zagrywka szybująca.pdf

SZKOLENIOWY

BIULET YN

PZPS

Dodatek do MAGAZYNU SIATKÓWKA

Numer 4 (4)

OD RED AKTORA

W bie˝àcym numerze Biuletynu prezentujemy Paƒstwu kolejne do-

niesienie prof. Ryszarda Panfila , które zasadniczo skierowane

jest do trenerów pracujàcych z graczami profesjonalnymi. Prezen-

towane treÊci sà jednak na tyle uniwersalne i uj´te na pewnym po-

ziomie ogólnoÊci, ˝e wskazania do kierowania zespo∏em w pi∏ce

siatkowej mogà (i powinni) czerpaç szkoleniowcy tak˝e ni˝szych

poziomów szkolenia. Zagadnienia coachingu w polskiej literaturze

dotyczàcej zespo∏owych gier sportowych potraktowane sà doÊç

marginalnie i zdawkowo, a jak przekonuje i uzasadnia autor, mogà

stanowiç jeden z fundamentalnych czynników warunkujàcych ra-

cjonalny dobór graczy i wykorzystanie ich umiej´tnoÊci do spraw-

nego osiàgania celów w grze. MyÊl´, ˝e ta problematyka ma okre-

Êlony kràg odbiorców i nale˝y mieç nadziej´, i˝ b´dzie si´ jeszcze

pojawiaç na ∏amach naszego wydawnictwa.

w uwagach koƒcowych , gdzie autor jednoznacznie wskazuje,

i˝ warunkiem post´pu w kszta∏ceniu techniki jest jakoÊç wykona-

nia çwiczenia ze wzgl´du na cel, któremu realizacja çwiczenia s∏u-

˝y. Nie ma tzw. „cudownych” i uniwersalnych çwiczeƒ, których

stale domagajà si´ szczególnie m∏odzi sta˝em zawodowym trene-

rzy, wierzàc w ich sprawczà moc. To stale poszerzana wiedza,

umiej´tnoÊci metodyczne, okreÊlone cechy osobowoÊci i niez∏omna

motywacja zawodowa trenerów sà êród∏em ich samorozwoju i dal-

szego racjonalizowania i usprawniania procesu treningowego.

Trener to kategoria zawodów kreatywnych, poszukujàcych,

w których codziennoÊcià jest rozwiàzywanie ró˝norodnych proble-

mów wychowawczych, dydaktycznych i organizacyjnych. Ilustro-

wany w doniesieniu dobór i uk∏ad çwiczeƒ sà jedynie propozycjà

autora.

W kolejnym swoim doniesieniu Roman Palacz przedstawia meto-

dyk´ kszta∏cenia umiej´tnoÊci technicznych zagrywki w wyskoku.

Istota podejÊcia do problematyki szkolenia m∏odzie˝y zawarta jest

Adres do korespondencji z redakcjà: www.p.siatkowa@awf.wroc.pl

Edward Superlak

(redaktor naczelny)

W NUMERZE

Prowadzenie zespo∏u sportowego – zadania coacha

– 2

Zagrywka tenisowa szybujàca (bezrotacyjne) w wyskoku

– 5

zespo∏u sportowego

– zadania coacha

WÊród procesów szczegó∏owych, realizowanych przez coacha prowadzàcego zespó∏

sportowy a zmierzajàcych do zwi´kszenia jego sprawnoÊci wyró˝niamy te, które

zwi´kszajà skutecznoÊç zespo∏u oraz te, które umo˝liwiajà regulowanie aktywnoÊci

graczy.

Ryszard Panfil

Zwi´kszanie skutecznoÊci realizowane jest poprzez:

1. proces wykorzystania umiej´tnoÊci indywidualnych graczy oraz

2. proces tworzenia i wykorzystania efektów organizacyjnych.

Regulowanie aktywnoÊci odbywa si´ poprzez:

1. proces tworzenia i wykorzystania motywów dzia∏ania;

2. proces tworzenia i wykorzystania efektów spo∏ecznych (ryc. 1).

przyj´cie w∏aÊciwych kryteriów doboru w tym:

1. Koncepcji (strategii) gry wyznaczajàcej dzia∏ania zawodników np. koncepcj´

specjalizacji pozycyjnej opartej o schematy dzia∏ania czy te˝ koncepcj´ gry

uniwersalnej wymuszajàca cz´stà wymian´ pozycji opartej o zasady dzia∏ania.

2. Przyj´te ustawienie wyjÊciowe wyznaczajàce funkcje zawodnika w grze.

3. Rzeczywiste umiej´tnoÊci dobieranych zawodników do gry, zgodne z przyj´ty-

mi za∏o˝eniami (koncepcjà i ustawieniem):

- – umiej´tnoÊci gry indywidualnej w ataku,

- – umiej´tnoÊci wspó∏dzia∏ania w ataku,

- – umiej´tnoÊci gry indywidualnej w obronie,

- – umiej´tnoÊci wspó∏dzia∏ania w obronie.

Indywidualne zró˝nicowanie poziomu poszczególnych dyspozycji do gry,

w tym: umys∏owych, motorycznych, konstytucjonalnych i psychicznych, reprezento-

wane przez poszczególnych graczy oraz stwierdzony ekwifinalizm dyspozycji, wy-

znaczajà indywidualne typy umiej´tnoÊci dzia∏ania graczy (profil graczy), rozpatry-

wane w przedstawionym na rysunku 2 uk∏adzie, np.:gracz X jest zawodnikiem sto-

sujàcym w grze g∏ównie kombinacje proste, o zrównowa˝onej proporcji umiej´tno-

Êci ofensywnych do defensywnych. Natomiast zawodnik (Y) jest graczem stosujà-

cym g∏ównie kombinacje z∏o˝one i jest zawodnikiem ofensywnym. Typ (profil) gra-

cza wyznacza jego pozycj´ i funkcje w grze oraz indywidualizacj´ procesu treningo-

wego, któremu zawodnik jest poddawany.

Rycina 1 przedstawia schematycznie szczegó∏owe procesy wchodzàce w sk∏ad

coachingu realizowanego w zespo∏ach sportowych, którego celem jest zwi´kszenie

efektywnoÊci funkcjonowania zespo∏u.

Wymienione procesy szczegó∏owe realizowane sà równolegle, przy czym ich

znaczenie ze wzgl´du na zjawisko ekwifinalizmu 1 w odniesieniu do ró˝nych zespo-

∏ów sportowych jest zró˝nicowane.

Proces wykorzystywania umiej´tnoÊci indywidualnych graczy

Cele (zadania) w grze w pi∏k´ siatkowà mogà byç realizowane indywidualnie

wzgl´dnie zale˝nie od partnerów np.

w ataku:

– zdobycie punktu zagrywkà

w obronie zaÊ:

– zdobycie punktu blokiem pojedynczym

Przedstawione powy˝ej przyk∏ady wskazujà, ˝e gracze wzgl´dnie zale˝nie 2 od

partnerów wykorzystujà indywidualne umiej´tnoÊci gry i rozwiàzujà powstajàce

w niej sytuacje. To wskazuje, ˝e coach mo˝e prowadzàc zespó∏ tak dobieraç graczy

by wykorzystaç ich umiej´tnoÊci indywidualne. Umiej´tnoÊç zdobywania punktów

zagrywkà, blokiem pojedynczym, czy zbiciem pi∏ki niedok∏adnie rozegranej przez

przeciwnika stanowi wa˝nà sk∏adowà wspó∏czesnej gry w pi∏k´ siatkowà.

Zagadnieniem decydujàcym o trafnoÊci doboru zawodników do zespo∏u jest

Ryc. 2 Profile umiej´tnoÊci zawodnik ów w grze w pi∏k´ siatkowà

W przypadku umiej´tnoÊci indywidualnych doros∏ych graczy mamy do czynienia

z ukszta∏towanym, stabilnym profilem dyspozycji osobniczych do gry warunkujà-

cych umiej´tnoÊç dzia∏ania w grze. Wynika to z wieloletniego treningu oraz koƒczà-

1 Ekwifinalizm – mo˝liwoÊç osiàgania tych samych celów, ró˝nymi sposobami (drogami).

2 Wzgl´dna zale˝noÊç od parametrów oznacza, ˝e partnerzy jedynie u∏atwiajà zawodnikowi relizacj´

celu gry, poprzez np. tworzenie wolnego pola oraz poprzez asystencj´ i facylitacj´ spo∏ecznà.

ObecnoÊç partnerów nie jest konieczn dla zrealizowania okreÊlonego celu gry (rozwiàzania danej

sytuacji), (Panfil 2002).

Prowadzenie

cej si´ fazy rozwoju psychofizycznego cz∏owieka. W zwiàzku z tym coach powinien

wykorzystywaç profil sportowy gracza (szukaç dla niego odpowiedniej pozycji

i funkcji w grze), a nie dà˝yç do rozwijania jego umiej´tnoÊci i dyspozycji indywidu-

alnych, gdy˝ dzia∏anie takie b´dzie ma∏o skuteczne a poch∏ania∏o b´dzie du˝à iloÊç

czasu, który mo˝na wykorzystaç do realizacji zadaƒ treningowych poprawiajàcych

skutecznoÊç dzia∏ania np. zadaƒ dotyczàcych doskonalenia wspó∏dzia∏ania.

