TĘŻEC -  TETANUS

·         Choroba charakteryzująca się wzmożonymi napięciami  i  prężeniami mięśni szkieletowych wywołanymi działaniem tetanospazminy na układ nerwowy.

·         Chorobę wywołuje silna toksyna wytwarzana przez laseczkę tężca  Clostridium tetani – Gram dodatnia, beztlenowa laseczka.

·         Do zakażenia dochodzi na skutek zakażenia rany zarodnikami lub laseczkami tężca znajdującymi się w glebie.

·         Choroba występuje u osób nie uodpornionych.

·         Laseczka tężca do swego rozwoju i wytwarzania jadu wymaga warunków beztlenowych – sprzyjają temu rany zanieczyszczone równocześnie drobnoustrojami tlenowymi zużywającymi tlen – rany głębokie, miażdżone i kłute.

·         Wytworzona w ranie tetanospazmina wędruje do pnia mózgu i rdzenia a następnie do zakończeń przesynaptycznych, gdzie powoduje stałe pobudzenie neuronów ruchowych – co prowadzi do wzmożenia napięcia i napadów skurczów mięśni szkieletowych.

Objawy kliniczne

·         Pierwszy charakterystyczny objaw szczękościsk. 

·         Następnie napadowe bolesne prężenia innych grup mięśniowych.

·         Prężenia mięśni oddechowych uniemożliwiają oddychanie.

·         Niekiedy opistotonus – ciało chorego w czasie napadu opiera się na potylicy i piętach.

Leczenie

·         Na oddziale intensywnej terapii.

·         Lekiem z wyboru surowica przeciwtężcowa – antytoksyna – ludzka immunoglobulina przeciwtężcowa lub końska antytoksyna - zawarte w niej przeciwciała mają wiązać jad tężcowy krążący we krwi chorego.

·         Równoległe z podaniem antytoksyny  rozpoczyna się czynne uodpornianie  anatoksyną.

·         Zaleca się podanie metronidazolu w celu eliminacji wegetatywnej postaci laseczki tężca.

Zapobieganie

·         dokładne oczyszczenie rany

·         chirurgiczne opracowanie rany

·         zastosowanie antybiotyków

·         uodpornienie czynne ( anatoksyna ) lub czynno – bierne ( anatoksyna i antytoksyna ) w zależności od :

o        daty poprzednich szczepień

o        rodzaju i okoliczności zranienia

o        wrażliwości na obcogatunkowe białko

·         Anatoksyny można nie podawać osobom, które ostatnią dawkę szczepienia podstawowego lub przypominającego otrzymały przed upływem 12 miesięcy od zranienia.

·         Antytoksyny nie należy podawać osobom szczepionym przeciw tężcowi, jeżeli od szczepienia  podstawowego lub przypominającego nie minął rok.

·         Uodpornienie czynno-bierne ( antytoksyna i anatoksyna ) należy zastosować u osób zranionych, które:

o        nie były szczepione przeciw tężcowi

o        nie otrzymały wszystkich dawek podstawowego szczepienia

o        nie mają dokumentacji i nie pamiętają terminów szczepienia

o        otrzymały ostatnia dawkę szczepionki ponad 8 lat temu

·         Zabieg uodpornienia czynno – biernego polega na:

o        głębokim podskórnym wstrzyknięciu w ramię 1 ml anatoksyny i ponownym wstrzyknięciu po upływie 20 min w drugie ramie 3000 j. antytoksyny

o        kontynuowanie szczepienia podstawowego przeciw tężcowi zgodnie z zaleceniem producenta – druga dawka po upływie 1 miesiąca, trzecia po upływie 6-12 miesięcy od drugiej

·         Podanie antytoksyny uzasadniają dodatkowo:

o        bardzo ciężkie rany

o        zranienia które nie można prawidłowo zaopatrzyć

o        napromieniowanie promieniami radioaktywnymi

o        u osób po cytostatykach, na sterydach

o        osoby wyniszczone.