Socjologia makrostruktury społeczne wykład 2

(12.10.2007)

1.      Określenie systemu społ., struktur, ich aspektów makrostruktury i makrosocjologii. Podstawowe założenia.

2.      Teorie makrosocjologiczne interpretujące zjawiska społ. (funkcjonalizm, neofunkcjonalizm, strukturalizm, teorie konfliktu społ.). Równowaga a napięcie w systemach społ.

Ad. 1

organizm – Comte, Spencer posługiwali się -> zastąpione system społ.

elementy

              podsystemu              funkcje

è    strukturyzacja (jednostka jest widoczna; kreacje rzeczywistości społ.; kreatorem jest aktywna jednostka)

system – to całość, jedność, niepodzielna, którą możemy wyodrębnić z otaczającej nas rzeczywistości.

Całość możemy podzielić na:

Ø      systemy rzeczywiste:

·         system społ.;

·         system techniczny;

·         system polityczny;

·         system ekonomiczny;

·         system biologiczny.

Ø      systemy pojęciowe – to język nauki; tym językiem opisuje te systemy.

Relacje, związki jakie łączą podsystemy to struktura społ.

Struktura społ.:

-          Stanisław Ossowski,

-          Paweł Rybicki,

-          Piotr Sztompka.

              - 1 -

Paweł Rybicki

struktura społ. – to naturalnie wyodrębniające się obszary rzeczywistości społ. charakteryzujące się wewnętrznym ładem.

Podstawowe elementy każdej struktury społ. to:

Ø      ludzie – nie w znaczeniu zatomizowanych jednostek, ale w znaczeniu zbiorowości (cechy biologiczne);

Ø      kultura – co jest wartościujące w kulturze, jaką cenimy, jak odnosimy się do innych ludzi;

Ø      interakcje, zachowania – jakiego rodzaju zachowania występują w zbiorowościach, czy są nacechowane przyjaźnią czy konkurencją i rywalizacją.

Piotr Sztompka

struktura społ. – ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowalnych zjawisk w tej dziedzinie.

Wyróżnia 4 aspekty struktur:

1)     wymiar normatywny – związany z wartościami, normami; mówi jak powinno być, jak ma być; charakter powinnościowy;

2)     wymiar idealny – związany z przekonaniami, sądami; odnosi się jak jest; ma charakter orzekający;

3)     wymiar interakcji – wzajemne oddziaływania między jednostkami, grupami społ.;

4)     wymiar interesów, szans życiowych – jedne struktury dają swoim członkom lepsze szanse, większe możliwości.

Stanisław Ossowski

struktura społ. – to system stosunków społ.

3 rodzaje stosunków:

1)     charakter funkcjonalny – w każdej strukturze muszą być określone instytucje, które pełnią funkcje; to zależności dwustronne o charakterze funkcjonalnym;

2)     władze – charakter jednostronny; w każdej sytuacji jesteśmy uzależnieni od władzy, są wyżej od nas w strukturze społ.;

3)     dystanse (więzi społ.) – pewne struktury charakteryzują się bliższą współpracą; można obserwować dystans – antagonizm.

Wszyscy ww. autorzy

Struktury powinniśmy badać w ujęciu:

a)      diachronicznym – ujęcie w przekroju historii, uwzględniające element czasu;

b)     synchronicznym – w tym samym momencie czasowym.

Wyróżniamy:

-         

jednostka społ.;

-          mikrostruktura;

-         

mezostruktura;                            to cały system

-          makrostruktura;

-          megastruktura.

Argumenty na rzecz wyższości makrostruktury nad mikrostrukturą (Rybicki):

Ø      makrostruktura zawiera w sobie ogólną zasadę życia zbiorowego, która stanowi o stosunkach między ludźmi, o klimacie jaki panuje w tym społeczeństwie;

Ø      makrostruktura stwarza, określa jakość życia członków społeczeństwa;

Ø      funkcje kształtowania, regulowania norm prawnych i obyczajowych;

Ø      funkcja kontrolna makrostruktury – makrostr. sprawuje kontrolę nad jednostkami, nad grupami czy zbiorowościami społ.

Przykłady makrostruktur:

è    państwo;

è    naród;

è    klasy społ.;

è    wielkie miasta;

è    wielkie firmy.

Subdyscyplina zajmująca się makrostr. to makrosocjologia.

Pełni ona podstawowe funkcje:

Ø      poznawczą – poznaje się wielkie grupy społ., klasy, naród, analizuje się państwo;

Ø      eksplanacyjną (eksplikacyjna) – inaczej funkcja wyjaśniająca, np. dlaczego Polacy nie lubią swojego państwa?

Ø      socjotechniczną – inaczej funkcja praktyczna, są tworzone zalecenia praktyczne, np. co zrobić, by Polacy zaczęli doceniać władzę.

Podstawowe założenia makrosocjologii:

Ø      ontologiczne – odwołanie się do bytu, rzeczywistości; są to duże grupy społ.;

Ø      epistemologiczne – musi udzielić odp. czy duże grupy społ. są poznawalne; udzielamy tu odpowiedzi twierdzącej; formułujemy teorie (pomagają wyjaśnić co dzieje się w gr. społ.);

Ø      metodologiczne – jakimi metodami dochodzimy, wykorzystuje się tu:

-          ankiety,

-          wywiad,

-          sondaże,

-          analizy dokumentów.

Ø      aksjonormatywne – czy wszystko możemy badać, czy socjolog ma prawo pytać o wszystko.

Ad. 2

Podstawowe teorie makrosocjologiczne:

                                                   (współczesna nazwa)

Ø      t. ewolucjonizmu -> neoewolucjonizm – zakładały, że społeczeństwo rozwija się nieustannie, podnosi się poziom, jakość, przechodzi się w stadia, kolejne są na wyższym poziomie i charakteryzują się wyższą jakością; charakter optymizmu;

Ø      t. strukturalno – funkcjonalna -> neofunkcjonalizm – to odniesienie do systemu społ., do struktury z naciskiem na funkcje jakie pełnią strukt. w systemie społ.:

·         strukt. reprodukcji,

·         s. ekonomiczna,

·         s. polityczna,

·         s. edukacyjna,

·         ochrona zdrowia i życia jednostki (system medyczny);

Ø      t. konfliktu społ. -> neomarksizm – społeczeństwo porównywane do ringu, areny; wszyscy z wszystkimi walczą; ludzie walczą o tzw. cenne atrybuty społ.

Cenne atrybuty społeczne to:

·         bogactwo (inaczej zamożność, majątek, pieniądze),

·         władza – daje możliwości,

·         prestiż – podstawy w cechach charakteru, duży prestiż – gdy występuje połączenie bogactwa i władzy,

·         wykształcenie – ceni się wyższe.