Natomiast utrzymanie sprawnoÊci psychofizycznej, uwarunkowane w∏aÊciwym

dozowaniem obcià˝eƒ, powinno nale˝eç do zadaƒ trenerów wspó∏pracujàcych np.

trenera specjalnej motoryki. G∏ównym zadaniem tego trenera b´dzie utrzymanie po-

tencjalnej aktywnoÊci dzia∏ania zawodników przez dozowanie obcià˝eƒ, uwzgl´dnia-

jàcych obj´toÊç wynikajàcà z czasu trwania gry (d∏ugoÊç meczu), niestandardowo

zmiennà intensywnoÊç krótkich wysi∏ków (zgodnie z wysi∏kiem wyst´pujàcym

w grze), przy jednoczesnym ograniczaniu przerw wypoczynkowych (dzia∏anie na

zm´czeniu).

Ze wzgl´du na koniecznoÊç doskonalenia, prowadzonego zespo∏u sportowego

i zmieniajàce si´ warunki zewn´trzne (np. wzrost poziomu sportowego przeciwni-

ka) oraz bariery wewn´trzne (ograniczenia osobnicze w zakresie doskonalenia

sprawnoÊci indywidualnej) konieczne jest, obok wykorzystania umiej´tnoÊci indywi-

dualnych graczy w obr´bie zespo∏u istniejàcego, tak˝e systematyczne dobieranie do

zespo∏u odpowiednich kandydatów o wy˝szym poziomie dyspozycji do gry oraz

wy˝szych potencjalnych mo˝liwoÊciach ich rozwoju.

skania pozycji do ataku, po uzyskaniu przez zawodnika z pi∏kà pe∏nej mo˝liwoÊci

wykonania wystawienia (koordynacja nast´pcza odbywa si´ bez wykorzystania zja-

wiska przewidywania dzia∏ania partnerów). W grze dominujà kombinacje proste,

a wspó∏dzia∏anie w ataku to wolne wykonywanie wysoko wystawionej ( w trzecim

tempie) pi∏ki do partnera umo˝liwiajàce przeciwnikowi ustawienie stabilnego po-

dwójnego lub potrójnego bloku. W obronie dominujà podwójne bloki „ruchome”. Ob-

serwacje wskazujà, ˝e wi´kszoÊç ligowych zespo∏ów w Polsce wykorzystuje koor-

dynacj´ nast´pczà.

2. Optymalne wykorzystanie efektów zespo∏owych – poziom koordynacji

wyprzedzajàcej

Koordynacja wyprzedzajàca zwiàzana jest z mo˝liwoÊcià wykorzystania prze-

widywania dzia∏aƒ partnerów na podstawie doÊwiadczeƒ wynikajàcych z wczeÊniej-

szych i aktualnych obserwacji ich zachowaƒ. Poznanie prawid∏owoÊci dotyczàcych

specyficznych dzia∏aƒ partnera pozwala przewidywaç ich nast´pstwa, mo˝na wi´c

wyprzedziç ich wykonanie. Najwy˝szy poziom skoordynowania dzia∏aƒ wyst´puje

w sytuacji, gdy wspó∏dzia∏ajàcy zawodnicy równoczeÊnie podejmujà uzupe∏niajàce

si´ dzia∏ania, np. zawodnik bez pi∏ki zajmuje pozycj´ do ataku w chwili, gdy pi∏ka

zmierza do partnera, od którego oczekuje on wystawienia (wspó∏dzia∏anie „trójko-

we”). W grze ofensywnej dominujà z∏o˝one kombinacje trójkowe i dwójkowe.

W obronie natomiast dominujà bloki podwójne i potrójne wykonywane w stabilnych

pozycjach. Najwy˝szy poziom koordynacji dzia∏aƒ w polskiej lidze wykorzystywany

jest incydentalnie.

Mo˝liwoÊci tworzenia i wykorzystania efektów organizacyjnych w grach spor-

towych wydaje si´ byç bardzo du˝e, natomiast Êwiadome ich tworzenie i wykorzy-

stywanie jest zjawiskiem bardzo rzadkim. Wydaje si´, ˝e o efektywnoÊci pracy co-

acha, ze wzgl´du na ograniczenia w rozwoju indywidualnym doros∏ych graczy, de-

cydujà umiej´tnoÊci tworzenia i wykorzystania efektów organizacyjnych (synergicz-

nych).

Wykorzystanie przez coacha efektów wspó∏dzia∏ania sprowadza si´ do usta-

wiania „dwójek” i „trójek” na polu gry i stawiania im zadaƒ umo˝liwiajàcych efek-

tywne osiàganie celów gry poprzez wspó∏dzia∏anie.

Proces tworzenia i wykorzystania efektów zespo∏owych

Cele (zadania) w grze w pi∏k´ siatkowà sà realizowane g∏ównie poprzez wspó∏-

dzia∏anie, czyli dzia∏ania bezwzgl´dnie zale˝ne 3 od partnerów, które dominujà w pi∏-

ce siatkowej a obejmujà mi´dzy innymi:

w ataku:

– zdobycie punktu po rozegraniu wybranej kombinacji;

– tworzenie sytuacji do zdobycia punktu przez dogranie pi∏ki i rozegranie;

w obronie:

– zdobycie punktu blokiem (podwójnym lub potrójnym).

To wskazuje, ˝e coach dobierajàc graczy do zespo∏u w pi∏ce siatkowej powi-

nien obok umiej´tnoÊci indywidualnych uwzgl´dniç g∏ównie dyspozycje graczy do

wspó∏dzia∏ania.

Organizacj´ dzia∏aƒ w grze, z jednej strony wyznaczajà zadania wynikajàce

z przyj´tej koncepcji prowadzenia gry, z drugiej prozespo∏owe dyspozycje zawodni-

ków. Tzw. cechy prozespo∏owe powodujà wyst´powanie w dzia∏aniach zespo∏owych

zjawiska synergii, przejawiajàcej si´ w poziomie efektów organizacyjnych. Przyk∏ad

wykorzystania efektów synergicznych w prowadzeniu zespo∏u sportowego stanowi

okres pracy z Reprezentacjà Polski trenerów K. Górskiego czy Jerzego Wagnera,

którzy dobierali do zespo∏u po 2 lub 3 zawodników z klubów. Wiedzàc, ˝e w zespo-

∏ach klubowych wybierani zawodnicy wspó∏dzia∏ajà skutecznie, przenosi∏ do repre-

zentacji efekty organizacyjne, które wypracowali zawodnicy poprzez wspólne tre-

ningi (cz´sto wieloletnie) w klubach macierzystych.

Tworzenie efektów organizacyjnych sprowadza si´ do zestawiania „dwójek”

i „trójek” graczy o prozespo∏owych dyspozycjach. Nast´pnie poprzez systematyczne

stosowanie w procesie treningowym gier symulacyjnych (w tym gier ma∏ych i frag-

mentów gry) tworzà si´ efekty organizacyjne. W procesie tym wykorzystuje si´ zja-

wisko koordynacji dzia∏aƒ bezwzgl´dnie zale˝nych umo˝liwiajàcych osiàganie celów

gry (udzia∏ 2, 3 zawodników) oraz u∏atwiajàcych ich osiàganie (udzia∏ 4 i wi´cej

graczy).

Poziom skoordynowania wspó∏dzia∏ania w grze zale˝y od wyboru czasu, miej-

sca i sposobu dzia∏ania okreÊlonego zawodnika ze wzgl´du na czas, miejsce i spo-

sób dzia∏ania partnerów.

Poprzez trening, szczególnie symulujàcy sytuacje „dwójkowe” i „trójkowe” wy-

st´pujàce w grze klasyfikowanej, grupy zawodników powtarzajà wybrane warianty

rozegrania pi∏ki w ataku lub przeciwdzia∏ania rozegraniu przez przeciwnika w obro-

nie. Wynikiem tego jest nabywanie bieg∏oÊci we wspó∏dzia∏aniu przejawiajàcej si´

w przechodzeniu na coraz wy˝szy poziom skoordynowania dzia∏aƒ (tworzenie i wy-

korzystanie efektów organizacyjnych).

1. Niedostateczne wykorzystanie efektów zespo∏owych – poziom

koordynacji nast´pczej

Wyst´puje wtedy, gdy zale˝ne od siebie dzia∏ania wykonywane sà w uk∏adzie

nast´pczym tzn. rozpocz´cie kolejnego dzia∏ania zale˝y od koƒcowego wyniku dzia-

∏ania poprzedniego, np. zawodnik bez pi∏ki podejmuje dzia∏anie zmierzajàce do uzy-

Proces tworzenia i wykorzystania motywów dzia∏ania.

W poczàtkowej fazie aktywnoÊç nowo pozyskanych graczy regulujà g∏ownie

ich motywy w∏asne. WÊród tych motywów wyró˝nia si´:

– ch´ç zaprezentowania swoich umiej´tnoÊci;

– ch´ç uzyskania satysfakcjonujàcego kontraktu/transferu;

– ch´ç uzyskania akceptacji i sympatii u trenera;

– ch´ç zdobycia sta∏ego miejsca w tzw. sk∏adzie podstawowym zespo∏u;

– ch´ç unikni´cia urazów (kontuzji).

