POmoCE TECHNICZNE DLA OS�B NIEPE�NOSPRAWNYCH Stanis�aw Jakubowski R�a Serafin Bogdan Szczepankowski SPIS TRE�CI S�owo wprowadzaj�ce - Jerzy Mikulski ....,....,.,... Cz�� pierwsza R�a Serafin Pomoce techniczne stosowane w rehabilitacji os�b niepe�nosprawnych - ocena potrzeb i dost�pno�ci Rozdzia� Sprz�t rehabilitacyjny - pomoce techniczne, klasyfikacja i przeznaczenie ....,.... .. 15 Rozdzia� II Odbiorcy, u�ytkownicy i finansowanie sprz�tu rehabilitacyjnego w obecnym systemie opieki zdrowotnej i socjalnej - uregulowania prawne .... 22 Rozdzia� III Potrzeby w dziedzinie sprz�tu rehabilitacyjnego - om�wienie wynik�w bada� ...., 29 1. Potrzeby zg�aszane przez zak�ady opieki zdrowotnej i plac�wki pomocy spo�ecznej....,.... 29 2. Opinie specjalist�w zajmuj�cych si� rehabilitacj� os�b z r�nymi rodzajami niesprawno�ci ....,.... 39 3. Opinie os�b niepe�nosprawnych - u�ytkownik�w sprz�tu rehabilitacyjnego .... 45 Rozdzia� IV Dost�pno�� sprz�tu rehabilitacyjnego w aktualnym systemie �wiadcze�, problemy produkcji, dystrybucja ....,...., 51 Wnioski ....,.... . .. 57 Bibliografia .... 64 Cz�� druga Stanis�aw Jakubowski Pomoce techniczne dla os�b z niesprawnym narz�dem wzroku Rozdzia� Ocena skutk�w inwalidztwa wzroku ....,....,.... 71 1. Kryteria kwalifikowania do grup inwalidzkich z tytu�u niesprawnego wzroku .... 71 2. Niewidomy jako jednostka .... 72 3. Ograniczenia os�b s�abowidz�cych....-....-74 4. Charakterystyka zbiorowo�ci os�b z niesprawnym narz�dem wzroku...-.... 75 Rozdzia� II Urz�dzenia i pomoce ery przedkomputerowej ....,.... 78 1. Uwagi wst�pne.... 78 2. Urz�dzenia powszechnego u�ytku o szczeg�lnym znaczeniu dla niewidomych .... 79 3. Urz�dzenia codziennego u�ytku i inne proste pomoce ...80 4. Urz�dzenia i pomoce usprawniaj�ce wzrok.... 83 Rozdzia� III Urz�dzenia wsp�pracuj�ce z komputerem ....,.... 87 1. Ograniczenia w nauce i pracy u os�b z niesprawnym narz�dem wzroku .... 87 g:W6 2. Urz�dzenia mikroprocesorowe �r�d�em nowych mo�liwo�ci rehabilitacji i zatrudnienia os�b z niesprawnym narz�dem wzroku .. 88 3. Metody wykorzystania s�uchu .... 91 4. Technologie informatyczne wspomagaj�ce niesprawny wzrok .... 94 5. Technologie informatyczne wykorzystuj�ce dotyk.... 97 6. Powszechne urz�dzenia komputerowe szczeg�lnie wa�ne dla os�b niewidomych .... 106 Rozdzia� IV Pomoce i urz�dzenia do orientacji w przestrzeni ....108 1. Tradycyjne u�atwienia .... 108 2. Urz�dzenia oparte na wykorzystaniu ultrad�wi�k�w 109 3. Laserowy wykrywacz przeszk�d .... 111 4. Likwidacja barier komunikacyjnych i architektonicznych .... 112 Wnioski ....,....,....,....,.... 114 Bibliografia ....,....,....,.... 117 Cz�� trzecia Bogdan Szczepankowski Pomoce techniczne dla os�b z niesprawnym narz�dem s�uchu Rozdzia� Charakterystyka niesprawno�ci...., 121 1. Terminologia ... .... 121 2. Dane liczbowe.... 124 3. Przyczyny uszkodze� s�uchu .... 124 4. Rodzaje uszkodze� s�uchu .... 126 Rozdzia� II Mo�liwo�ci kompensacji u os�b z uszkodzeniami narz�du s�uchu 129 1. Rodzaje kompensacji.... 129 2. Kompensacja odbioru mowy.... 130 3. Kompensacja poprzez odczucia wibracyjne....-... 131 4. Kompensacja poprzez swoiste �rodki porozumiewania si� .... 132 5. Kompensacja uszkodze� narz�du r�wnowagi .... 133 Rozdzia� III Pomoce techniczne .... ....".,.... 