zagadnienia i literatura.doc

(83 KB) Pobierz
Program

2

 

METODYKA KSZTAŁCENIA ZINTEGROWANEGO

SYLABUS

 

Kierunek studiów – pedagogika w zakresie edukacji wczesnoszkolnej (z dodatkową specjalnością lub specjalizacją )

 

1.   Istota i aspekty integralnego systemu nauczania początkowego.

2.   Całościowość i holizm w edukacji a proces boloński – integracja, korelacja, synchronizacja, koordynacja, harmonia. Dziedziny wychowania, system nauczania integralnego a nauczanie wychowujące.

3.   Odbicie teorii nauczania wielostronnego a lekcja tradycyjna (w tym ”uczyć jak uczyć się”)

4.   Psychodydaktyczne podstawy nauczania czynnościowego - metody badania i wyznaczniki dojrzałości dziecka do uczenia się w szkole, rozwój procesów psychicznych dziecka w różnych formach aktywności (oraz w procesie uczenia się)

5.   Dostosowanie procesu nauczania-uczenia się  do rzeczywistych potrzeb oraz do możliwości poznawczych i wykonawczych dzieci (zakres różnic indywidualnych a realne możliwości stymulacji rozwoju psychoruchowego w aspekcie indywidualnej podatności dzieci na uczenie się organizowane przez dorosłych).

6.   Swoboda i przymus w edukacji zintegrowanej.

7.   Etapy kształtowania pojęć i umiejętności u dzieci (a ogniwa procesu dydaktycznego) - (np. wg Galperina, Dienesa, Brunera), aktywność i aktywizacja ucznia w procesie uczenia się — sytuacje zadaniowe, indywidualizacja, metodyka wprowadzania grafów

8.   Zasady i etapy kształtowania elementarnych pojęć i umiejętności u dzieci w okresie wczesnoszkolnym

9.   Metody i formy organizacyjne kształtowania pojęć i umiejętności dzieci w przedszkolu i w klasach I-III

10.  Stymulowanie (a style kierowania) czynności poznawczych dziecka – z uwzględnieniem korekty i autokorekty (próby i błędy ucznia) językowych i innych kompetencji nauczyciela – wielopodmiotowość w edukacji.

11.  Wielostronna aktywność i aktywizacja dziecka w edukacji wczesnoszkolnej i kulturalnej – istota, przejawy i determinanty.

12.  Czynniki warunkujące rozwój człowieka (w tym główne przejawy aktywności).

13.  Operacjonalizacja celów kształcenia i wychowania (rola zadań) - programy kształcenia a podręczniki szkolne i środki dydaktyczne - istota, dobór, sposoby stosowania.

14.  Miejsce i zadania podręcznika w edukacji wczesnoszkolnej – kryteria oceny wartości i przydatności dydaktycznej wybranego podręcznika (lub jego fragmentu np. o tematyce przyrodniczej).

15.  Zadania i sytuacje zadaniowe w rozwoju dziecka – typy, hierarchia czynności ucznia. Typy i funkcje zadań poznawczych, realizacyjnych i decyzyjnych.

16.  Pedagogiczne wyznaczniki i wartości doboru oraz układu zadań poznawczych - współczesne wyzwania pedagogiki (antypedagogiki) pod adresem edukacji dziecka.

17.  Rozumowanie dziecka a emocje. Kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci na sytuacje wymagające wysiłku intelektualnego. Odporność emocjonalna dzieci i jej rozwój. Uczestnictwo w sytuacjach zadaniowych jako trudnych, a rozwiązywanie zadań (przeciążenia i blokady emocjonalne). Mechanizmy obronne u dziecka.

18.  Cele i struktura treści edukacji elementarnej -podstawa programowa a programy kształcenia w klasach początkowych – kryteria doboru treści kształcenia, kryteria analizy wartości podręcznika dla ucznia i  jego przydatności dydaktycznej (np. cele nauki języka i inicjacji literackiej, „liczebnik” a pojęcie rytmu w muzyce i malarstwie; „czasownik” w  wypowiedzi słownej  a  ekspresja dziecka w muzyce i rysunku)

19.  Rozwijanie czynności intelektualnych potrzebnych dzieciom do klasyfikowania i porządkowania rzeczywistości  (segregowanie i opisywanie). Wspomaganie rozwoju czynności umysłowych dzieci w celu umożliwienia im przejścia na wyższy poziom klasyfikacji.

