Neurorehabilitacja - udat, SM, Parkinson, nowe techniki.pdf - O UDARACH - natadominik

Kurs nr 12. Neurorehabilitacja

organizatorzy: J. Opara, A. Kwolek

1. Zasady rehabilitacji chorych po udarze mózgu

S 739

Andrzej Kwolek

2. Rehabilitacja w stwardnieniu rozsianym

S 742

Jan Czernicki, Waldemar Brola, Marta Pluciñska

3. Rehabilitacja w chorobie Parkinsona

S 744

i w spastycznym pora¿eniu koñczyn dolnych

Józef Opara

4. Rehabilitacja neuropsychologiczna chorych z zaburzeniami

S 747

poznawczo-behawioralnymi po uszkodzeniu mózgu

Joanna Seniów

5. Metoda CIT w rehabilitacji chorych po udarze mózgu

S 750

Maciej Krawczyk

KURS NR 12 – WYK£AD 1

Zasady rehabilitacji chorych po udarze mózgu

Andrzej Kwolek

Oddzia³ Rehabilitacji Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie

Instytut Fizjoterapii Uniwersytetu Rzeszowskiego

Udar mózgu (UM) stanowi najbardziej drama-

tyczne powik³anie chorób uk³adu naczyniowego i jest

jednym z g³ównych problemów zdrowotnych spo³e-

czeñstwa. Udary mózgu s¹ nadal przyczyn¹ du¿ej

œmiertelnoœci, niepe³nosprawnoœci, otêpienia i depresji.

Wed³ug niektórych autorów udary mózgu stanowi¹ na-

wet drug¹ przyczynê zgonów [1,2].

W konsekwencji spo³eczeñstwa ponosz¹ olbrzymie

koszty na leczenie, profilaktykê wtórn¹ udaru i opiekê

nad osobami po przebytych UM [3,4]. Dramatyzmu

dodaje fakt, ¿e ci¹gle nie ma skutecznych leków do le-

czenia udaru, a liczne badania nie przynosz¹ oczekiwa-

nych efektów. Standardem staje siê ju¿ szerokie wpro-

wadzanie rehabilitacji do kompleksowego leczenia [1].

W rehabilitacji chorych po UM szczególnie istotne

jest œcis³e realizowanie zasad polskiej koncepcji rehabi-

litacji, które mówi¹, ¿e musi ona byæ powszechna,

wczesna, kompleksowa i ci¹g³a.

Zasady postêpowania rehabilitacyjnego opracowane

zosta³y na podstawie doœwiadczeñ w³asnych oraz pi-

œmiennictwa [3–5]. Grupê w³asn¹ stanowi³o ok. 4 tys.

chorych po udarze mózgu rehabilitowanych w latach

1989–2004, wykorzystano te¿ wczeœniejsze doœwiad-

czenie autora zajmuj¹cego siê rehabilitacj¹ po udarze

mózgu od 1976 r.

Kompleksow¹ rehabilitacjê rozpoczyna siê ju¿ od

pierwszych dni na oddziale neurologii lub pododdziale

udarowym i jest ona kontynuowana na oddziale rehabi-

litacji oraz – dla zachowania ci¹g³oœci – w œrodowisku

chorego [1,4]. Na oddzia³ rehabilitacji lub neuroreha-

bilitacji chorzy powinni byæ przekazywani bezpoœred-

nio z oddzia³ów neurologii lub pododdzia³ów udaro-

wych. PóŸniej (do roku i powy¿ej roku) chorzy mog¹

byæ przyjmowani z domu, oddzia³u opieki d³ugotermi-

nowej, domu opieki spo³ecznej, poradni neurologicznej

po zakwalifikowaniu przez lekarza rehabilitacji w po-

radni rehabilitacyjnej. Dyskwalifikowani do leczenia na

oddziale rehabilitacji mog¹ byæ jedynie chorzy gor¹cz-

kuj¹cy, z ciê¿kim zespo³em psychoorganicznym i bra-

kiem minimalnej choæby motywacji do rehabilitacji,

ciê¿k¹ depresj¹, niewyrównan¹ niewydolnoœci¹ uk³adu

kr¹¿enia. Aktualnie zakres przeciwwskazañ do rehabi-

litacji jest bardzo ograniczony. Wystarczaj¹cy czas po-

bytu na oddziale rehabilitacji wynosi 3–6 tyg., a rehabi-

litacja instytucjonalna mo¿e byæ z powodzeniem konty-

nuowana w szpitalu uzdrowiskowym.

