1. Ujęcia definicyjne patologii społecznych GOSIA R.
1. Patologie społeczne – nauka o formach ludzkiej aktywności, które są postrzegane przez społeczeństwo jako naruszające ład społeczny, są społecznie nieakceptowane.
2.A. Podgórecki – Patologie społeczne to rodzaj zachowania, typ instytucji, rodzaj funkcjonowania systemu społecznego, które pozostają w sprzeczności z wartościami światopoglądowymi uznawanymi w społeczeństwie:
- skala społeczna
- brak akceptacji społecznej dla zjawiska
- aby je zwalczyć potrzeba chęci całej społeczności.
3. Patologie społeczne- negatywne zjawisko społeczne, które narusza normy społeczne i jest destruktywne dla społeczeństwa.
2. Przyczyny patologii: teorie anomii (Durkheim, Merton), neutralizacji, stygmatyzacji (w tym kształtowanie się statusu dewiacyjnego), zróżnicowanych powiązań, kontroli Hirschiego, dewiacja jako akt wyboru jednostki SPRYNCA
TEORIE ANOMII (stan związany z gwałtownymi zmianami społ. Polegający na tym, że ludzie tracą orientację co do obowiązujących norm zachowania. Powstaje poczucie niezwiązania z istniejącymi normami, co w konsekwencji prowadzi do zakłócenia sfery kontroli społ. oraz ujawnienia się w ludzi tendencji antyspołecznych)
Teoria anomii Mertona: dewiacja jest wynikiem dezintegracji między celami wyznaczonymi przez strukturę kulturową a sposobami osiągnięcia tych celów. Merton przedstawia strukturę społeczną jako czynnik produkujący motywację zachowań ludzkich-konformistycznych i dewiacyjnych.
TEORIE DEWIACJI:
Teoria zróżnicowanych powiązań (Sutherland): koncentrowanie się na jednostce, człowiek uczy się zachowań niezgodnych z normami, zachowania są wyuczone.
Teoria kontroli Hirshiego: ludzie przestrzegają norm społecznych, bo dzięki temu uzyskują aprobatę społeczną, zachowują się konformistycznie
- przywiązanie ( jednostki do najbliższego otoczenia)
- zobowiązanie ( do przestrzegania norm społecznych)
- zaangażowanie ( wyraża zaakceptowanie systemu społecznego)
- przekonanie ( emocjonalny wyraz akceptacji norm)
Teoria wolnego wyboru: dewiacja jako akt wyboru; dewiacja to wolny wybór każdego, a społeczeństwo może zareagować jeśli jednostka zagraża innym osobom, a nie sobie samemu ( karanie jednostki).
3. Alkoholizm: kryteria uzależnienia, fazy rozwoju uzależnienia, uwarunkowania (biologiczne, psychologiczne, społeczno-kulturowe), konsekwencje społeczne i zdrowotne dla uzależnionej osoby MONIA
4. Problematyka współuzależnienia: czym jest współuzależnienie, problemy psychologiczne osoby współuzależnionej, psychoterapia współuzależnienia, role podejmowane przez dzieci w rodzinie, w której występuje problem nadużywania alkoholu GOSIA R.
Współuzależnienie:Forma adaptacji osoby żyjącej z alkoholikiem. Osoba współuzależniona koncentruje się na piciu alkoholika, próbuje powstrzymać alkoholika od picia. Zmienia się funkcjonowanie osoby, która żyje z alkoholikiem.
Osoba współuzależniona ma silne objawy emocjonalne. Występują zaburzone poczucie własnej wartości, zaburzenie granic własnej osoby, wniknięcie w środowisko osoby pijącej, koncentrowanie się na zachowaniu, na które się ma wpływ.
Zachowanie dzieci:
- bohater rodziny – zastępuje osobę, która pije.- maskotka – rozładowuje napięcie
- wycofanie się – ucieczka w świat fantazji
- ułatwiacz – stara się pomóc osobie uzależnionej
- kozioł ofiarny – stara się przyciągnąć uwagę swoim złym zachowaniem – problem zastępczy zamiast alkoholu.
W rodzinie, w której jest osoba uzależniona nasilenie czynników światopoglądowych jest bardzo duże. Jest strach i lęk przed osobą uzależnioną, która stosuje przemoc, ale tez jest strach przez rozpadem więzi rodzinnych. Występuje złość, wstyd, strach, gniew, przygnębienie, smutek, rozpacz. Współuzależnienie to patologiczny proces adaptacji. Nie każda osoba związaną z alkoholikiem jest osobą współuzależniona. O współuzależnieniu mówimy w konsekwencji radzenia sobie w sytuacji stresogennej. Polega to na powstrzymywaniu osoby uzależnionej od picia. Osoby współuzależnione często nie są w stanie przerwać związku. U osoby współuzależnionej występuje stan wyniszczenia psychicznego i fizycznego. Osoby takie potrzebują specjalne opracowanych programów psychoanalitycznych.
