kolberg - LUD kujawy 1.pdf - zbiory muzyki ludowej i śpiewniki religijne - czemu102

` LUD.

._____.._._..

Jegozwyczaje, sposob zycia, mowa, podania,

przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni,

muzyka i tańce.

rnznnuuwxzl

OSKAR KOLBERG. '

Srya. III.

Ę BICINLIII I DRZEWOHYTĄXI WEDLE RYSUIÍKU W. GFRSONA

K U J A W Y.

Częś pierwsza.

WARSZAWA.

W Drukarni Jana. Ja'w‹›rskx.eg‹›

ulica KrakowskiePrzedmieście Nr. 415.

1š7.

jloanoneno Ilenaypolo.

Bapmana 3 Itonia 1867 roza

'.==;'_1Ęl‹ĹAiu

f S|an.Wa|l|s ..„

~'=f.

&j~Ż";T

:'11

...__~ _›

.. A12 * ;_ ^..._

Bf~'_f'frf:<.Z=e

Staam üviuihek

München

Wydawszy zbir pieśni z okolic Sandomierza z kilku

szczegłami życia ludu, postanowiłem zbada i W tenże sam

sposb opisa Kujawy, dołączając do części muzycznj,

zarazem cześ opisową, obszernij i z większym na wyma

gania etnograczne względem; tm bardzij gdy prowincya

ta etnogracznie wcale prawie dotąd opracowaną, nie była.

Czytelnik zatm, znajdzie tu obok szczegłowego opisu lu

du z jego zwyczajami, językiem i pieśniami, mnstwo także

powieści i klechd, przysłw i zdań, gier i guseł, objaśniaja

cych się wzajem i na poznanie ducha ludu tutejszj okolicy

rzetelne rzucajacych światło. _

Po skreśleniu okolic Sandomierza z materyałw na ja

kie mnie sta było, wybrałem umyślnie miejscowoś odeń

oddalona i takową, systematycznij i bardziej szczegłowo

opisa zamierzyłem, w przypuszczeniu że tak słowa jak

i muzyka tj miejscowości, znaczne już od tamtych okażą.

rżnice, a tm samm bardziej niż inne bliższe, zdołają czy

telnika zaciekawi i nowością ku sobie pociągną. I w isto

cie, rżnica między dwiema temi okolicami jest wido

czną., acz nie tyle uclerzającą, (mianowicie w gwarze), ile

się to na pierwszy rzut oka zdawało, i w Kujawach pole

ga raczej już na zatraceniu wielu cech wsplnych może nie

gdyś lub podobnych cechom sandomierskim, niemniej na

nabyciu nowych W skutek bliższego z Zachodem zetknięcia,

niż na wielkiej cech prowincyjonalnych odrębności, lubo

i tych ostatnich bynajmniej pomijac' nie należy.

Obdarzone rwnie żyznemi, żyźniejszemi nawet w pe

wnej części łanami niż Sandomierskie, posiadają jednak Ku

jawy polne (ob. str. 23) inny rodzaj ziemi rolnej czyli glin

ki, czarnością i połyskiem zalecającej się. Są one rwniną

nizką, śladami błot i bagien naznaczoną, gdy tamto jest

płaskowzgrzem, głębokiemi wąwozami i rozpadlinami po

ciętem. Lud kujawski jest zamożniejszy od sandomierskic

go, nosi się bogaciej, przykrywa sucij a fałdzisto; barwa

ciemna tu przeważa, jak tam jasna, mianowicie u kobiet.

Sandomierzak chybki i raźny do roboty i ochoty, a rwnie

jak Kujawiak pojętny, jest przecież od niego łagodniejszym,

bardziej potulnym, dobrodusznym, chętnym i uczynnym,

lecz w chwilach wolnych, W chwilach zapomnienia, oddaje

się niepowściągliwie zabawie i gorzałce. VVśrd zabawy

dzielnie a rączo się uwija; łykając znw trunek musi się wy

gada, wyśpiewa i wykrzycz na wszystkie strony, i ztąd

to hałaśliwe jego powstają breweryje. Rwnie krzepki jak

tamten, a może skorszy jeszcze do roboty, rwnie tęgą do

napitku obdarzony głową (acz w niedzielę tylko iświęta

oddający się trunkowi), a ztąd też podobny mu zawadyaka

i gębacz, nie jest jednak Kujawiak tyle zwinnym i wartkim

w ruchach i pohulance, nie tyle skorym do niesienia posłu

gi w potrzebie i przy pracy co tamten, ale za to co z na

tury rzeczy wypływa, rozważniejszym i wytrwalszym. Itu

i tam pijatyka rodzi zwykle bijatykę, od ktrej smutnych

następstw powściągną jedynie może wdanie się osb trze

cich, kobiet, starcw, a częstokro i władzy miejscowej.

Łatwo poją, że charakter taki, wyciska swe piętno

i na nucie obu ludw. To też, z wyjątkiem obrzędowych,

ktre w Sandomierskiem mają więcej powagi, jako noszą

. ce niewątpliwe znamiona głębszej starożytności, śpiewy ku

jawskie więcej w ogle pokazują pomysłu, hartu, to gład

szej, to szorstkiej nieraz wyrazistości, śmiałości i nagłości

rzutw melodyjnych, obok wytrwałj a dziwacznej nieraz

drobiazgowości w urobieniu i powtarzaniu szczegłw, sub

telności w prowadzeniu głosu, urozmaiceniu go i ozdobach;

śpiewy zaś sandomierskie więcej natomiast mają prostoty,

łatwości, zwięzłości, uczucia i wdzięku; zwykle też bywają

krtszemi. Sandomierskie, nie tyle co Kujawy na obce

Wystawione wpływy, dłużej w obrzędach zachowa mogło

pierwotną czy dawną swą tonalnoś; wielka liczba jego me

lodyj nosi na sobie piętno tj dawności; znajdą się tam

ustępy zupełnie lub na wpł dzikie, rażące miejscami dzi

siejsze nasze zniewieściałe ucho muzykalne,lubo bynajmniej

nie pozbawione siły i charakteru przy bliższem w nie wsłu

chaniu się. Inaczej rzecz się ma na Kujawach. Kombina

cyje tonw o jakich mowa była w Seryi I na `str. 10, tu

niezmiernie rzadko się napotykają, chociaż tonacye ko

ścielne, a raczej okruchy i przypominki ich, plączą się je

szcze doś gęsto po kraju. Niemniej gęsto pojawiają się

obok nich i inne niezwykłe następstwa tonw, oraz takie,

ktre nam przypominają poniekąd gammy lub tonacye sta

rogreckie, o ile skład ich nam jest wiadomy, wreszcie cza

sami i tonalnoś niektrych krajw \Vschodu. Ogł wszak

że melodyjności kujawskiej, do nowszych choc swojskich

nastrojony jest poję; więc przedstawia, tak w śpiewach we

selnych jak. i tańcach, dużo swobody, ruchliwości, werwy

iudatnej świeżości, przystających w zupełności do wyma

gań ucha naszej epoki.

Zebrane w niniejszej książce szczegły życia domowe

go Kujawiakw, pokażą cechy, ktre W szczepie tym dopa

trywa się każą jednej z najwydatniejszych gałęzi plemie

kolberg - LUD kujawy 1.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: