Cyd, El Cid, El Cid Campeador, właśc. Rodrigo (Ruy) Díaz de Vivar (ur. ok. 1040, zm. 10 lipca 1099), kastylijski rycerz, bohater o przydomkach El Cid i El Cid Campeador (z arabskiego al-Said, a Campeador po hiszpańsku - waleczny).
Urodził się w niewielkiej wiosce Vivar niedaleko Burgos w rodzinie drobnej szlachty, chociaż jego matka była spokrewniona z kastylijskim królem Alfonsem VI.
W młodości zyskał zaszczyty i splendor przynależny zwykle wyżej urodzonym. Ściągnęło to na niego odium nienawiści.
Dla zasług jego nieżyjącego już ojca młody Rodrigo został na dworze syna króla Kastylii Ferdynanda I, Sancha. Sancho otoczył go opieką i polecił kształcić na rycerza. Wraz z Sanchem Cyd uczestniczył w wojnie przeciw Aragonii. Odznaczył się męstwem i kunsztem rycerskim, zatem Sancho uczynił go jednym z najważniejszych dowódców. W późniejszych walkach o dominację w królestwie Kastylii, które toczył Sancho przeciw swojemu rodzeństwu, Cyd był wartościowym dowódcą, który potrafił przechylić szalę zwycięstwa na korzyść swego feudała. Lecz w 1072 Sancho padł ofiarą podstępnej zasadzki i zginął z rąk jednego z żołnierzy jednej z jego sióstr. Dominację zdobył inny z braci Alfons i początkowo nie darzył Cyda nienawiścią, co więcej oddał mu rękę królewskiej kuzynki Jimeny, którą poślubił w 1074 roku. Po pewnym czasie Alfons, prawdopodobnie na wskutek dworskich intryg, oskarżył Cyda o defraudację poważnej sumy pieniędzy i kosztowności, po czym wygnał go z królestwa w 1076 roku. Od tego czasu Cyd stał się najemnym rycerzem, dla różnych drobnych władców lub feudałów, czasem walcząc na własną rękę. Zdarzało mu się walczyć i po stronie chrześcijan i Maurów. Będąc w opresji Alfons ponownie wezwał Cyda na pomoc, co ten uczynił, lecz nieszczęśliwym zrządzeniem wypadków nie udało mu się dotrzeć do króla. To spowodowało w 1081 uwięzienie jego żony i córek, a także konfiskatę dóbr i ponowne skazanie na banicję. Na nowo podjął się swego rycerskiego rzemiosła. Przypisuje mu się znaczne zasługi w wyparciu przez chrześcijan Maurów z Półwyspu Iberyjskiego. Wraz z władcami Aragonii i Saragossy podjął się wojny z arabskimi siłami Almorawidów. W roku 1094 zdobył Walencję, którą władał aż do śmierci 10 lipca 1099.
Cyd był uważany za wzór cnót rycerskich, symbol męstwa i lojalności. W podaniach przekazywano, że nigdy nie zdarzyło mu się przegrać bitwy. Jego postać stała się pierwowzorem średniowiecznego dzieła literackiego eposu rycerskiego Pieśń o Cydzie. Poza tym był bohaterem licznych ballad ludowych oraz dramatu francuskiego pisarza Pierre'a Corneille'a.
W 1961 roku nakręcono film El Cid z Charltonem Hestonem i Sophią Loren opisujący historię jego życia.
Wspaniały pomnik Cyda pędzącego na koniu z uniesionym mieczem stoi przy Paseo del Espolón w Burgos. W Muzeum Wojskowym w Madrycie przechowywany jest sławny miecz Cyda nazywany Tizona.
joasia_klaudia