134 1. Informacje og�lne .... 134 2. Indywidualne aparaty s�uchowe i protezy kochlearne ..135 3. Pomoce dydaktyczne dla dzieci z uszkodzeniami s�uchu ....,. 139 4. Urz�dzenia stacjonarne u�atwiaj�ce uczestnictwo w �yciu spo�ecznym .... 142 5. Pomoce osobiste u�atwiaj�ce �ycie .... 147 Rozdzia� IV Zaopatrzenie i zasady finansowania pomocy technicznych .151 1. Zaopatrzenie w pomoce techniczne .... 151 2. Us�ugi organizacyjne i techniczne .... 152 3. Zasady finansowania .... .. 153 Wnioski . ... ... ... ,. .. , . . . .. 154 Bibliografia .... Aneks Ankieta - Potrzeby w zakresie sprz�tu rehabilitacyjnego .161 Aneks Wykaz akt�w prawnych (wyb�r) .... 163 g:W6 Aneks Wykaz producent�w i dystrybutor�w dost�pnego w Polsce sprz�tu ortopedycznego, lokomocyjnego i pomocy osobistych .... 165 Aneks 1. Wykaz producent�w i dystrybutor�w dost�pnego w Polsce sprz�tu rehabilitacyjnego dla os�b z niesprawnym narZ�Dem wzroku.173 II. Wykaz zagranicznych producent�w i dystrybutor�w sprz�tu rehabilitacyjnego dla os�b z niesprawnym narZ�Dem wzroku...175 Aneks Wykaz producent�w i dystrybutor�w dost�pnych w Polsce pomocy technicznych dla os�b z niesprawnym narZ�Dem s�uchu oraz adresy punkt�w serwisowych .... 180 O autorach .... 183 S�owo wprowadzaj�ce Reforma spo�ecznogospodarcza lat 90-tych spowodowa�a w Polsce zmiany strukturalne a tak�e zachwia�a systemem bezpiecznej ochrony socjalnej, z kt�rego korzysta�y r�ne grupy spo�eczne w tym r�wnie� osoky niepe�nosprawne. Przyczyny niedomaga� instytucji zajmuj�cych si� w szczeg�lno�ci rehabilitacj� os�b niepe�nosprawnych wynikaj� obecnie nie tylko z braku funduszy, ale r�wnie� braku umiej�tno�ci dostosowania si� do nowych warunk�w okresu przekszta�cania gospodarki w wolnorynkow�. Wiele potrzeb os�b niepe�nosprawnych sta�o si� przedmiotem zainteresowania rz�du i organizacji pozarz�dowych, m.in. w wyniku funkcjonowania nowych przepis�w prawa, a w szczeg�lno�ci przepis�w dotycz�cych gospodarowania Pa�stwowym Funduszem Rehabilitacji Os�b Niepe�nosprawnych. W dziedzinie pomocy technicznych, kt�rych funkcje u�ytkowe dotycz� sfery dzia�alno�ci rehabilitacyjnej, pozostaje jeszcze wiele do �yczenia. Dotychczasowy brak mo�liwo�ci wykorzystania post�pu technicznego, stanowi jedn� z podstawowych barier utrudniaj�cych osobie niepe�nosprawnej samodzielne �ycie i prac�. Tymczasem nowoczesna technika otwiera mo�liwo�ci zatrudnienia i samodzielnego �ycia nawet osobom ci�ko poszkodowanym. Rozpoznanie aktualnego stanu funkcjonowania systemu �wiadcze� rehabilitacyjnych, w tym sposobu zaopatrywania ludno�ci w przedmioty ortopedyczne i niezb�dne w procesie rehabilitacji �rodki g:W6 pomocnicze, sta�o si� zatem piln� potrzeb�. Nieznany jest bowiem powszechnie rynek i jego ch�onno��, producenci i poziom techniczny ich wyrob�w, dystrybutorzy a tak�e dost�pno�� pomocy technicznych dla odbiorc�w. Jerzy Mikulski Ksi��ka, kt�r� oddajemy do r�k Czytelnik�w jest po�wi�cona tym w�a�nie probLemom. Ca�o�� rozwa�a� uj�to w trzech cz�ciach. W pierwszej, opartej na badaniach empirycznych, zaprezentowano klasyfikacj� sprz�tu rehabilitacyjnego bazuj�c� na grupowaniu wyrob�w wed�ug spe�nianych przez nie funkcji w procesie rehabilitacji os�b niepe�nosprawnych z r�nymi dysfunkcjami. Na szczeg�ln� uwag� zas�uguj� badania potrzeb odbiorc�w, u�ytkownik�w oraz dost�pno�ci �wiadcze�, kt�ra charakteryzuje si� wysokim stopniem sformalizowania, zakresem i sposobem ich organizowania odbiegaj�cym od standard�w europejskich. Wyniki prezentowanych bada� wskazuj� m.in. na negatywne skutki reformy gospodarczej, bowiem wiele wyrob�w sprz�tu rehabilitacyjnego nie mo�e podlega� klasycznym regu�om prawa popytu i poda�y. Obserwuje si� brak polityki w tym wzgl�dzie. W wyniku dokonanej analizy, sformu�owane zosta�y propozycje zmian w omawianej dziedzinie. W drugiej cz�ci, b�d�cej ekspertyz�, dokonano prezentacji najnowocze�niejszych osi�gni�� techniki i ich zastosowania w rehabilitacji os�b z uszkodzonym narz�dem wzroku. Przewiduje si� szybki rozw�j elektroniki dla cel�w kszta�cenia i zatrudniania niewidomych. Wykorzystanie komputera, w po��czeniu z najnowocze�niejsz� technoLogi� syntezy g�osu, otwiera mo�liwo�ci zatrudniania i uzyskiwania dochod�w przez osoby z powa�nym uszkodzeniem narz�du wzroku, kt�re maj� wyj�tkowo trudny dostep do atrakcyjnych stanowisk pracy na wolnym rynku. W trzeciej cz�ci rozwa�a� przedstawiono ekspertyz� dotycz�c� stanu i mo�liwo�ci stosowania osi�gni�� techniki dla potrzeb os�b z dysfunkcj� narz�du s�uchu. Przedmiotem tego opracowania s� najnowsze urz�dzenia elektroniczne i sposoby ich wykorzystania. Om�wione pomoce techniczne daj� osobom niepe�nosprawnym s�uchowo nieograniczon�szans� aktywnego uczestnictwa w edukacji, pracy zawodowej i �yciu spo�ecznym. Badania i ekspertyzy zosta�y opracowane w Centrum NaukowoBadawczym Sp�dzielczo�ci Inwalid�w w 1993 roku na zlecenie Zespo�u g:W6 Bada� nad Spo�ecznymi Aspektami Niepe�nej Sprawno�ci Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. 10 Ksi��ka stanowi swoisty raport dotycz�cy potrzeby likwidacji barier technicznych i technologicznych orazwskazuje na mo�liwo�ci wykorzystania nowoczesnych urz�dze� i sprz�tu rehabilitacyjNnego, jako pomocy dLa os�b niepe�nosprawnych z r�nymi schorzeniami w procesie ich rehabilitacji. Opracowanie to kierujemy do polityk�w, pracownik�w nauki, student�w, przedstawicieli samorz�d�w i urz�d�w gmin, organizator�w rehabilitacji, producent�w i dystrybutor�w pomocy technicznych dla os�b niepe�nosprawnych. Jest naszym pragnieniem, aby ksi��ka ta sta�a si� znacz�cym g�osem w dyskusji nad nowym modelem polskiego przemys�u ortopedycznego i systemem �wiadcze� rehabilitacyjnych. Wychodzi naprzeciw ideom reformatorskim, kt�re zosta�y zapowiedziane przez rz�d w Programie dzia�a� na rzecz os�b niepe�nosprawnycH i ich integracji ze spo�ecze�stwem. Warszawa, marzec 1994 Jerzy Mikulski 11 Cz�� pierwsza Pomoce techniczne stosowane w rehabilitacji os�b niepe�nosprawnyh ocena potrzeb i dost�pno�ci - R�a Serafin Rozdzia� Sprz�t rehabilitacyjny - pomoce techniczne, klasyfikacja i przeznaczenie ONZowski �wiatowy Program Akcji na Rzecz Os�b Niepe�nosprawnych okre�la rehabilitacj� jako proces, kt�rego celem jest "(...) umo�liwienie osobie niepe�nosprawnej osi�gni�cie optymalnego poziomu funkcjonalnego, umys�owego, fizycznego i spo�ecznego pozwalaj�cego danej osobie na uzyskanie podstaw do zmiany sposobu �ycia". Poj�cie to obejmuje �rodki maj�ce skompensowa� utrat� albo ograniczeniejakiej� funkcji ...
beata7922