyjnych istnieją tzw. podziały specjalne. Wyznaczają one przestrzenną organizację działań instytucji państwowych (np. wojska, kolei, sądownictwa, lasów państwowych - nadleśnictwa) czy niepaństwowych (np. związków wyznaniowych - diecezje, parafie, gminy wyznaniowe). Obecnie dąży się do tego, by granice podziałów specjalnych dla instytucji państwowych były, o ile to możliwe, zgodne z podziałem administracyjnym.
Resortowy układ administracji – pojęcie resortu: W doktrynie prawniczej resort administracyjny to wyodrębniona organizacyjnie część administracji państwowej, zajmująca się wydzielonym i powiązanym ze sobą kompleksem spraw, którą kieruje minister lub inny organ naczelny. W języku potocznym słowo resort jest traktowane jako synonim słowa ministerstwo (np. resort gospodarki, resort pracy). W ścisłym znaczeniu resort obejmuje jednak, obok ministerstwa, także kierującego resortem ministra i inne podmioty jemu podporządkowane (urzędy centralne, organy terenowe i inne jednostki organizacyjne). Po wejściu w życie w 1999 r. ustawy o działach administracji rządowej unika się zazwyczaj tego pojęcia, choć jest ono wciąż obecne w literaturze prawniczej i ma długie tradycje w nauce o administracji. Naczelne i centralne organy administracji: Organy centralne to organy obejmujące zakresem swojego działania teren całego kraju, zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w innych ustawach kompetencjami. Wśród organów centralnych nadrzędną pozycje zajmują organy naczelne. Wszystkie inne centralne organy są podporządkowane organizacyjnie organom naczelnym. Do organów centralnych zaliczamy m.in. Radę Ministrów, Prezydenta RP. Naczelne organy administracji publicznej są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio albo po uprzednim wyborze przez Sejm. Organy terenowe administracji: Organy terenowe to takie, których kompetencje rozciągają się wyłącznie na część terytorium państwa odpowiadająca najczęściej jednostce podziału administracyjnego np. województwo, powiat.
Pojęcie decentralizacji i centralizacji: Decentralizacja jest sposobem organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Przykładem organów zdecentralizowanych są organy samorządu terytorialnego, czy Państwowa Akademia Nauk, której powierzono szereg zadań z dziedziny nauki.
Centralizacja termin w naukach społecznych odnoszący się do kilku podobnych procesów: a) Proces koncentracji władzy w określonych instytucjach, powodujący zmniejszenie wpływu na władzę na obszarach peryferyjnych, np. centralizacja władzy administracyjnej oznacza większą władzę państwa, a mniejszą samorządów (zobacz: Centralizacja (prawo); b) Jeden z procesów ekologicznych zachodzących na obszarze miasta, powodujący skupianie się pewnego typu instytucji czy forma zachowań na małym obszarze, przykładem może być tutaj tworzenie się obszaru handlowego w CBD. Jest to proces naturalny i korzystny dla miasta, dzięki czemu może kształtować się centrum miasta; c) Globalny proces społeczno-ekonomiczny w wyniku którego władza i większość kapitału gromadzona jest wśród niewielu państw, natomiast reszta skazana jest na to by znajdować się na peryferiach lub półperyferiach. Obecnie jako państwa centralne określa się grupę G7.
luizaXd