LIMFADENOPATIE

·         Węzły chłonne biorą zawsze udział w procesach ,w które jest zaangażowany układ odpornościowy.

·         Szczególna ich rola w walce z zakażeniem.

·         Razem ze śledzioną i innymi rozsianymi w organizmie elementami układu limfatycznego węzły pełnią funkcję stacji przejściowych dla wędrujących limfocytów.

·         Są siedliskiem makrofagów i polem kontaktu komórek T i B z antygenem , miejscem aktywacji i transformacji komórek immunokompetentnych w odpowiedzi na antygen.

·         Bardzo wczesnym objawem reakcji na antygen jest zwiększony przepływ krwi przez  zajęte węzły – stymulacja antygenowa i zachodzące reakcje immunologiczne w węźle powodują jego powiększenie nawet 10 – krotne.

·         U ludzi zdrowych można wyczuć węzły chłonne w różnych typowych miejscach.

·         Wielkość nie przekracza 1 – 2 cm – niebolesne i ruchome.

·         Najczęściej świadczą o przebytych przed laty zakażeniach bakteryjnych i wirusowych.

·         U osób młodych i dzieci obserwuje bardzo często powiększenie węzłów, zwykle przejściowe.

·         U osób poniżej 30 roku życia w 80% limfadenopatia ma charakter łagodny, z reguły na podłożu infekcyjnym.

·         Natomiast u osób powyżej 50 roku życia przyczyną powiększenia węzłów tylko w 40 % bywają zakażenia, stąd wymagania szybszego wyjaśnienia przyczyny ich powiększenia.

·         Wskazówki co do charakteru limfadenopatii – cechy fizyczne powiększonych węzłów:

o       W procesach zapalnych węzły są tkliwe lub bolesne, ruchome, powiększenie ich nie występuje symetryczne.

o       W chłoniakach węzły są sprężyste, elastyczne, niebolesne przy palpacji i łączą się w pakiety.

o       W nowotworowych zmianach przerzutowych węzły są twarde, nieruchome, zrośnięte z podłożem.

Przyczyny powiększenia węzłów:

·         Zwiększenie liczby limfocytów i makrofagów w odpowiedzi na antygen

·         Powstanie nacieku zapalnego bezpośrednio w węźle chłonnym.

·         Pierwotna  złośliwa proliferacja limfocytów i makrofagów.

·         Nacieczenie węzłów przez  przerzutowe komórki nowotworowe.

·         Nacieczenie węzłów przez zmienione makrofagi w zaburzeniach gospodarki lipidowej.

·         W chorobach zakaźnych występują tylko 2 pierwsze przyczyny.

GRZYBICE

Objawy kliniczne choroby

*Reakcje nadwrażliwości – antygeny grzybicze mogą wywołać reakcje alergiczne u  gospodarza.

*Stany wywołane zatruciem:

**Mykotoksykoza – powstaje w następstwie spożycia pokarmów skażonych grzybami wydzielającymi toksyny. Toksyny są produktem ubocznym metabolizmu w komórkach grzybów, którego   substratem są związki  znajdujące się w pożywieniu.

**Zatrucie grzybami mycetysmus – powstaje po spożyciu grzybów zawierających gotowe toksyny np. zatrucie muchomorem.

Zakażenia grzybicze

·         Następstwo bezpośredniej inwazji grzyba do tkanek lub narządów :

Grzybice powierzchowne – skórne ograniczone do zewnętrznej warstwy skóry, paznokci i włosów spowodowane przez dermatofity.

Grzybice podskórne - są ograniczone do tkanki podskórnej i bardzo rzadko przechodzą w grzybicę uogólnioną. Zwykle wywołują głębokie, wrzodziejące zmiany skórne i mają przedłużający się przebieg kliniczny. Zakażenia najczęściej są zlokalizowane na kończynach dolnych.

Grzybice uogólnione – głębokie  - dotyczą narządów wewnętrznych i są zakażeniami ogólnoustrojowymi.