U osoby współuzależnionej ważne jest, czy jest ona uzależniona finansowo od partnera, jaka jest jej pozycja zawodowa, jakie wzorce wyniosła z domu, czy umie budować zdrowe relacje. Ważne jest jakie mechanizmy rozwinie osoba współuzależniona by poradzić sobie w danej sytuacji.
Terapia współuzależnionych:
I etap – pomoc w zrozumieniu sytuacji, etapów picia, uświadomienie sobie, jakie mechanizmy osoba współuzależniona rozwinęła w danej sytuacji.
II etap – praca nad wizja życia w związku, tożsamość siebie jako kobiety, ważnej jest stworzenie wizji życia we dwoje z wyboru, nie z konieczności.
III etap – programy psychoterapeutyczne.
5. Narkomania: fazy rozwoju uzależnienia, uwarunkowania, społeczne skutki narkomanii AGA
Fazy rozwoju uzależnienia
ñ eksperymentalna (pierwszy kontakt, szukanie)
ñ fascynacji (łączenie z innymi substancjami, zwiększanie dawki)
ñ przymusu brania (pojawienie się syndromu abstynencyjnego, pierwsze przedawkowania, coraz większa alienacja)
ñ przyjmowania, aby zachować sprawność ( nie umiejętność funkcjonowania bez narkotyków, wyniszczenie organizmu; faza schyłkowa)
Uwarunkowania
ñ biologiczne (wrażliwość na pewne substancje)
ñ ucieczka od rzeczywistości (nieumiejętność radzenia sobie z problemami, stresem)
ñ społeczne (łatwy dostęp do narkotyków, presja otoczenia)
Społeczne skutki
ñ rozpad więzi bliższych (rodzina) i dalszych (praca, znajomi)
ñ degeneracja społeczna (utrata pracy) i moralna (łamanie norm moralnych, utrata wyższych wartości)
ñ przestępczość
ñ prostytucja
ñ bezdomność
6. Uzależnienie od elektronicznych środków przekazu: kryteria diagnozy, fazy rozwoju uzależnienia, uwarunkowania, skutki ( społeczne, fizyczne) AGA
Kryteria diagnozy:
1. Tolerancja rozumiana jako:
A - Potrzeba korzystania z internetu przez coraz dłuższy czas w celu uzyskania satysfakcji.
B - Wyraźne, stopniowe obniżenie satysfakcji osiąganej w takiej samej ilości czasu podczas korzystania z internetu.
2. Zespół abstynencyjny, przejawiający się
A - objawami typowymi dla zespołu abstynencyjnego:
1. Zaprzestanie (lub zredukowanie) korzystania z internetu, które pogłębia się i przedłuża. 2. Wystąpienie najmniej dwa spośród objawów, występujących po odstawieniu, które utrudniają funkcjonowanie:
a) pobudzenie psychoruchowe, lęk,
b) obsesyjne myślenie o tym, co dzieje się w internecie,
c) fantazje i marzenia senne o internecie,
d) dowolne lub mimowolne poruszanie palcami w sposób charakterystyczny dla pisania na klawiaturze.
B. Dochodzi do korzystania z internetu i innych, podobnych instytucji, celem uniknięcia zespołu abstynencyjnego.
3. Częstotliwość i czas korzystania z internetu są większe od zamierzonych.
4. Pojawia się uporczywe pragnienie lub dochodzi do nieudanych prób zaprzestania lub ograniczenia korzystania z internetu.
5. Duża ilość czasu poświęcana jest na czynności związane z internetem (np. kupowanie książek poświęconych tej tematyce, wypróbowywanie nowych przeglądarek do WWW, porządkowanie ściągniętych z internetu materiałów, itp.
6. Ograniczenie lub całkowita rezygnacja z innych ważnych czynności społecznych, zawodowych lub rekreacyjnych, na rzecz korzystania z internetu.
7. Korzystanie z internetu, pomimo świadomości, że powoduje to narastające problemy fizyczne, społeczne lub psychologiczne, które pogłębiają się w związku z korzystaniem z internetu (np. ograniczenie snu, problemy rodzinne, spóźnianie się do pracy i na spotkania, zaniedbywanie obowiązków lub rezygnowanie z innych istotnych działań).