Coach tworzàc sytuacje przymusowe lub n´càce stosuje bodêce materialne

(kontrakty, premie) i niematerialne (miejsce w zespole w tzw. podstawowym sk∏a-

dzie) i dà˝y do przekszta∏cenia motywów w∏asnych graczy w motywy wspólne ze-

wn´trzne. W praktyce bodêce niematerialne stosowane równolegle z bodêcami ma-

terialnymi wp∏ywajà na zwi´kszenie aktywnoÊci dzia∏aƒ gracza, przy czym indywi-

dualne preferencje zawodników decydujàc tym, który rodzaj bodêców dla okreÊlone-

go gracza jest istotniejszy. Diagnoza struktury potrzeb i systemu wartoÊci uznawa-

nego przez graczy jest warunkiem w∏aÊciwego oddzia∏ywania na nich bodêcami ak-

tywizujàcymi. Realizujàc potrzeby rozpoczynamy od podstawy piramidy, czyli po-

trzeb socjalno-bytowych, poprzez potrzeb´ dzia∏ania w zespole oraz zadowolenie

z osiàganych wyników sportowych, a koƒczymy na potrzebie samorealizacji. Nale˝y

tak˝e pami´taç, ˝e tylko optymalne pobudzenie wp∏ywa korzystnie na zaanga˝owa-

nie zawodników w gr´. To znaczy, ˝e stosowanie zbyt silnych lub zbyt s∏abych bodê-

ców materialnych i niematerialnych wp∏ywa niekorzystnie na aktywnoÊç zawodni-

ków. Zbyt s∏abe pobudzenie ogranicza aktywnoÊç (gracz nie wykorzystuje swojego

potencja∏u) zbyt du˝e natomiast powoduje nadaktywnoÊç (dzia∏ania nieracjonalne,

zbyt du˝o b∏´dów).

Bodziec aktywizujàcy powinien byç dostosowany do mo˝liwoÊci (umiej´tnoÊci)

zawodników. Coach powinien pami´taç, ˝e pieniàdze mogà spowodowaç jedynie

wzrost aktywnoÊci, nie zwi´kszà jednak umiej´tnoÊci poszczególnych graczy. Stàd

stosowanie zbyt du˝ych wzmocnieƒ nieadekwatnych do umiej´tnoÊci graczy i ocze-

Bezwzgl´dna zale˝noÊç od partnerów oznacza, ˝e warunkiem koniecznym realizacji celu gry jest

wspó∏dzia∏anie zawodników, czyli partnerzy umo˝liwiajà realizacj´ celów gry, np. skoordynowane

wybieganie na pozycje i podania pi∏ki (efekt organizacyjny) obecnoÊç partnerów jest konieczna dla

realizacji celów gry (rozwiàzania danej sytuacji) (Panfil 2002).

kiwanie na zwi´kszenie jego sprawnoÊci w grze jest b∏´dem i prowadzi cz´sto do

obni˝enia tej sprawnoÊci. Zawodnik chcàc zdobyç wysokà premi´ dzia∏a nieracjo-

nalnie, zbyt aktywnie, pope∏nia wi´cej b∏edów. Nale˝y, wi´c pami´taç, ˝e umiej´tno-

Êci gry nie mo˝na kupiç za pieniàdze, stosujàc bodêce materialne mo˝na jedynie

zwi´kszyç aktywnoÊç graczy. (Panfil 1992)

Wydaje si´, ˝e w polskiej praktyce sportowej cz´Êciej zaobserwowaç mo˝na

nadu˝ywanie zasady „wszystkim równo”, ni˝ stosowanie zasady ró˝nicowania

bodêców. W ostatnim okresie nasili∏o si´ zjawisko w∏àczania premii za efektywnoÊç

w grze do uposa˝enia miesi´cznego graczy. Wynika to z ró˝nych przyczyn, a przede

wszystkim z faktu, ˝e jest to bardzo wygodne, zwalnia bowiem trenerów od obo-

wiàzku szczegó∏owej oceny wk∏adu poszczególnych zawodników w realizacj´ zadaƒ

w poszczególnych meczach. Jednak niedostrzeganie przez trenera osiàgni´ç wybi-

jajàcych si´ zawodników w trosce o dobre samopoczucie pozosta∏ych prowadzi do

swoistego „równania w dó∏”, i towarzyszàcej mu bezpiecznej taktyki „nie wychyla-

nia si´”, co jest sprzeczne z istotà wspó∏zawodnictwa sportowego.