Grzybice powierzchowne – skóry

Grzybica skóry owłosionej - dotyczy głównie dzieci, jest zakaźna i może przybierać postać epidemii – występuje w postaci:

Grzybicy strzygącej – owalne lub okrągłe ognisko złuszczania 2-3 cm w obrębie którego włosy są ułamane co sprawia wrażenie wyłysienia – mogą dotyczyć znacznej części głowy.

Grzybica drobnozarodnikowa – przyleganie zarodników do ułamanych włosów powoduje zmianę ich zabarwienia – w obrębie ognisk stwierdza się drobno płatowe złuszczanie skóry.

Grzybica woszczynowa – charakterystyczne jest tworzenie tarczek woszczynowych – kolonie grzyba rozwijającego się w otoczeniu torebki włosa – zajęte włosy wypadają a ucisk tarczki powoduje zanik skóry, blizny i ogniska trwałego wyłysienia.

Źródło zakażenia

·         Człowiek chory na grzybicę oraz używane przez niego przedmioty, jak szczotki do włosów, grzebienie, czapki, części odzieży.

·         Zakażenie grzybami zoofilnymi może być przeniesione przez chore na grzybicę zwierzęta, jak kot, pies, bydło domowe.

Leczenie

·         Stosowanie doustne leków p/grzybiczych – flukonazol, itrakonazol

Zapobieganie i zwalczanie

·         Przestrzeganie higieny osobistej, poprawa stanu sanitarnego, indywidualne grzebienie, szczotki, okresowa kontrola dzieci, szybkie wdrożenie leczenia.

Grzybica skóry nieowłosionej

·         Istnieje wiele postaci – powstają okrągłe lub owalne wykwity szerzące się obwodowo a ustępujące i zanikające w części środkowej.

·         W części obwodowej stwierdza się mierny stan zapalny, zaczerwienienie, nieznaczny obrzęk, a nawet wytwarzanie się pęcherzyków.

Źródło zakażenia

·         Człowiek.

·         Rzadziej zwierzęta.

Leczenie

·         Środki p/grzybicze miejscowo a w razie potrzeby doustnie

Grzybica stóp

·         Boczne powierzchnie palców i dno fałdów są pokryte warstwami i łuskami zrogowaciałego naskórka, występuje zaczerwienie i złuszczanie się skóry, a czasami drobne pęcherzyki i krostki.

Źródło zakażenia

·         Chory człowiek.

Leczenie

·         Miejscowo leki p/grzybicze, niekiedy doustnie.

Grzybica paznokci

·         Występuje zazwyczaj łącznie z grzybicą innych okolic skóry.

·         Paznokcie tracą połysk, stają się łamliwe, powierzchnia jest nierówna, chropowata.

·         W płytce paznokciowej pojawiają się szare i żółte plamki i prążki – paznokcie mogą być podminowane nawarstwieniem mas rogowych, zmiany postępują od wolnego brzegu paznokcia.

Źródło zakażenia

·         Człowiek.

Zapobieganie i zwalczanie

·         Leczenie choroby, używanie osobnego ręcznika do nóg,  zachowanie higieny stóp, odkażanie skarpetek przez gotowanie.

Leczenie

Flukonazol, itrakonazol.

Łupież pstry

·         Wywoływany przez Pityrosporum ovale.

·         Nie należy do dermatofitów.

·         Charakterystyczne są plamiste odbarwienia zakażonej skóry, którym może towarzyszyć swędzenie. 

Leczenie

·         Ketokonazol.

Zakażenia drożdżakowe

·         Zmiany zapalne błon śluzowych, skóry, niekiedy paznokci wywołane przez grzyby drożdżopodobne, głównie Candida albicans.

·         W przypadkach załamania  odporności mogą mieć charakter układowy ( problem u chorych z AIDS ), szczególnie często spotyka się u niemowląt, często u dorosłych z niewyrównaną cukrzycą.

·         Objawy zależne od umiejscowienia zmian chorobowych.