Ci¹g³oœæ jest warunkiem niezbêdnym w procesie

rehabilitacji po udarze i mo¿e byæ realizowana przez

w³¹czenie do rehabilitacji cz³onków rodziny, po zapo-

znaniu ich z zasadami prowadzenia æwiczeñ, wykony-

wania czynnoœci codziennych i pielêgnacji. Po zakoñ-

czeniu pobytu na oddziale, rehabilitacja powinna byæ

kontynuowana w œrodowisku, pod kontrol¹ lekarza ro-

dzinnego, z pe³nym dostêpem do lekarza specjalisty

w zakresie rehabilitacji medycznej.

Ocena stanu fizycznego i funkcjonalnego pacjenta

wg jednoznacznych kryteriów jest wymogiem koniecz-

nym i obecnie wymagana jest te¿ przez Narodowy

Fundusz Zdrowia. Po przyjêciu na oddzia³ chory musi

byæ badany i oceniany przez zespó³ rehabilitacyjny,

a wiêc lekarza, fizjoterapeutê, ergoterapeutê, pielê-

gniarkê, pracownika socjalnego, psychologa i logope-

dê. Ocena dotyczy okreœlenia problemu terapeutyczne-

go w zakresie zaburzeñ ruchowych, w tym lokomocyj-

nych i manipulacyjnych, zaburzeñ wy¿szych czynnoœci

psychicznych, umiejêtnoœci wykonywania czynnoœci

dnia codziennego [4,5]. Fizjoterapeuta okreœla deficy-

ty ruchowe i funkcjonalne w czynnoœciach podstawo-

wych, takich jak zmiana pozycji w ³ó¿ku, umiejêtnoœæ

przyjêcia pozycji siedz¹cej, wstawania, utrzymania po-

zycji stoj¹cej oraz oceny chodu. Ocenia te¿ sprawnoœæ

funkcjonaln¹ koñczyn górnych i umiejêtnoœæ wykony-

wania czynnoœci codziennych (wspólnie z ergoterapeu-

t¹). Stosowany mo¿e byæ test chodu i test dwóch wag.

Na podstawie przeprowadzonych badañ zespó³ re-

habilitacyjny dokonuje oceny sprawnoœci chorego z za-

Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39, 4 (supl. 3)

S 739

UDAR

PORADNIA

NEUROLOGICZNA

ODDZIA£ OPIEKI

D£UGOTERMINOWEJ

ODDZIA£

NEUROLOGII

DOM

PORADNIA

REHABILITACJI

DOM OPIEKI

SPO£ECZNEJ

FARMAKOTERAPIA:

• Aspiryna

• Sintrom

• Pentoksyfilina

• Cinarizina

• Adavin

• Mydocalm

• Relanium

• Nitrazepam

• Estazolam

• Promazyna

• antybiotyki wg antybiogramu

• leczenie chorób wspó³istniej¹cych:

• nadciœnienie

• cukrzyca

zaburzenia metaboliczne

ODDZIA£

REHABILITACJI

FIZYKOTERAPIA:

• elektrosymulacje

• ultradŸwiêki

• impulsowe pole elektromagnetyczne

• kriostymulacja

• promieniowanie podczerwone

• masa¿ rêczny, wirowy,

pneumatyczny

KINEZYTERAPIA:

odtwarzanie lub kompensacja

wszystkich utraconych funkcji

ruchowych z u¿yciem metod:

• specjalistyczne, tj. NDT Bobath,

PNF, Rood, Brunnström i inne

• tradycyjne æwiczenia: bierne,

czynne, pionizacja, nauka chodu

• metody biofeedbacku

• relaksacyjne

• instrumentalne FES, FED,

MS-STP

CZAS REHABILITACJI

3–6 TYG.

