Franciszek Brenanto filozofia zagadnienia z opracowaniem od Karoliny.doc

I.                                 KONCEPCJA FILOZOFII FRANCISZKA BRENTANO

1.                    WALKA Z PSYCHOLOGIZMEM

·                      Według Franciszka Brentano wiedza rzetelna to tylko tak, która jest oparta na doświadczeniu.

·                      Twierdzenia prawdziwe wynikają tylko z terminów, które muszą być czysto formalne i analityczne.

·                      Filozofia może stanowić wiedzę rzetelną, jeśli będzie empiryczna. Jest to możliwe jeśli oprze się na psychologii opartej na doświadczeniu wewnętrznym.

·                      Psychologia uznawała, że świadomość jest zespołem treści, natomiast Brentano podzielił zjawiska psychiczne na akty psychiczne i treści. Treści to np. barwy, dźwięki, a akty to np. widzenie i słyszenie. Świadomość wg Brentano to zespół aktów psychicznych, czyli np. aktów widzenia czy słyszenia.

·                      Brentano podzielił psychologię na dwa działy: opisowy i wyjaśniający. Uznawał, że zaniedbany jest dział opisowy, gdyż psychologia opisuje pewne zjawiska, zanim je dokładnie stwierdziła.

·                      Wg Brentano opis powinien być syntetyczny i ogólny oraz opierać się na stałych postaciach życia psychicznego, a nie na konkretnych przeżyciach określonego człowieka.

·                      Brentano dużą wagę przykładał do ogólnych określeń i klasyfikacji.

2.                    CO TO JEST INTENCJONALNOŚĆ

              Intencjonalność jest cechą aktów psychicznych – każdy akt psychiczny jest intencjonalny w stosunku do jakiegoś przedmiotu, treści.

Intencja jest to relacja jaka łączy umysł, świadomość z treścią lub przedmiotem.

Intencjonalność oznacza , że akt psychiczny wykracza poza świadomość ku przedmiotom, treściom.

Przedmioty aktów (treści) są transcendentne – wykraczające poza zasięgiem naszego doświadczenia i poznawalnego świata (zewnętrzne), a same akty są immanentne (wewnętrzne).

Brentano uważał, że przedmioty aktów mogą być konkretne i realne.

Przypisywał intencjonalność wszystkim stanom umysłowym. Uznawał też, że intencjonalność jest właściwa tylko umysłowi ludzkiemu.

3.                    CO TO JEST LOGIKA UCZUĆ?

·                      Sfera przeżyć emocjonalnych ma także swoją logikę, która ma stanowić teoretyczny fundament moralności.

·                      Brentano podzielił zjawiska psychiczne na: przedstawienia, sądy i stany emocjonalne (akty miłości i niechęci).

·                      Przedstawienia – piękno – estetyka

Sądy – prawda – logika

Stany emocjonalne – dobro – etyka

·                      Kryterium prawdy jest dobro. Prawdą jest sąd, który został dowiedziony.

·                      Znając własności sądów można wstępnie wnioskować o wartościach. W związku z uczuciami mamy tu do czynienia z uznaniem lub odrzucaniem. Kierując się uczuciami dokonujemy sądów wartościujących.

·                      Nie da się zredukować uczucia do sądu i odwrotnie.

·                      Brentano doszukuje się podobieństwa między sądami i uczuciami.

·                      Logika uczuć ustala reguły idealnego porządku w sferze uczuć i w sferze myśli.

·                      Uczucie miłości nie ma charakteru poznawczego: nie poznaje dobra, ale jest jego nosicielem.

·                      Nie każda miłość jest dobrem, nie każdy sąd jest prawdziwy.

·                      Dobro nie istnieje w sferze przedmiotu – dobre jest coś, co jest warte miłości.

·                      Pojęcie dobra utożsamia się ze słuszną miłością. Miłość słuszna – odwołanie do metateorii, doświadczenie wewnętrzne, dochodzenie do aktów słusznej miłości nie jest subiektywne.

II.                              NOWE NURTY W ETYCE

1.                    NATURALIZM – kierunek filozoficzny, którego celem było wyjaśnianie rzeczywistości przyczynami naturalnymi, tłumaczący całość zjawisk działaniem sił przyrody, postulujący zwrócenie całej uwagi na człowieka i jego dzieła. Bliski humanizmowi.

- Twórcą naturalizmu był Ludwig Feuerbach, który prawdziwego bytu upatrywał w rzeczach jednostkowych, a idee były dla niego tylko abstrakcjami.

- Wg naturalizmu istnieje tylko przyroda i wszystko co istnieje podlega tym samym prawom przyrodzonym.

- Człowiek jest tworem przyrody, ideałem, w miejsce dawnych ideałów nadprzyrodzonych.

- Nauką uniwersalną jest antropologia.

- ETYKA FEUERBACHA – skoro nie ma nic poza przyrodą, to nie ma też nic ponad nią. Ona jest największym dobrem i jej należy się najwyższa cześć.

- W człowieku słuszne są wszystkie popędy, które wszczepiła w niego natura.

- Religia jest rzeczą ludzką, a nie boską. Wynika z ludzkich pragnień, które są wieczne i dlatego ona sama też jest wieczna.

- Człowiek zaczyna żyć prawdziwie w chwili, gdy uświadamia sobie, że śmierć jest rzeczywistością – wtedy skupia się na realiach i nie rozprasza się w zaświatach.

2.                    EWOLUCJONIZM – pogląd filozoficzny, który zakładał, że struktura rzeczywistości i jej stan obecny mogą być wyjaśnione tylko jako rezultat rozwoju. Ewolucji podlegają wszystkie przedmioty i zjawiska. Pogląd ten postuluje, że postępowemu rozwojowi podlega cała rzeczywistość – społeczna i przyrodnicza, wszystkie dziedziny życia i postępowania. Twórcą ewolucjonizmu był Herbert Spencer. Swój ewolucjonizm oparł na biologicznym rozumieniu rozwoju. Ewolucjonizm był uzupełnieniem empiryzmu i pozytywizmu. Pojęcie ewolucjonizmu zawierało trzy myśli:

1)                   Rzecz, która podlega rozwojowi nie jest niezmienna, ulega przemianom.

2)                   Przemiany te następują stopniowo i stale.

3)                   Przemiany te przebiegają w jednym kierunku i wedle jednego prawa.

Ewolucji podlega cały wszechświat, ze wszystkimi jego częściami. Rozwój jest powszechnym prawem świata i prawem rządzącym przyrodą . Rozwój polega na różnicowaniu się części.

3.                    ETYKA JAKO SOCJOLOGIA MORALNOŚCI

EMIL DURKHEIM – poglądy

·                      W każdym społeczeństwie istnieje moralność, z którą jednostka musi się liczyć.

·                      Moralność została wytworzona przez siły niezależne od człowieka, nie może on jej więc dowolnie przekształcać.

·                      Taka moralność, jaka jest obecnie, będzie obowiązywała dopóki siły społeczne nie stworzą w jej miejsce nowej moralności.

·                      Kształtowanie moralności jest dla nauki niemożliwe. Również uczeni podlegają moralności obowiązującej w społeczeństwie, w którym żyją. Żaden uczony nie może zmieniać reguł moralnych, chyba że jako działacz zmobilizuje do tego siły społeczne.

·                      Jedyną etyką mającą wartość naukową jest historyczno – socjologiczna nauka o moralności.

·                      Etyka nie może stwarzać reguł moralnych, może je tylko opisywać, rejestrować, analizować, tłumacząc je warunkami społecznymi.

·                      Socjologiczna filozofia Durkheima chciała tylko stwierdzać fakty, reguły obowiązujące w społeczeństwie. Twierdziła, że skoro reguły ustalone zostały w społeczeństwie, to powinny mieć posłuch, są bowiem nakazami społeczeństwa.

·                      Społeczeństwo zostało tu podniesione do godności metafizycznej, nie ma nic ponad nim, ono jest najwyższą rzeczywistością w porządku moralnym i umysłowym.

MAX WEBER – poglądy

·                      Moralność zakłada swobodę wyboru.

·                      Władza jako realizacja własnej woli powoduje nieunikniony konflikt z moralnością.

·                      Te same zasady, które stosujemy w ocenie innych ludzi, powinniśmy stosować wobec samych siebie. Jest to warunek moralnego działania i myślenia.

·                      Moralność zakłada uznanie drugiego człowieka za równoprawny podmiot moralny. Włącza go w proces komunikowania i daje prawo do rozumienia własnego postępowania.

·                      Stosunek władzy jest z zasady asymetryczny – istnieje tu nierówność podmiotu, jedni mają słuchać, inni mają możność narzucania innym swojej woli.

III.                            FENOMENOLOGIA EDMUNDA HUSSERLA

1.                    CO TO JEST METODA FENOMENOLOGICZNA?

·                      Filozofia fenomenologiczna – nurt ten narodził się w Niemczech a jego inicjatorem był Edmund Husserl. Filozofia ta broniła wiedzy apriorycznej (niezależnej od doświadczenia, intuicyjnej, wrodzonej) oraz przedmiotów idealnych co było przeciwne empiryzmowi i naturalizmowi.

·                      Husserl chciał opracować metodę, która nie zakładając istnienia świata realnego, pozwalałaby poprzez analizę samego poznawania stwierdzić czy świat realny jest i jaki jest.

·                      Metodę tą nazwał REDUKCJĄ FENOMENOLOGICZNĄ i polegała ona na braniu w nawias wszystkiego, czego istnienia nie gwarantował sam proces poznawania, wszystkiego w co wątpimy. Jest to metoda wątpienia i odrzucania (podobna do kartezjańskiej) prowadząca do idealizmu.

·                      Metoda redukcji fenomenologicznej oznacza zawieszenie przekonania o realnym istnieniu świata i poznającego go podmiotu.

·                      Fenomen – wszystko co przyjmujemy bezpośrednio, z oczywistością.

2.                    JAKĄ ROLĘ PEŁNI W FENOMENOLOGII INTUICJA?

·                      Intuicja w fenomenologii – jest to pierwsze i niezastąpione źródło poznania, dostarczające przesłanek do rozumowania, bez których rozumowanie nie byłoby możliwe.

·                      Fenomenologia sprzeciwiała się kantyzmowi, który nie uznawał intuicji za nic istotnego, natomiast ogromną wagę przywiązywał do konstrukcji pojęciowych.

·                      Fenomenologia była poglądem, że pewne prawdy przyjmujemy równie bezpośrednio, jak jednostkowe przedmioty.

·                      Fenomenologia twierdzi, że jeśli w ogóle przyjmujemy rzeczywistość, to tylko w aktach intuicyjnych.

·                      Dzięki intuicji możemy wygłaszać sądy a priori. (Sądy a priori są to sądy uprzednie w stosunku do doświadczenia zmysłowego).

IV.                            PSYCHOANALIZA FREUDA

1. KONCEPCJA PSYCHIKI CZŁOWIEKA

·                      Psychoanaliza dowodziła, że świadomość nie jest cechą niezbędną życia psychicznego, a nieświadomość nie tylko istnieje, ale również wpływa na zjawiska świadome.

·                      Psychoanaliza zakłada, że wyobrażenia (zwłaszcza o negatywnym zabarwieniu uczuciowym) zostają zepchnięte (wyparte) w podświadomość i tam trwają. Człowiek wyzbędzie się tych wyobrażeń (kompleksów) , jeśli je wyładuje. Może to nastąpić poprzez sny, marzenia na jawie, przeróżne błędy i usterki popełniane na co dzień.

·                      Wyparcie – świadomość wypiera to co złe, niezgodne z naturą jednostki, to co zakłóciłoby jej harmonię i czego świadomość musiałaby być przykra.

·                      Trójwarstwowa struktura psychiki:

Psychika ludzka składa się z trzech warstw oddziałujących na siebie wzajemnie:

ID – jedyny pierwotny system, wrodzone wyposażenie psychiczne, popędy, zbiornik energii psychicznej, prawdziwa rzeczywistość psychiczna. Id jest dynamiczne i anarchiczne, zawiera nieuświadomione popędy.

EGO – jaźń, zawiera świadomość popędów i potrzeb oraz świadomość realiów, w których człowiek funkcjonuje i może bezpiecznie dla swego istnienia spełniać swoje oczekiwania. Ego jest ustabilizowane, rozumne, świadome.

SUPEREGO – nadjaźń, system osobowości, który rozwija się najpóźniej, zawiera normy, zakazy, nakazy i wartości kultury, pełni funkcję kontrolną wywołując poczucie winy, ale też godności.

3.                    KONCEPCJA KULTURY

·                      Kultura pełni funkcję kompensaty dla niezaspokojonych popędów i potrzeb.

·                      Moralność, religia, sztuka – to wszystko środki zastępcze, kompensaty dla stłumionych pożądań, żyjemy nimi nie mogąc żyć naturą. Zwłaszcza sztuka przekształca rzeczywistość tak, by była bardziej zgodna z naszymi pożądaniami.

·                      Pewne popędy, jeśli się nie wyładują, są niebezpieczne dla społeczeństwa, dlatego dobrze jest, gdy mogą wyładować się w sposób zastępczy i nieszkodliwy.

·                      Dzieła sztuki wydają się czymś wznioślejszym od reszty naszego życia ale są wynikiem działania tych samych popędów.

·                      Kultura działa również jako system nakazów moralnych, estetycznych i religijnych. Odczuwane jest jako coś, co jest ponad jaźnią, czemu jaźń musi się poddawać.

·                      Kultura, choć sami ją tworzymy nigdy nas w pełni nie zadowoli, bowiem bogactwa kultury opłacane są ograniczeniami swobody popędów, dlatego nie daje ona szczęścia.

·                      Wg Freuda należy bardziej ograniczać roszczenia nadjaźni niż popędy jednostek, i tym samym przynieść ludziom ulgę.

V.                              INTUICJONIZM WG BERGSONA

1. CZYM JEST INTUICJA WG BERGSONA?

·                      Intuicja wg Bergsona – jest to poznanie bezpośrednie, bezpośrednia znajomość rzeczy i wydarzeń, zdolność bezpośredniego ujmowania rzeczywistości w jej całości i zmienności. Intuicja jest uświadomionym instynktem, będącym wytworem organizmu i przyrody, dlatego może przyrodę poznawać.

·                      Bergson wystąpił przeciwko poznaniu opartemu na racjonalnej myśli oraz postrzeżeniu – uważał, że mają one podobną naturę i podobne wady.

·                      Intuicja wg Bergsona jest przeciwieństwem intelektu.

·                      Wg Bergsona nie jesteśmy zmuszeni do opierania naszej wiedzy na intelekcie, możemy też posługiwać się intuicją.

·                      Poznanie za pomocą narządów zmysłów jest poznaniem intelektualnym, opieramy się na wrażeniach kierowanych przez pojęcia i sądy, które są wytworem intelektu.

2. KONFLIKT MIĘDZY POZNANIEM RACJONALNYM A INTUICYJNYM