·         Najczęściej spotykane są wyprzenia drożdżakowe – dobrze odgraniczone, rumieniowo-wysiękowe, czasami swędzące ogniska o różnym kształcie i wielkości w dołach pachowych, okolicach podsutkowych, pępka, pachwin, odbytu, fałdów pośladkowych, w przestrzeniach międzypalcowych stóp i rąk.

·         Czasami kandydoza obejmuje wały paznokciowe i płytki paznokciowe.

·         Często kandydoza obejmuje srom i pochwę – żółte upławy, stan zapalny, ścian pochwy i sromu z silnym świądem i pieczeniem – rzadziej dotyczy żołędzi prącia i worka mosznowego.

·         Zmiany w jamie ustnej charakteryzują się białymi, śmietankowymi nalotami dającymi się zeskrobać z zapalnie zmienionej błony śluzowej policzków i języka – pleśniawki – często u niemowląt i dzieci.

Źródło zakażenia 

·         Chory człowiek, bądź inwazja własnych drożdżaków, zachowujących się dotychczas jako saprofity.

Drogi szerzenia

·         Bezpośredni kontakt, kontakty seksualne.

Zapobieganie i zwalczanie

·         Kontrola jamy ustnej u niemowląt i leczenie.

·         Dezynfekcja zakażonych przedmiotów, zachowanie  higieny.

Leczenie

·         Leczenie miejscowe – klotrimazol, nystatyna, ketokonazol.

GRZYBICE UOGÓLNIONE  - GŁĘBOKIE

Grzybica kropidlakowa – aspergiloza

Najczęściej wywołana przez Aspergillus fumigatus.

Występuje na całym świecie – szeroko rozpowszechniony w przyrodzie.

Objawy kliniczne

·         Zakażenie może się umiejscowić niemal w każdej tkance, ale najczęściej dotyczy układu oddechowego.

·         Postać alergiczna – np. astma oskrzelowa – nadwrażliwość na antygeny grzyba.

·         Postać inwazyjna – komórki grzyba naciekają miąższ płucny – najczęściej u chorych z upośledzoną odpornością.

·         Grzybniak kropidlakowy – aspergolloma  - zazwyczaj powstaje w jamach pogruźliczych – charakterystyczny obraz rtg – półksiężycowate kieszenie powietrzne częściowo otaczające okrągłą masę grzybni znajdującą się w jamie.

Leczenie

·         Postać alergiczna - unikanie ekspozycji ( trudne ), odczulanie.

·         Grzybniak kropidlakowy - leczy się chirurgicznie.

·         Leczenie p/grzybicze - amfoterycyną B, intrakonazolem.

Kandydoza głęboka

·         Zakażenie przez grzyby drożdżopodobne Candida  albicans.

·         Dotyczy osób z neutropenią, po zabiegach chirurgicznych, po oparzeniach rozległych.

·         Rozpoznanie ustala się na podstawie posiewu z krwi.

·         Leczenie - flukonazol, intrakonazol.

KRYPTOKOKOZA

·         Wywołana przez grzyb drożdżopodobny Cryptococcus neoformans.

·         Występuje na całym świecie, często u osób z upośledzoną odpornością.

Objawy kliniczne

·         Kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - ostre, podostre oraz przewlekłe i rozwija się przez kilka miesięcy – zaburzenia widzenia, bóle głowy, objawy oponowe, śpiączka.

·         Zakażenie skóry i płuc.

Rozpoznanie

·         Badanie płynu  mózgowo-rdzeniowego - swoisty odczyn aglutynacji lateksu wykrywający antygen grzyba.

Leczenie

·         Amfoterycyna B i 5–fluorocytozyna.

BARDZO RZADKIE GŁĘBOKIE GRZYBICE

·         MUKORMYKOZA

·         MONOSPORIOZA

·         SPOROTRYCHOZA

·         FUSARIOZA

·         MALASEZJOZA

·         HISTOPLAZMOZA

·         KOKCYDIOIDOMYKOZA

·         BLASTOMYKOZA – drożdżyca północnoamerykańska