UKŁAD NERWOWY

Budowa i funkcja

Funkcje

n                  Odbiór informacji

n                  Przetwarzanie

n                  Zapamiętywanie

n                  Reakcja (wysyłanie inf. do  efektorów)

Mózg

n                  Pień mózgu - rdzeń przedłużony

                            - most

                            - śródmózgowie

n                  Móżdżek

n                  Międzymózgowie

n                  Kresomózgowie

Płyn mózgowo-rdzeniowy

n                  Produkowany w splotach naczyniówkowych komór (ok. 650 ml/d)

   - bariera krew/mózg

n                  Krąży w przestrzeniach płynowych OUN

n                  Wchłaniany zwrotnie w ziarnistościach pajęczynówki

Cyrkulacja płynu

n                   Zewnętrzne przestrzenie płynowe (wokół mózgu i rdzenia)

n                   Wewnętrzne przestrzenie płynowe

         - 2 komory boczne

         - komora trzecia

         - wodociąg

         - komora czwarta

         - kanał środkowy rdzenia

Funkcje płynu

n                  Mechaniczna (amortyzacja)

n                  Transportowa

- O2, CO2, H2O – dyfuzja bierna

- glukoza, aminokwasy – transport aktywny

Receptory

Pobudzane zwykle jednym rodzajem energii

n                  Mechanoreceptory

n                  Termoreceptory

n                  Chemoreceptory

n                  Fotoreceptory

Receptory – wg położenia

n                   Eksteroreceptory – w obrębie powłok (dotyk, ucisk, temp. ból, smak)

n                   Interoreceptory – w narządach i jamach ciała (bólu, chemo-, baroreceptory)

n                   Proprioreceptory – w mięśniach, stawach, więzadłach, przedsionku (położenie części ciała, kształty przedmiotów, wibracja)

n                   Telereceptory – wrażenia na odległość (wzrok, słuch,węch)

Cechy wspólne receptorów

n                  Próg pobudliwości – poziom stanu komórki, po przekroczeniu którego ulega ona pobudzeniu

n                  Prawo swoistej energii zmysłów Müllera:

   rodzaj czucia (wrażenia) zależy od rodzaju receptora, a nie od rodzaju bodżca.

Czucie skórne

n                  Mechanoreceptory

      - ciałko Paciniego – wibracja

      - ciałko Meissnera – częstość

      - tarczka Merkela – lokalizacja

      - ciałko Ruffiniego – wielkość i czas

Termoreceptory

n                  Receptory zimna – aktywne w temp od 15 do 38°C

n                  Receptory ciepła – aktywne w temp od 30 do 43°C

Poziom impulsacji z receptorów zimna i ciepła w zależności od temperaturi bodźca, przy stałej temperaturze skóry

Nocyceptory

n                  BÓL – nieprzyjemne wrażenie zmysłowe, informujące o uszkodzeniu ciała:

- wewnętrznym lub zewnętrznym

- potencjalnym lub dokonanym

Ból somatyczny (powierzchowny)

n                  Szybki (początkowy) – szybko meldowany, wyraźnie zlokalizowany, wywołuje:

        - odruch cofania

        - reakcję współczulną

n                  Powolny (późny) – powoli narasta, tępy, trudny do zlokalizowania, powoduje:

     nudności, poty, ¯RR

Ból trzewny

n                  Zaczyna się w narządach wewnętrznych

n                  Odnoszony do miejsc na skórze

n                  Rozpoznanie może być oparte na bólu z odniesienia, np.: - serce – ból w klatce p.

                              - nerka – okol. lędżwiowa

Ból projekcyjny

n                  Spowodowany drażnieniem włókien na przebiegu nerwu

n                  Projektowany na okolicę, unerwianą przez ten nerw

n                  Ból fantomowy

Neurony czuciowe

n                  I Aa - mielinowe F12-20mm  80-120 m/s

n                  II Ab - mielinowe  6-12         35-75 m/s

n                  III Ad-  mielinowe 1-6           5-30

n                  IV C bezmielinowe < 1          0,5-2 m/s  

Drogi czuciowe

n                  Drogi sznurów tylnych

n                  Droga rdzeniowo-wzgórzowa

n                  Droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia

n                  Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna

Droga rdzeniowo-wzgórzowa

Nerwy czuciowe z nocy- i termoreceptorów, część dróg dotyku i ucisku

   I neuron – ze zwojów nerwów czuciowych do komórek rogów tylnych

   II neuron

    - skrzyżowany w danym segmencie rdzenia

    - sznurem bocznym do wzgórza

III neuron dróg czuciowych

n                  Ze wzgórza do kory mózgowej

n                  Jako jedna z dróg projekcyjnych (obok drogi wzrokowej, słuchowej,...)

n                  Do obszarów projekcyjnych kory (tzw. kora czuciowa, w zakręcie zaśrodkowym płata ciemieniowego)

Nieswoiste drogi wstępujące
(„siatkowate”)

n                  Ze wzgórza do wielu pól asocjacyjnych, głównie kory czołowej

n                  Przewodzone nimi informacje pochodzą z tworu siatkowatego                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  

Drogi zstępujące
 

n                   Układ piramidowy (dowolnoruchowy)

   - od kory ruchowej do rdzenia

   - uszkodzenie dróg piramidowych prowadzi do zniesienia ruchów dowolnych, spastyki i wygórowania odruchów

n                   Układ pozapiramidowy (mimowolnoruchowy)

   - od jąder podkorowych do jąder ruchowych rdzenia

   - odpowiada za automatyzmy ruchowe, regulację postawy ciała

Drogi korowo-rdzeniowe

n                   Z kory ruchowej (zakręt przedśrodkowy płata czołowego)

n                   Przez torebkę wewnętrzną, konary mózgu, most do rdzenia przedłużonego

n                   80% skrzyżowane na wys. rdzenia przedłużonego (droga piramidowa boczna)

n                   20% skrzyżowane na wys. odpowiedniego segmentu rdzeniowego (droga piramidowa brzuszna)

Układ pozapiramidowy

n                  Droga czerwienno-rdzeniowa (skrzyżow.)

n                  Droga siatkowo-rdzeniowa (skrzyżow.)

n                  Droga przedsionkowo-rdzeniowa, nieskrzyż.

Droga czworaczo-rdzeniowa (skrzyżow.)

Łuk odruchowy

n                   Jest to droga, jaką przebywa impuls od receptora do efektora

n                   Składa się z 5 części:

          - receptora

          - drogi dośrodkowej

          - ośrodka nerwowego

          - drogi odśrodkowej

          - efektora

Odruch polisynaptyczny

n                  Utworzony przez więcej niż 2 neurony

n                  Receptor jest przestrzennie oddalony od od efektora (np. swędzenie w nosie – kichanie)

n                  Czas trwania odruchu dłuższy (opóźnienia synaptyczne)

n                  Nasilenie odpowiedzi ruchowej zależy od siły bodźca (pokasływanie – ciężki...