Fazy rozwoju:
ñ ciekawość
ñ zwiększania czasu na internet/tv
ñ trwonienie czasu, zaniedbywanie obowiązków
ñ wymówki, utrata kontaktu z bliskimi, nieumiejętność ukrycia uzależnienia
ñ desperacja, próby naprawienia wyrządzonych szkód
Uwarunkowania:
ñ krótki okres pomiędzy reakcją a nagrodą (uzyskanie przyjemności związanej z TV/Internetem jest szybkie, wystarczy wcisnąć guzik)
ñ poczucie anonimowości, możliwość manipulacji tożsamością, ukrycia prawdy i związane z tym poczucie bezpieczeństwa
ñ złudzenie kontroli sytuacji
Skutki
ñ wypadnięcie z pełnionej roli społecznej
ñ pogorszenie relacji międzyludzkich, życia rodzinnego
ñ bóle głowy, kręgosłupa
7. Hazard: kryteria diagnozy, fazy rozwoju uzależnienia, uwarunkowania AGA
ñ nielegalne zachowania
ñ pożyczanie pieniędzy od najbliższych
ñ zachowania ucieczkowe, wycofanie się z życia
ñ kłamstwa
ñ utrata kontroli nad grą
ñ Ekscytacja
ñ patologiczny optymizm o własnej wygranej
ñ podejmowane ryzyka, które przekracza możliwości
ñ postrzeganie życia jako hazardu
ñ skłonność do pamiętania o sukcesach, a nie o porażkach
ñ przekonanie o własnej zręczności farcie
ñ zwycięstwa
ñ utraty
ñ desperacji
ñ desperacji i utraty złudzeń
ñ podatność psychiczna
ñ czynniki osobowościowe
ñ ucieczka przed rzeczywistością, odpowiedzialnością
ñ problemy z samooceną
ñ labilność emocjonalna
8. Agresja dzieci i młodzieży: cechy charakterystyczne zjawiska, przyczyny SPRYNCA
Agresja – akty zamierzone, które mają na celu wywołanie bólu u drugiego człowieka ( agresja fizyczna i psychiczna).
Teoria Bandury – uczenie się od innych.
Rozluźnienie się więzi społecznych, normy mają coraz mniejsze znaczenie, brutalizacja mediów, doświadczenie przemocy w rodzinie. Agresja także jako zaspokojenie potrzeb czy uzyskanie uznania grupy, prestiżu.
Podczas okresu dojrzewania dochodzi do poszukiwania własnej tożsamości, kształtuje się opinia o świecie zewnętrznym, kształtują się normy. A w tym prawidłowym scharakteryzowaniu siebie przeszkadzają: brak wsparcia od najbliższych, traumatyczne przeżycia czy negatywne wzorce zachowań. Patologia instytucji, w których pojawiają się akty agresji ( szkoły, korporacje).
9. Wykluczenie społeczne: obszary wykluczenia, mobbing, przejawy mobbingu, jego uwarunkowania i skutki, bezdomność (fazy rozwoju bezdomności, uwarunkowania i skutki bezdomności), dzieci ulicy ( charakterystyka zjawiska i uwarunkowania) SPRYNCA
Wykluczenie społeczne – marginalizacja, ekskluzja. Wyłączenie jednostek lub grup społecznych z uczestniczenia w podstawowych instytucjach porządku społecznego.
Obszary: wykluczenie: przestrzenne (getta), ekonomiczne, strukturalne (płeć, mniejszości), religijne, mentalnościowe (gr. etniczne), psychiczne (emigranci).
Mobbing (Lorenz) – nękanie psychiczne; długotrwałe kreowanie kogoś na kozła ofiarnego, niszczenie jednostki; charakteryzuje się nierównowagą sił.
Przejawy: ograniczanie komunikowania się, zaburzanie kontaktów z innymi, izolacja, podważanie autorytetu i ośmieszanie, sprawianie, że osoba poddana mobbingowi sama się uważa za niegodną tego co robi, zmuszanie do prac szkodliwych dla zdrowia, przemoc, groźby, niszczenie mienia.
Skutki: przeważnie wypowiedzenie pracownika, zwolnienia na skutek popełnianych błędów wywołanych silnym stresem, wypalenie zawodowe pracownika, stres pourazowy (PTSD – pobudzenie, ciągła czujność, koszmary, problem z apetytem, snem, ograniczenie aktywności), depresja ( stan trwający dłużej niż 2 tyg., spowolnienie, niechęć, smutek, przygnębienie), tiki nerwowe.
Bezdomność (powyżej 1.roku), 18-500tyś w Polsce, mężczyźni stanowią 2/3.
Formalna – brak miejsca zameldowania
Ekonomiczna – brak środków na lokum
Społeczna- wyobcowanie.
Fazy :
1. Załamanie się dotychczasowego stanu rzeczy (rozwód, rozpad związku, kalectwo…)
2. Ubóstwo, brak środków do życia, nieumiejętność organizacji, izolacja, wpadanie w uzależnienia, degradacja
3. Zaakceptowanie statusu bycia bezdomnym; kradzieże, żebranie, korzystanie z noclegowni; wyobcowanie, oddalanie od wszystkich
4. Pełne przystosowanie się do bezdomności
5. Ukształtowanie się tożsamości bezdomnego ( wyniszczenie, choroby, brak higieny….)
Uwarunkowania...
Catalleya