20.  Indywidualizacja kształcenia a klasa szkolna  (procesy zachodzące w klasie - dynamika przemian) 

21.  Zasady, metody i techniki diagnozowania dziecka w sytuacjach edukacyjnych – problemy dobrej diagnozy w cyklu zorganizowanego działania pedagogicznego nauczyciela

22.  Zasady konstruowania scenariusza zajęć w klasie szkolnej oraz zajęć indywidualnych

23.  Ewaluacja procesu kształcenia zintegrowanego w ramach modułu dnia – założenia odbywania hospitacji zajęć integrujących i konferencji  metodycznych (pohospitacyjnych)

24.  Przygotowanie nauczyciela do zajęć lekcyjnych – cykl zorganizowanego działania i inne wyznaczniki, 

25.  Strukturyzowanie wiedzy dziecka – relacje wewnątrzprzedmiotowe i międzyprzedmiotowe (np. porównywanie liczb, barw, rymów, melodii, bajek tematycznych)

26.  Miejsce i rola zbiorów, funkcji  i relacji w nauczaniu elementarnym – różnych przedmiotów

27.  Poznawanie struktury a umiejętność samodzielnego rozwiązywania zadań przez dzieci

28.  Hierarchia czynności ucznia w procesie rozwiązywania zadań – metody rozwiązywania i ich dobór.

29.  Komunikacja interpersonalna a rozwój dziecka - rola doboru pytań i poleceń nauczyciela stawianych na lekcji (w tym emisja głosu, analiza wybranego scenariusza)

30.  Psychofizjologiczne uwarunkowania nauki pisania i czytania,  poziomy czytania, koncepcje  elementarza, dobór i indywidualizacja tzw. kart pracy.

31.  Metody nauki czytania i pisania – kryteria doboru (wyboru) w sytuacji dydaktycznej.

32.  Metody pracy z tekstem, w tym z tekstem literackim (np. wierszem, z lekturą) w edukacji wczesnoszkolnej - podstawowe kategorie komunikacji literackiej.

33.  Kształtowanie mowy oraz wypowiedzi ustnych i pisemnych (min. mechanizmy i fizjologia procesu mówienia; klasyfikacja głosek, formy prozatorskie, rola opowiadania w kształtowaniu języka i myślenia dziecka)- wzbogacanie sprawności językowej dziecka, jego słownictwa czynnego i biernego poprzez ćwiczenia słownikowe, frazeologiczne i syntaktyczne.

34.  Rozwijanie czytelnictwa i samodzielności dzieci (np. prasa i przekłady dla dzieci) - formy pracy stosowane w edukacji językowo-literackiej.

35.  Lektura w nauczaniu zintegrowanym (źródłem radości dziecka).

36.  Rozwijanie umiejętności zauważania przez dzieci regularności i przenoszenia ich z jednej reprezentacji na drugą ( rytmy i transfery w edukacji dzieci). Rytm  jako sposób rozszerzania kompetencji dziecka.

37.  Wdrażanie do coraz sprawniejszego przechodzenia z jednej reprezentacji na drugą - problem transferu. Liczenie jako rytmiczne przyporządkowywanie gestów i liczebników do przeliczanych obiektów.  Rytmy  numeracji oraz układu pozycyjnego liczenia. Rytmizacja życia dziecka w przestrzeni:  mierzenie krokami, zabawowe wypełnianie płaszczyzny figurami płaskimi, zabawowe wypełnianie przestrzeni figurami przestrzennymi przesunięcia, obroty i symetria  w otoczeniu dziecka. Rytmiczna organizacja czasu: rytmy życia, przemienność dnia i nocy, pory roku, dni tygodnia itd.

38.  Dochodzenie dziecka do odkrywania praw i formuł działania.

39.  Kolejność wykonywania działań – metodyka kształtowania umiejętnego wykonywania obliczeń z użyciem nawiasów (lub bez) – np. zielone zadania.