Uczestnictwo graczy w ustalaniu celów sprzyja zrozumieniu celów realizowa-

nych przez poszczególnych graczy, grupy graczy, zespo∏u jako ca∏oÊci oraz emocjo-

nalnemu zaanga˝owaniu w sprawy wykonawstwa. Jest tak˝e êród∏em informacji

o mo˝liwoÊciach wykonawców i prowadzi do internalizacji celów i pojawiania si´

w zespole tak po˝àdanych motywów wewn´trznych.

Wspólne realizowanie celów zespo∏owych i przebywanie graczy ze sobà, pro-

wadzi do pozytywnych wyników i generuje pojawianie si´ motywów wspólnych we-

wn´trznych jako tych, które najtrwalej stymulujà aktywnoÊç graczy. WÊród tych

motywów wyró˝niamy:

– ch´ç reprezentowania barw klubowych/reprezentacyjnych;

– ch´ç tworzenia grupy spo∏ecznej i przebywania w niej (w zespole, w klubie,

mieÊcie);

– ch´ç wspierania klubu w sytuacjach trudnych (s∏absze wyniki, problemy finan-

sowe).

Tworzenie i wykorzystanie motywów dzia∏ania stymuluje optymalnie pobudza-

nie graczy do dzia∏ania. Stan optymalnego pobudzenia przejawia si´ sta∏à koncen-

tracjà uwagi na zadaniu, kontrolà pobudzenia emocjonalnego i poczuciem pewnoÊci

w∏asnych dzia∏aƒ.

Poza motywowaniem istniejà pewne inne mo˝liwoÊci wp∏ywania na stany emo-

cjonalne i koncentracj´, a przez to na aktywnoÊç graczy. Pierwszà mo˝liwoÊç sta-

nowi cz´sty udzia∏ w grach klasyfikowanych, który uczy panowania nad niekorzyst-

nymi reakcjami organizmu, drugà mo˝liwoÊç dostarcza rozgrzewka, która wp∏ywa

regulujàco na stan pobudzenia i hamowania w korze mózgowej. Wreszcie instrukcja

coacha i sposób jej przekazania, jak równie˝ metody inspirowania zawodników mo-

gà w du˝ym stopniu korygowaç niekorzystne reakcje i wp∏ywaç pozytywnie na ak-

tywnoÊç.

wprowadzaç do zespo∏u konflikt rzeczowy np. poprzez wymian´ graczy na rezerwo-

wych, usadowienie nie akceptujàcych si´ graczy przy stoliku w jadalni lub w pokoju

hotelowym, a tak˝e poprzez ujawnianie przed zespo∏em s∏abych stron graczy, któ-

rych chcemy aktywizowaç. Cz´sto, gdy zespó∏ osiàga w grach klasyfikowanych za-

skakujàco dobre wyniki, konieczne staje si´ wywo∏anie w zespole konfliktu rzeczo-

wego (mobilizujàcego), gdy˝ dobre wyniki obni˝ajà aktywnoÊç, wywo∏ujà poczucie

nadmiernej pewnoÊci siebie. Metody przeciwdzia∏ania tej sytuacji to: rozegranie me-

czu kontrolnego z potencjalnie s∏abszym przeciwnikiem, prezentacja zapisu magne-

towidowego fragmentów s∏abej gry w∏asnego zespo∏u w meczach wygranych, usu-

ni´cie ze sk∏adu podstawowego na jeden mecz podstawowego zawodnika. Coach

musi zwracaç uwag´ na fakt, i˝ integracja w zespole jest tylko Êrodkiem zwi´ksza-

jàcym aktywnoÊç zawodników i nie mo˝e staç si´ celem dzia∏ania zespo∏u.

Wyró˝nia si´ kilka rodzajów konfliktów wyst´pujàcych w zespole sportowym,

w tym np. konflikty emocjonalne i rzeczowe. Konflikty rzeczowe sà po˝yteczne

w przeciwieƒstwie do emocjonalnych, które nie przyczyniajà si´ do usprawnieƒ.

W przypadku, gdy prowadzony zespó∏ nie spe∏nia oczekiwaƒ, coach zmuszony

jest wprowadziç do sk∏adu podstawowego nowych zawodników, cz´sto mniej do-

Êwiadczonych liczàc, ˝e zmiany wp∏ynà korzystnie na gr´ zespo∏u poprzez pojawie-

nie si´ efektów synergicznych (grupowych i zespo∏owych). Wymiana gracza obok

zmiany organizacji gry, prowadzi cz´sto do naruszenia struktury nieformalnej ze-

spo∏u i w konsekwencji mo˝e doprowadziç do ró˝nych zachowaƒ graczy.

Akceptowana przez zespó∏ wymiana graczy wywo∏uje po˝àdane efekty spo-

∏eczne (facylitacj´, integracj´, asystencj´) i aktywizuje pozosta∏ych graczy.

Podsumowanie

Przedstawione na ryc. 3 koƒcowe (cz´sto wieloletnie) efekty pracy coacha

wskazujà, ˝e o jego efektywnoÊci decyduje, wyst´powanie w zespole graczy takich

zmiennych jak:

– wspó∏dzia∏anie wyprzedzajàce (dwójkowe i trójkowe );

– podporzàdkowanie gry indywidualnej celom zespo∏owym;

– konflikt rzeczowy (dotyczàcy gry);

– motywy wewn´trzne wspólne.

Wyst´powanie tych zmiennych korzystnie wp∏ywa na sprawnoÊç dzia∏ania ze-

spo∏ów w grze. Tak, wi´c doprowadzenia do utrwalonego ich wyst´powania jest po-

zytywnym wynikiem pracy coacha.

Proces tworzenia i wykorzystywania efektów spo∏ecznych

Efekty spo∏eczne to facylitacja, asystencja, integracja i konflikt rzeczowy. Uzy-

skanie efektów spo∏ecznych wià˝e si´ ze spontanicznym i kontrolowanym tworze-

niem grup spo∏ecznych, które generujà powstawanie tych efektów. Wymienione

efekty regulowane przez coacha wp∏ywajà pozytywnie na aktywnoÊç dzia∏ania za-

wodników w grze.

Jednà z cech zespo∏u sportowego jest wspó∏wyst´powanie integracji zawodni-

ków wynikajàcej z realizacji wspólnych celów np. osiàgni´cia wysokiej pozycji

w rozgrywkach ligowych oraz konfliktów b´dàcych efektem dà˝enia zawodników

do osiàgania celów indywidualnych np. graç w sk∏adzie podstawowym zespo∏u mo-

˝e jednoczeÊnie ograniczona liczba graczy. Zarówno integracja jak i konflikt wyst´-

pujàce w optymalnym zakresie sà czynnikiem aktywizujàcym zawodników do sku-

tecznej gry. Poczucie wspólnoty celów oraz stymulowane przez coacha konflikty

rzeczowe sà czynnikami aktywizujàcymi zawodnika do wzmo˝onej pracy treningo-

wej i dzia∏ania w grze. Zespó∏ sportowy bez wewn´trznych konfliktów to zespó∏ sta-

tyczny, pozbawiony szans rozwoju, które sà istotà dzia∏alnoÊci w sporcie klasyfiko-

wanym. Tote˝ nie bezkonfliktowoÊç, lecz umiej´tnoÊç przezwyci´˝ania konfliktów

wewn´trznych i wykorzystanie ich w interesie zespo∏u sportowego jest jednà z jego

cech.

O integracji Êwiadczy wzajemna akceptacja zachowaƒ i umiej´tnoÊci, uznanie

pozycji spo∏ecznej w zespole, empatia i asertywnoÊç. Zespó∏ zintegrowany stymulu-

je aktywnoÊç graczy. Je˝eli integracja wp∏ywa korzystnie na aktywnoÊç coach po-

winien jà wzmacniaç. Je˝eli natomiast wià˝e si´ ze spadkiem aktywnoÊci nale˝y

Ryc. 3. Idealny model efektywnego coachingu

PiÊmiennictwo:

1. Panfil R. (1991) Kierowanie zespo∏em sportowym, Wydawnictwo RCMSzKFiS.

2. Panfil R. (1992) Dyspozycje sportowców do gry a kierowanie nimi. Studia i Mo-

nografie AWF Wroc∏aw.

3. Panfil R. (2002) Gra sportowa-funkcje spo∏eczne i rynkowe. Cz∏owiek i Ruch

AWF Wroc∏aw nr.2.

4. Panfil R. (2004) Zarzàdzanie produktem klubu sportowego. Wydawnictwo

Wy˝szej Szko∏y-Edukacja w Sporcie w Warszawie.

5. Pszczo∏owski T. (1978) „Ma∏a encyklopedia prakseologii teorii organizacji”, Za-

k∏ad im. Ossoliƒskich, Warszawa-Wroc∏aw, Gdaƒsk.

tenisowa szybujàca

(bezrotacyjna)

w wyskoku

Roman Palacz

Opis czynnoÊci:

1. Faza przygotowawcza – pozycja wyjÊciowa.

2. Faza g∏ówna – podrzut pi∏ki z zamachem i uderzenie pi∏ki.

3. Faza koƒcowa – zakoƒczenie czynnoÊci , wejÊcie na boisko i goto-

woÊç do gry.

Pozycja wyjÊciowa

– ustawienie przodem do siatki w pozycji rozkroczno- wykrocznej w od-

powiedniej strefie zagrywki;

– pi∏ka trzymana oburàcz (dok∏adniejszy podrzut).

Podrzut pi∏ki z zamachem i uderzenie pi∏ki

– podrzut pi∏ki bezrotacyjnie oburàcz w przód na stron´ barku r´ki za-

grywajàcej na wysokoÊç zasi´gu jednoràcz;

– wykonanie szybkiego, krótkiego doskoku dwutempowego ( podobnie

jak w ataku) z krótkim zamachem ramion w ty∏, tak aby ∏okieç by∏ lek-

ko opuszczony;

– d∏oƒ odprowadzona na wysokoÊç twarzy;

– kontakt d∏oni z pi∏kà jest krótki , ale dynamiczny przy usztywnionym

nadgarstku;

– po uderzeniu pi∏ki r´ka zostaje zatrzymana w górze.

Zakoƒczenie czynnoÊci, wejÊcie na boisko i gotowoÊç do gry

– po zagrywce zawodnik zajmuje okreÊlonà pozycj´ w obronie w jednej

ze stref i wykazuje gotowoÊç do dzia∏ania.

5. åwiczàcy przechodzi na drugà stron´ boiska ustawia si´ w rz´dzie.

6. Ka˝dy zawodnik wykonuje 10 celnych powtórzeƒ.

Zalecenia:

1. Nale˝y dostosowaç wysokoÊç ustawienia pi∏ki w trzymaku w zale˝no-

Êci od zasi´gu zagrywajàcego.

2. W çwiczeniach stosowaç siatk´ obni˝onà.

3. Zwracaç uwag´, aby zagrywajàcy w momencie wykonywania zagryw-

ki nie dotknà∏ stopà linii 3 m.

åwiczenie 2

Cel: Nauka podrzutu pi∏ki i uderzenia pi∏ki.

Przebieg çwiczenia:

1. Zawodnik w odleg∏oÊci 5m od Êciany wykonuje podrzut pi∏ki oburàcz

w gór´ i w przód.

2. åwiczàcy po doskoku dwutempowym ruchem szybkim, zatrzymanym

uderza centralnie pi∏k´ przy usztywnionym nadgarstku.

3. Zawodnik kieruje pi∏k´ w Êcian´ powy˝ej linii 2,43 cm.

4. åwiczàcy wykonuje 10 powtórzeƒ, nast´pnie zwi´ksza odleg∏oÊç od

Êciany.

åwiczenia nauczajàce

ZAGRYWKA TENISOWA SZYBUJÑCA

(BEZROTACYJNA) W WYSKOKU

åwiczenie 1

Cel: Nauka zagrywki szybujàcej w wyskoku.

Przebieg çwiczenia:

1. Zawodnicy w dwóch rz´dach ustawieni 5 m od siatki.

2. Wykonujà bezrotacyjny podrzut pi∏ki oburàcz w gór´ przed sobà na

stron´ r´ki zagrywajàcej.

3. åwiczàcy wykonuje doskok i zagrywa pi∏k´ , która przelatuje pomi´-

dzy górnà taÊmà a linkà zawieszonà 1 m od górnej kraw´dzi siatki.

4. Po celnym wykonaniu zagrywki zawodnik przechodzi na drugà stron´.

5. Ka˝dy çwiczàcy wykonuje 10 celnych powtórzeƒ.

6. Po opanowaniu tego çwiczenia zwi´kszamy odleg∏oÊç od siatki do

7 m a nast´pnie do 9 m.

Modyfikacja:

OkreÊlamy materacem stref´ w którà zawodnicy zagrywajà.

åwiczenia przygotowawcze

åwiczenie 1

Cel: Nauka prowadzenia r´ki i uderzenia pi∏ki.

Przebieg çwiczenia:

Zawodnicy z pi∏kami ustawieni sà w dwóch

rz´dach w odleg∏oÊci 3 m od siatki.

Na podwy˝szeniu stoi trener (lub zawodnik)

z trena˝erem (trzymak).

Zawodnicy wk∏adajà pi∏k´ do trena˝era.

Gracz wykonuje doskok dwutempowy i ude-

rza pi∏k´ ruchem szybkim i zatrzymanym przy

usztywnionym nadgarstku tak, aby pi∏ka

przelecia∏a na drugà stron´ siatki.

åwiczenie 2

Cel: Nauka zagrywki szybujàcej w wyskoku.

Zagrywka

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: