- Świętoszek (Molier)
· wydarzenie rozgrywa się w latach 60. XVII w. ,w Paryżu w domu francuskiego mieszczanina, Orgona; autor zachował w tej komedii jedność czasu i miejsca akcji;
· BOHATEROWIE :
Świętoszek (Tartuffe) – mężczyzna w średnim wieku, prawdopodobnie o mało atrakcyjnym wyglądzie, ale posiada niebywałą umiejętność przekonywania, a także ma niepospolity tupet; jest bezwzględny, uparty, bezkrytyczny i jest obłudnikiem; rozbija rodzinę Orgona i doprowadza do nędzy; potrafi on wybierać osoby które wie, że mu ulegną; doskonale udaje osobę pobożną; w rzeczywistości jest dewotem i hipokrytą; jest to człowiek przewrotny, mistrz mistyfikacji, genialny oszust i bezwzględny niegodziwiec;
Orgon – przeciętny francuski mieszczanin; do czasu kiedy nie pojawił się Świętoszek jest szczęśliwym ojcem rodziny, kochającym mężem, mądrym i uczciwym człowiekiem, który dba o swoich bliskich; Świętoszek sprawił iż poglądy Orgona drastycznie uległy zmianie; w tym momencie okazuje się ufnym, naiwnym i zbyt łatwowiernym; Tartuffe ma na niego nieograniczony wpływ; Orgon zaczyna go traktować jako najważniejszą osobę w życiu; daje się zaślepić; pozwala sobą manipulować; pragnie by ktoś przedstawił mu właściwy, doskonały ‘program życiowy’; Tartuffe staje się dla niego mistrzem i nauczycielem; pod koniec komedii Orgon powraca do swojej pierwszej roli, ale to nie on głównie się do tego przyczynił;
Pani Pernelle – to matka Orgona; jako najstarsza w rodzinie cieszy się dużym szacunkiem; jest uciążliwą dewotką, która wykorzystuje swój autorytet w złych celach; tak samo pod wpływem Tartuffe staje się fanatyczna, zaślepiona i bezkrytyczna;
Elmira – wzorowa żona, piękna, zadbana, pełna wdzięku, która docenia wartość własnego małżeństwa; nie daje się uwieść Świętoszkowi; odkrywa szybko zamiary Tatruffe i dąży do zdemaskowania jego niecnych zamiarów; jest odważna, sprytna, przebiegła; ma swój honor i kieruje się zasadami; troszczy się o dzieci tym bardziej, gdyż wie do czego chce doprowadzić mąż (wydać córkę Mariannę za Tartuffe);
Damis – syn Orgona; kocha, szanuje ojca ale także widzi zaślepienie ojca i otwarcie przeciw temu się buntuje; w efekcie ojciec go wydziedzicza; to właśnie Damis odkrywa zamiary wobec Elmiry i natychmiast podejmuje decyzję o zemście;
Marianna – córka Orgona; zakochana w Walerym, dlatego decyzja ojca o ożenku jest dla niej niezrozumiała i bolesna; traci szacunek i zaufanie do ojca; widzi, iż nie jest już dla niego ważna; nienawidzi Tartuffe i dlatego też nie ma oporów przez otwartą walką z nim;
Doryna – pokojówka Elmiry; wzór służącej – wierna, uczciwa, dba o dobro rodziny; zachowuje przytomność umysłu, przejrzała Tartuffe i otwarcie z niego drwi; potrafi zdemaskować jego obłudę i szydzić z udawanej pobożności; jej zdanie liczy się w domu Orgona; mówi wprost i ma większą siłę przekonywania niż Elmira; ma tupet i nie waha się przed wyrażaniem swoich myśli – próbuje odwieść Orgona od pomysłu małżeństwa; stara się opiekować wszystkimi domownikami, jest mądra i szlachetna;
- Wiersze, sonety (Jan Andrzej Morsztyn)
Ø ‘ Do trupa ‘ :
· jest to sonet
· oparty na pomyśle, który polega na zestawieniu sytuacji w jakiej znajduje się człowiek żyjący z sytuacją osoby zmarłej;
· to monolog osoby żyjącej – zakochanej, do zmarłego – tytułowego trupa;
· jak to w sonetach bywa da się go podzielić na dwie części : 1) – podmiot liryczny porównuje stan duszy zakochanego do stanu w jakim znajduje się nieboszczyk; 2) – różnice między nimi; końcową myślą jest paradoksalne stwierdzenie, że sytuacja zmarłego jest lepsza bo on nic nie czuje, a zakochany dalej cierpi;
Ø ‘ Niestatek’ :
· wiersz zbudowany na zasadzie kontrastu;
· występuje tu anafora (powtórzenie tego samego wyrazu lub wyrażenia, na początku wersu) jest to słowo – „prędzej”; autor wylicza szereg paradoksów, aby ostatecznie zaskoczyć czytelnika puentą (iż najmniej prawdopodobne na świecie jest to, że kobieta będzie wierna)
Ø ‘ Do Panny’ :
· tematem jest obojętność dziewczyny, która jest powodem zmartwienia podmiotu lirycznego;
· spiętrzając osobliwe porównania (hiperbola), próbuje oddać twardość jej serca;
· formalną zasadą porządkującą jest anafora – tu powtarzanie podobnie brzmiących wyrazów na początku każdego wersu;
- Wiersze (Daniel Naborowski)
Ø ‘Marność’ :
· wyraża przekonanie o marności doczesnego świata (motyw z księgi Koheleta);
· w kontraście znajduje się zawołanie do podmiotu lirycznego do korzystania z ziemskich rozkoszy;
· autor dochodzi do wniosku, że jeśli zachowuje się w tym wszystkim umiar, nie jest to postawa godna potępienia;
· autor głosi, że gdy się żyje zgodnie z własnym sumieniem, można ocalić duszę i przestać się obawiać śmierci;
Ø ‘Krótkość żywota’ :
· kolejny utwór barokowy w którym widoczna jest fascynacja upływem czasu, nicością, śmiercią;
· nawiązuje do średniowiecznego motywu – memento mori;
· autor głosi, iż nic nie trwa wiecznie, nic się nie powtarza, wszystko przemija, a człowiek według podmiotu lirycznego, okazuje się być przechodniem w świecie, który trwa wiecznie;
renia993