40.  Różne techniki i sposoby wykonywania czynności poznawczych – kryteria i swoboda wyboru w sytuacji zadaniowej ucznia.

41.  Wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania dzieci umożliwiającego zrozumienie istoty mierzenia w różnych dziedzinach życia. Organizowanie dla dzieci doświadczeń w mierzeniu, wielorakie jednostki w pomiarze dziecięcym. Stopniowe przechodzenie do coraz dokładniejszego odmierzania dowolnie obraną jednostką oraz ustalania wielkości ciągłych, w tym w zakresie ustalania stałości długości, masy (tworzywa), płynów, ciężaru.

42.  Kształtowanie pojęcia miary u dziecka (np. dag, kg) - pomiar danej wielkości (jednostki) - zagadnienie ciągłości w mierzeniu w świecie dzieci.

43.  Środki dydaktyczne w procesie kształcenia i wychowania dziecka – rodzaje, funkcje, dobór, projektowanie i przydatność środków dydaktycznych  (np. programy CD, plansze, loteryjki obrazkowe, ilustracje, ortogramy, kasety z nagraniami poezji i prozy) – wady i zalety wybranych obiektów

44.  Modyfikowanie danego zadania w zależności od tego, jaką wiedzą dysponuje uczeń – twórczość dziecka (uzdolnionego czy z trudnościami w nauce)

45.  Wykorzystywanie doświadczeń dziecka w jego nauce, organizowanie kontaktów ze środowiskiem a wzbogacanie doświadczeń uczniów klas początkowych. Metodyka obserwacji i wycieczek terenowych.

46.  Rozwój i kształtowanie liczenia dziecięcego - aspekty liczby naturalnej, wybrane aspekty czterech działań arytmetycznych.

47.  Rozwój inteligencji operacyjnej w sensie Piageta a rozwijanie czynności intelektualnych potrzebnych dzieciom do rozumienia aspektu kardynalnego i porządkowego liczby. Operacyjne rozumowanie dziecka na poziomie konkretnym a tzw. monograficzne opracowanie liczby.

48.  Zabawy, gry i inne zadania nastawione na wspomaganie rozwoju rozumowania operacyjnego dzieci, w tym ustalania stałości liczby elementów w zbiorze w toku obserwowanych przekształceń oraz wyznaczania konsekwentnych serii.

49.  Algorytmy dodawania i odejmowania pisemnego - przykłady w połączeniu  z analizą podręczników o tematyce z różnych dziedzin nauczania dzieci.

50.  Orientacja przestrzenna dziecka i sposoby jej kształtowania. Kształtowanie umiejętności spostrzegania siebie w otoczeniu różnych obiektów oraz obdarzania uwagą drugiej osoby. Wyrabianie własnego punktu widzenia w przestrzeni jako proces. Kształtowanie umiejętności przyjmowania punktu widzenia drugiej osoby (decentacja).

51.  Rozwijanie umiejętności rozpatrywania przestrzeni z dowolnego punktu widzenia. Sposoby przybliżania dzieciom umów stosowanych przez dorosłych w określaniu przestrzeni ( znaki graficzne: kreski, figurki, strzałki, uproszczony rysunek itp.). Kształtowanie umiejętności  orientowania się na kartce papieru.

52.  Wprowadzanie dzieci w świat geometrii. Zabawa dziecka a figury geometryczne (płaskie i przestrzenne). Rola zabaw konstrukcyjnych w rozwoju wyobraźni przestrzennej dziecka. Wzbogacanie doświadczeń dzieci w posługiwaniu się figurami geometrycznymi ( posadzki, konstrukcje przestrzenne, modelowanie, rozmontowywanie itp.). Konstruowanie figur na tzw. geoplanie. Praktyczna realizacja konstrukcji koła, kwadratu, prostokąta i trójkąta.

53.  Metodyka wprowadzania dzieci w świat abstrakcji (np. geometria, ułamki, rysunek, układanki, nuty).

54.  Zasady wprowadzania wiadomości i technik plastycznych w nauczaniu zintegrowanym.

55.  Etapy rozwoju i rozwijanie ekspresji plastycznej dziecka. Zasady ewaluacji i ekspozycji wytworów plastycznych dziecka.