Ocena stanu funkcjonalnego:

• badanie lekarskie

• ocena fizjoterapeuty (m.in. test

dwóch wag, test drogi, badanie

si³y i zakresu ruchu rêki)

• ocena pielêgniarki

• ocena neurologopedy

• ocena neuropsychologa

• ocena pracownika socjalnego

• ocena zespo³owa w stosowanych

skalach

• plan rehabilitacji na oddziale

– cele krótkoterminowe i odleg³e

TERAPIA ZAJÊCIOWA:

wykorzystanie odtworzonych

lub skompensowanych funkcji

do nauki czynnoœci dnia codziennego

odtwarzanie podstawowych

funkcji ruchowych

(zmiany pozycji, funkcjonalny chód)

PSYCHOTERAPIA

NAUKA MOWY

odtwarzanie z³o¿onych czynnoœci

ruchowych

BADANIA LABORATORYJNE:

• OB

• morfologia krwi

• p³ytki krwi

• elektrolity

• lipidogram surowicy

• kwas moczowy

• mocznik

• cukier we krwi

• profil dobowy cukru

• fibrynogen

• mocz

posiew moczu

ZAOPATRZENIE

ORTOPEDYCZNE

zmniejszenie bólu

EDUKACJA CHOREGO

I RODZINY

zapobieganie i leczenie powik³añ

wynikaj¹cych z unieruchomienia

DOM

kontynuacja rehabilitacji w œrodowisku pod kontrol¹

lekarza rodzinnego, z pe³nym dostêpem do lekarza

specjalisty

pomoc ze strony PCRP, urzêdu gminy, Caritas,

organizacji i stowarzyszeñ dzia³aj¹cych na rzecz

osób niepe³nosprawnych

Zasady rehabilitacji chorych po udarze mózgu

stosowaniem przyjêtych skal (Barthel, Brunnström,

Rankin, Ashworth). W trakcie hospitalizacji na od-

dziale powinna byæ zachowana mo¿liwoœæ konsultacji

przez neurologa, kardiologa, internistê, psychiatrê,

urologa. Prowadzona farmakoterapia chorób wspó³ist-

niej¹cych oraz zaburzeñ wynikaj¹cych z udaru musi

byæ kontynuowana i stale modyfikowana. W niektó-

rych sytuacjach diagnostyka powinna byæ uzupe³niana

o badania laboratoryjne i neuroobrazowanie.

Plan rehabilitacji z okreœleniem celów krótkotermi-

nowych i odleg³ych powinien byæ ustalany przez zespó³

rehabilitacyjny i uwzglêdniaæ kinezyterapiê, fizykote-

rapiê, terapiê zajêciow¹ z nauk¹ samoobs³ugi, psycho-

terapiê, naukê mowy, zaopatrzenie ortopedyczne oraz

edukacjê rodziny (ryc. 1.).

Celem kinezyterapii jest odtwarzanie lub kompensa-

cja (restytucja, substytucja) utraconych funkcji rucho-

wych. Etapowo d¹¿y siê do odtwarzania podstawowych

funkcji ruchowych (zmiany pozycji, chód funkcjonal-

ny), nastêpnie z³o¿onych czynnoœci ruchowych, zmniej-

szenia bólu, zapobiegania i leczenia powik³añ wynikaj¹-

cych z unieruchomienia. Stosuje siê metody specjali-

styczne, tj. NDT Bobath, PNF, Rood i inne, metody tra-

dycyjne (æwiczenia bierne, czynne itd.), metody bio-

feedbacku, relaksacyjne, a tak¿e instrumentalne (FES,

FED, MS-STP) [3-5]. Dotychczas nie wykazano jed-

nak przewagi ¿adnej z metod kinezyterapeutycznych

i program zawsze nale¿y ustalaæ w zale¿noœci od stanu

pacjenta, jego zdolnoœci do wspó³pracy i wydolnoœci

oraz posiadanych przez zespó³ umiejêtnoœci. Fizykote-

rapia zawsze jest tylko elementem pomocniczym pro-

gramu rehabilitacji, u³atwiaj¹cym jednak realizacjê ki-

nezyterapii. Stosowana jest elektroterapia, œwiat³olecz-

nictwo, kriostymulacja, ultradŸwiêki, impulsowe pole

elektromagnetyczne oraz ró¿ne formy masa¿u.

Terapia zajêciowa, ci¹gle ma³o doceniana w Polsce,

ukierunkowana na naukê czynnoœci dnia codziennego

(spo¿ywanie posi³ków, toaleta, ubieranie siê) w oparciu

o odzyskiwane zdolnoœci ruchowe chorego powinna

stanowiæ podstawowy sk³adnik rehabilitacji. Równole-

gle u wszystkich chorych musi byæ prowadzona psy-

choterapia i w razie potrzeby terapia mowy. Zaopatrze-

nie ortopedyczne jest stosowane zgodnie z potrzebami

procesu rehabilitacji i chorego. Niezbêdnym warun-

kiem jest przyuczenie chorego do pos³ugiwania siê

przyznanym sprzêtem w domu. Przed wypisem podej-

mowana jest decyzja o ostatecznym zaopatrzeniu. Ze-

spó³ rehabilitacyjny dokonuje koñcowej oceny stanu

funkcjonalnego chorego, co powinno byæ udokumento-

wane w karcie informacyjnej leczenia szpitalnego. Ci¹-

g³oœæ jako warunek konieczny procesu rehabilitacji mo-

¿e byæ realizowana poprzez w³¹czenie cz³onków rodzi-

ny po zapoznaniu ich z zasadami prowadzenia æwiczeñ,

wykonywania czynnoœci codziennych i pielêgnacji.

Po zakoñczeniu pobytu na oddziale kontynuuje siê

rehabilitacjê w œrodowisku chorego pod kontrol¹ lekarza

rodzinnego, z pe³nym dostêpem do lekarza specjalisty.

W razie potrzeby chory mo¿e liczyæ na pomoc ze

strony PCRP, urzêdu gminy, Caritas, organizacji i sto-

warzyszeñ dzia³aj¹cych na rzecz osób niepe³nospraw-

nych i leczenie w szpitalu uzdrowiskowym. Kolejne

pobyty na oddziale rehabilitacji s¹ cennym etapem

w zapewnieniu ci¹g³oœci rehabilitacji, w tym w profi-

laktyce powik³añ i prewencji wtórnej udaru [3,4].

Piœmiennictwo

1. The European Stroke Initiative Executive Committe and the

EUSI Writing Committee. European Stroke Initiative Recom-

mendations for Stroke Management – Update 2003. Cerebro-

vasc Dis 2003; 16: 311-337.

2. Rothwell P.M., Coull A.J., Giles M.F. i wsp. Change in stroke

incidence, mortality, case-fatality, severity, and risk factors in

Oxfordshire, UK from 1981 to 2004 (Oxford Vascular Study).

Lancet 2004; 363, 6: 1925-1933.

3. Duncan P. Studenski S., Richards L., i wsp. Randomized clini-

cal trial of therapeutic exercise in subacute stroke. Stroke 2003;

34: 2173-2180.

4. Raport zespo³u ekspertów NPPLUM. Postêpowanie w ostrym

udarze niedokrwiennym mózgu. Neurol Neurochir Pol 2001;

supl. 6: 5-31.

5. Kwolek A., Dru¿bicki M., Przysada G. Zasady rehabilitacji szpi-

talnej chorych po udarze mózgu. Post Rehab 2004; 18: 3, 7-9.

Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39, 4 (supl. 3)

S 741

Neurorehabilitacja - udat, SM, Parkinson, nowe techniki.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: