RANA
Rana – to uszkodzenie ciągłości skóry i tkanek leżących głębiej/narządów na skutek urazu mechanicznego lub rzadziej procesu chorobowego (odleżyna, owrzodzenie żylakowe).
RANY: mechaniczne (urazowe); termiczne,chemiczne; owrzodzeniowe.
Gojenie się rany (ogólnie) : płytki krwi ulegają agregacji (łączą się) i tworzą czop płytkowy; następuje aktywacja enzymów odpowiedzialnych za krzepniecie krwi – tworzy się galaretowaty skrzep, który niczym klej łączy brzegi rany. Do rany wędrują fibroblasty (wydzielają one kolagen i włókna istoty międzykomórkowej) oraz makrofagi -> oczyszczają ranę z bakterii i uszkodzonych tkanek. Zaczynają wrastać drobne naczynia krwionośne. Rozpoczyna się proces tworzenia blizny.
Rodzaje gojenia:
1. Gojenie przez rychłozrost (np. rana cięta, kłuta)- gdy brzegi rany nie rozeszły się, przylegają do siebie ściśle (lub ściągniemy rany mechanicznie, np. za pomocą elastycznych plasterków zastępujących szwy) – najkorzystniejsze, rana mało podatna na zakażenie ; brzegi rany sklejają się, następuje odtworzenie ciągłości skóry, powstaje blizna (cienka, często niewidoczna).
2. Gojenie przez ziarninowanie (np. rana szarpana, rąbana, kąsana, postrzałowa) – gdy brzegi są od siebie oddalone, krawędź rany jest nierówna i/lub występuje ubytek fragmentu skóry bądź tkanki głębiej leżącej; nie dochodzi do „zamknięcia”, „sklejenia” rany, gdyż jej brzegi są za daleko. Na dnie rany powstaje tzw. ziarnina, będąca podstawą do regeneracji górnych warstw skóry (naskórek narasta z brzegów rany na ziarninę). Blizna jest zwykle duża i widoczna, niekiedy twarda i nieprzesuwalna względem okolicznych tkanek, może ograniczać ruch danej części ciała, powodować dyskomfort czy nawet ból – zadanie dla masażysty: „praca na bliźnie”, czyli jej uruchomienie w każdym kierunku. Pomocne są maści, np. Contratubex, Cepan, Dermatix oraz metoda Kinesiology taping.
3. Gojenie pod strupem – gdy początkowy skrzep ulegnie zaschnięciu, wtedy ziarninowanie i powstanie nowego naskórka odbywa się pod nim.
Możemy trochę przyspieszyć i wspomóc proces gojenia, wykonując pewne procedury pomocnicze, np.:
- mechaniczne usunięcie tkanek martwiczych
- zszycie brzegów rany
- zastosowanie określonego opatrunku
- przeszczep skóry
Od czego zależy szybkość gojenia się rany?
- od wielkości i kształtu rany; obecności ciała obcego ; warunków odpływu wydzieliny (dreny), lokalizacji; stanu ogólnego pacjenta; zakażenia drobnoustrojami (nie dopuszczamy do gojenia zanim nie opanujemy zakażenia); zastosowanego opatrunku (tzw. zaopatrzenie rany); obecności tkanki martwiczej, higieny; dostępu tlenu.
Fazy gojenia się ran:
1. Faza zapalna (oczyszczania) – komórki zapalne migrują do rany w celu oczyszczenia jej z bakterii i tkanek martwiczych ; powstaje skrzep; rana i otaczające tkanki mają objawy jak w stanie zapalnym;
- jeśli rana nie uległa zakażeniu i nie tkwi w niej ciało obce, wówczas okres ten trwa 2-3 dni.
2. Faza migracji – do tkanki napływają fibroblasty; zaczyna narastać naskórek.
3. Faza proliferacji (ziarninowania) – fibroblasty wytwarzają kolagen (wzrasta odporność rany na rozciąganie) – ok. 3 tygodnie.
4. Faza przebudowy rany – uporządkowanie włókien kolagenowych; zwykle rana odzyskuje 100% wytrzymałości na rozciąganie po około roku. Niekiedy proces ten trwa nawet kilka lat.
Czynniki utrudniające gojenie się rany:
- stan pacjenta (otyłość lub niedożywienie), wiek pacjenta
- niedobór białek ( głównie argininy), składników mineralnych (cynku, selenu)
- niedobór witamin C, E i A
- choroby współtowarzyszące, np. cukrzyca, nowotwory, miażdżyca
- leki, np. glikokortykosteroidy (Hydrokortyzon)
- zakażenie bakteryjne
- chemio- i radioterapia
Suplement diety dostarczający ww. składników, polecany zwłaszcza u ludzi starszych/niedożywionych, to np. Cubitan.
Rodzaje opatrunków:
- półprzepuszczalne
- poliuretanowo-piankowe
- hydrożele
- hydrokoloidy
- alginiany
- dekstranomery
- inne/mieszane.
palinka13