56.  Funkcje wczesnoszkolnej edukacji muzycznej. Ruch i muzyka w rozwoju i edukacji dzieci a systemy  wychowania muzycznego (E. Gordona,  C. Orffa, E.J. Dalcroze’a, Z. Kodaly’a).

57.  Rozwijanie ekspresji muzycznej dziecka - etapy rozwoju,  kryteria ewaluacji i prezentacji  umiejętności muzycznych dziecka. Zdolności muzyczne dzieci a ich sukcesy w nauce.

58.  Rozwijanie ekspresji technicznej dziecka - etapy rozwoju umiejętności manualnych,  normy ewaluacji i prezentacji wytworów technicznych dziecka.

59.  Ekspresja słowna – rola i rodzaje form scenicznych (w tym inscenizacje i improwizacje dziecka). Terapeutyczne funkcje edukacji językowo – literackiej dziecka.

60.  Rozwijanie sprawności fizycznej i ekspresji ruchowej dziecka - etapy rozwoju,  normy wartościowania sprawności fizycznych.

61.  Miejsce, rola, funkcje i formy edukacji motoryczno – zdrowotnej dziecka w wieku wczesnoszkolnym, funkcje ćwiczeń śródlekcyjnych. Zajęcia ruchowe w trudnych warunkach.

62.  Wdrażanie uczniów do samodzielnego podejmowania decyzji np. w odniesieniu do wyboru metody działania w sytuacji edukacyjnej. Wykonywanie (rozwiązywanie) zadań lub problemów a metody nauczania na lekcji (z uwzględnieniem ich doboru).

63.  Aktywność pozalekcyjna dziecka – istota, funkcje i wyznaczniki tzw. pracy domowej ucznia. Zadania lekcyjne a zadania domowe (zjawisko korepetycji).

64.  Dobór zadań do edukacji domowej – współpraca z rodzicami (zadania nauczyciela).

65.  Integracja i korelacja treści  kształcenia i wychowania - integracja edukacji szkolnej i edukacji kulturalnej (w tym regionalnej).

66.  Wyrabianie samorządności uczniów w toku nauczania integrującego - istota, zasady rozwijania, formy organizacyjne. System nauczania integralnego a nauczanie wychowujące. Interakcje w klasie szkolnej i w szkole.

67.  Sukcesy i sytuacje trudne uczniów - przyczyny i środki zaradcze. Specyficzne trudności w edukacji elementarnej  np. przekroczenie progu dziesiątkowego - trudności a rozwiązania metodyczne.

68.  Niepowodzenia szkolne  - przyczyny, przykłady i interpretacje. Przyczyny niepowodzeń w uczeniu się dzieci - środki zaradcze, przykłady (także kliniczne).Niepowodzenia dydaktyczne, a trudności wychowawcze.

69.  Zajęcia kompensacyjne – uwarunkowania i wyznaczniki ich skuteczności. Organizacja i metody „prowadzenia” dziecka w aspekcie indywidualizacji.

70.  Rozpoznawanie i rozwijanie uzdolnień dzieci w okresie wczesnoszkolnym - indywidualizacja  w procesie lekcyjnym i inne formy (np. konkursy).

71.  Organizacja czynności uczniów ( i  nauczyciela) w warunkach  klas łączonych.

72.  Wychowanie przez sztukę ( zakres i formy wychowania estetycznego) we współczesnej szkole – miejsce, rola i zadania nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej.

73.  Terapeutyczne funkcje edukacji artystycznej w rozwoju dziecka.

74.  Wdrażanie uczniów do samokontroli i samooceny oraz autokorekty.

75.  Problematyka pomiaru skuteczności procesów kształcenia i wychowania.

76.  Ocenianie w procesie kształcenia i wychowania – swoboda i przymus w szkole. Kontrowersje wokół oceniania w nauczaniu integralnym (m.in. w kontekście nagradzania i karania w szkolnym systemie dydaktyczno-wychowawczym ).

77.  Projektowanie procesu poznawczego nastawionego na danego ucznia – określonej sytuacji dostosowanej do stanu ucznia (na podstawie obiektywnej diagnozy) – istota, determinanty i warunki skuteczności stosowanych zabiegów dydaktycznych.

78.  Ewaluacja pracy nauczyciela klas początkowych - nauczyciel jako nowator i moderator w szkole ( program rozwoju w systemie awansu zawodowego)

79.  Zagrożenia, przeciążenia i deprywacje w edukacji dziecka – zadania nauczyciela.

 

Źródła

a) (literatura orientacyjna - do wyboru przez studenta )

1.       Awgulowa J., Świętek W., Inscenizacje w klasach I-IV, WSiP, Warszawa 1974.

2.       Baczyńska H., Metodyka nauczania gramatyki w klasach I-III szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 1981.

3.       Baluch A., Poezja współczesna w szkole podstawowej. Warszawa 1984.

4.       Barnes D., Nauczyciel i uczniowie. Od porozumiewania się do kształcenia. Warszawa 1988.

5.       Bąk P., Czytanie i recytacja w klasach początkowych. Warszawa 1983.

6.       Bernacka D., Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kształcenia . Warszawa 2001.

7.       Bruner J., W poszukiwaniu teorii nauczania. PWN. Warszawa 1974.

8.       Cackowska M. (red.), Integralny system nauczania początkowego. Wyd. ZNP. Kielce 1992.

9.       Cackowska M., Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych. WSiP. Warszawa 1984.

10.    Cackowska M., Rozwiązywanie zadań tekstowych w klasach I-III. Warszawa 1990.

11.    Cackowska M., W poszukiwaniu koncepcji optymalnego elementarza. WSiP. Warszawa 1984.

12.    Czajkowski J., Lewicka J., Zajęcia plastyczne z dziećmi klas początkowych. NK. Warszawa 1971.

13.    Czelakowska D., Twórczość a kształcenie języka dzieci w wieku wczesnoszkolnym, „Impuls”, Kraków 1996.

14.    Denek K. Cele i wartości edukacji szkolnej. Poznań – Toruń 1994.

15.    Denek K., Kuźniak I., Projektowanie celów kształcenia w reformowanej szkole. Poznań 2001.

16.    Drapeau Ch., Jak uczyć się szybko i skutecznie. KDC. Warszawa 2002.

17.    Dudzikowa M. Wychowanie przez aktywne uczestnictwo. Warszawa 1987.

18.    Duraj-Nowakowa K., Integrowanie edukacji wczesnoszkolnej, „Impuls”, Kraków 1998.

19.    Dymara B.(red.), Świat marzeń dziecka. Impuls. Kraków 1999.

20.    Filipiak E., Smolińska-Rębas H., Od Celestyna Freineta do edukacji zintegrowanej. Bydgoszcz 2000.

21.    Galant J., Dostrzeganie i rozwiązywanie problemów w klasach początkowych. Warszawa 1987.

22.    Galant J., Praca wychowawcza w klasach I-III. WSiP. Warszawa 1983.

23.    Garbula-Orzechowska J., Edukacja historyczna w klasach początkowych. AKAPIT. Toruń 2004.

24.    Gawdzik W., Ortografia i gramatyka na wesoło. Warszawa 1986.

25.    Gnitecki J., Supernauczanie. Perspektywy nowej edukacji. Wyd. PTP. Poznań 1997.

26.    Goriszowski W.,  Kowolik P., Zagadnienia dydaktyki plastyki w szkole podstawowej, WSiP, Kielce 1991.

27.    Góralski A. (red.), Zadanie, metoda, rozwiązanie. Cz. 1 – 5. WNT. Warszawa 1976.

28.    Gruszczyk - Kolczyńska E., Niepowodzenia w uczeniu się matematyki u dzieci z klas początkowych.  Uniw. Śląski. Katowice: 1985.

29.    Gruszczyk-Kolczyńska E., Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się matematyki. Warszawa 1989.

30.    Gruszczyk-Kolczyńska E., Dziecięca matematyka. Warszawa 1999.

31.    Grzesiak J.(red.), Edukacja i kultura. Kalisz 2002.

32.    Grzesiak J., Konstruowanie i dobór zadań matematycznych w klasach początkowych. Koszalin 1984.

33.    Grzesiak J., Podstawy nauczania początkowego matematyki w zadaniach. Kalisz 1999.

34.    Hemmerlin...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin