Zadania gospodarki wodą:
1. regulowanie rozdziałem zasobami naturalnymi wód płynących, stojących i podziemnych na potrzeby społeczne.
2. określanie zasad racjonalnego wykorzystania zasobów wodnych.
Zasoby dyspozycyjne:
To zasoby naturalne pomniejszone o:
- ilości biocenotyczne gwarantujące zachowanie równowagi w ekosystemie wodnym,
- potrzeby sanitarne jednostek położonych poniżej,
- część źródeł nadmiernie zanieczyszczoną i nienadającą się do użytku na cele np. konsumpcyjne.
Możliwe do zagospodarowania w określonych warunkach środowiskowych i hydrogeologicznych.
Przepisy UE dot. jakości wody do picia:
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/EC z 23.10.2000r w sprawie ustanowienia założeń dla działalności wspólnoty w dziedzinie polityki wodnej.
Celem Dyrektywy jest zapewnienie ochrony wód przez:
1) zapobieganie dalszemu pogarszaniu się ich stanu,
2) ochronę i polepszanie stanu ekosystemów wodnych i lądowych w stosunku do ich potrzeb wodnych,
3) promocję zrównoważonego wykorzystania zasobów wodnych.
Zadaniem Dyrektywy jest zintegrowanie i ujednolicenie istniejących przepisów UE w zakresie polityki wodnej a zwłaszcza zarządzania wodami powierzchniowymi i ich klasyfikacji.
System przepływowy charakterystyczne cechy:
klasyczny model gospodarowania dla obszarów słabo rozwiniętych gospodarczo i niewielkich jednostek osadniczych. Woda ujęta ze źródeł pierwotnych jest jednokrotnie wykorzystywana przez odbiorców. Ścieki na ogół nie są oczyszczane, odprowadzane są bezpośrednio do odbiornika - z wyjątkiem szczególnie uciążliwych ścieków przemysłowych.
System kombinowany powstał w wyniku rozwoju gospodarczego i zmniejszenia zasobów dyspozycyjnych wody.
Charakterystyczne cechy:
Zakłady przemysłowe o szczególnie wodochłonnych technologiach i uciążliwych dla środowiska ściekach stosują system gosp wodno-ściekowej oparty na wielokrotnym wykorzystaniu wody w układzie. Pozostali użytkownicy wykorzystują wodę nadal jednokrotnie. Dal celów przemysłowych wykorzystuje się zasoby o gorszej jakości co powoduje zwiększenie zasobów dyspozycyjnych źródeł pierwotnych.
Ścieki odprowadzane z aglomeracji są oczyszczone z tym że szczególnie uciążliwe ścieki przemysłowe (technologiczne) są wstępnie podczyszczane przed wprowadzeniem na COŚ.
System Hermetyczny powstał w wyniku dalszej transformacji gospodarki wodno – ściekowej.
zapotrzebowanie aglomeracji w wodę świeżą ze źródeł pierwotnych jedynie dla celów konsumpcyjnych.
W razie potrzeby (w celu zbilansowania strat) wodę technologiczną pozyskuje się z innych źródeł naturalnych o niższej jakości. Woda ze źródeł pierwotnych o wysokiej jakości wykorzystywana jest jedynie dla celów konsumpcyjnych pewnych celów przemysłu spożywczego oraz niekiedy do odświeżenia obiegu wody gospodarczej.
Przemysł wodę do celów technologicznych wykorzystuje wielokrotnie a powstanie w układzie straty uzupełnia wodami: odzyskanymi z obiegu gospodarczego, źródeł o niskiej jakości wody, wodę deszczową odpowiednio retencjonowaną.
Wybór właściwego modelu gospodarki wodno-ściekowej zależy: a) wielkości przyznanych zasobów dyspozycyjnych, b) wielkości zapotrzebowania na wodę oraz wymaganej jakości wody.
Ramowa Dyrektywa Wodna - Plany gospodarowania wodami
„…woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny ale raczej dziedziczonym dobrem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie…”
Celem Dyrektywy:
Jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód do 2015r.
Cel wynika z wprowadzenia do polityki zasady zrównoważonego rozwoju i dotyczy:
Zaspokojenia zapotrzebowania na wodę ludności, przemysłu i rolnictwa, promowania zrównoważonego korzystania z wód, ochrony wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym, poprawy jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka, zmniejszenia zanieczyszczenia wód podziemnych, zmniejszenia skutków powodzi i suszy.
Dla potrzeb osiągnięcia dobrego stanu wód opracowane są :
Plany gospodarowania wodami i Programy wodno środowiskowe kraju.
Transpozycja RDW:
Transpozycja przepisów RDW do prawodawstwa polskiego nastąpiła przede wszystkim przez ustawę Prawo Wodne. Ponadto RDW transponowana jest także poprzez ustawę Prawo ochrony środowiska oraz Ustawę o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne, art. 9 ust. 1 pkt 4c:
Jednolite części wód powierzchniowych jest to oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak:
1) jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, 2) sztuczny zbiornik wodny, 3) struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich części, 4) morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub wody przybrzeżne.
Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy sporządza: Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej, a zatwierdza Rada Ministrów i ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „monitor Polski”.
Plany gospodarowania wodami na obszarze dorzecza wg nowego PW jest wykonany na podstawie dokumentów opracowanych przez RZGW ( Gdańsk, Kraków, Poznań, Wrocław, Szczecin, Warszawa, Gliwice)
dokumentami są:
- analiza stanu zasobów wodnych w regionach wodnych,
- analiza ekonomiczna gospodarowania wodami w regionach,
- wykaz wód powierzchniowych i podziemnych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,
- wykaz wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów rekreacyjnych,
- wykaz wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania i migracji ryb,
- wykaz wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych.
W 2008 r opracowane zostały projekty planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy 10: 1. Wisły, 2. Odry, 3. Dniestru, 4. Dunaju, 5. Jarft, 6. Łaby, 7. Niemna, 8. Pregoły, 9. Świeżej i Ucker.
Trzy zlewnie morskie: Morze Bałtyckie , Morze Północne , Morze Czarne.
21 regionów wodnych: Mała Wisła, Górna Wisła, Środkowa Wisła, Dolna Wisła, Górna Odra, Środkowa Odra, Dolna odra i Przymorze Zach., Warta, Dniestr, Czarna Orawa, Czadeczka, Morawa, Jarft, Izera, Łaba i Ostrożnica (Upa), Metuje, Orlica, Niemen, Łyna i Węgorapa, Świeża, Ucker.
Konsultacje społeczne:
Sposoby konsultacji społecznych: 1.Konsultacje pisemne, 2.Debata publiczna.
Korzyści z konsultacji społecznych: lepszy dostęp do informacji o zagrożeniach środowiska i przyczynach tego stanu, weryfikacja wiedzy o potrzebach różnych użytkowników, możliwość budowania pozytywnych relacji z lokalną społecznością a przez to potencjalne zwiększenie akceptacji dla decyzji planów, zintegrowanie Planów Gospodarowania Wodami z planami samorządów krajowych.
Plany Gospodarowania wodami uwzględniają:
Cele i zadania w zakresie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, uwzględniające potrzeby ludności, przemysłu, rolnictwa, ryboustwa, umożliwiające powiększenie zasobów wodnych oraz uzyskanie i utrzymanie dobrego stanu ekologicznego.
Plany Gospodarowania wodami obejmują:
1). Program wodno – środowiskowy kraju z uwzględnieniem podziału na obszary dorzeczy, zwanej dalej „programem wodo – środowiskowym kraju”,
1a). plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza,
2). Plan ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze kraju z uwzględnieniem podziału na obszary dorzeczy,
3). Plan ochrony przeciwpowodziowej regionu wodnego,
4). Warunki z korzystania z wód regionu wodnego,
5). Sporządzanie w miarę potrzeby warunki korzystania z wód zlewni.
Dla potrzeb planowania dla obszaru dorzeczy sporządza się dokumentacje planistyczne: wykaz jednolitych części wód charakterystykę, programy monitoringu wód, identyfikację znaczących oddziaływań antropogenicznych i ocenę ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych, rejestr obszarów chronionych, zmiany poziomów wód podziemnych.
Monitoring wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia (R.M.Ś 27.11.2002) obejmuje: a) określenie metod referencyjnych wykonywania oznaczeń, b) podanie wymaganych parametrów charakteryzujących metody analityczne.
a) Parametry charakteryzujące metody referencyjne analiz: to są specyficzność, precyzja i odtwarzalność , dokładność , zakres metody analitycznej, liniowość , granica wykrywalności i granica oznaczoności.
Granica wykrywalności - parametr jakościowy jest to stężenie analitu które powoduje występ. sygnału większego od sygn. ślepej próby o trzykrot. odchyl. standar. wyznacz. z śred. wartości ślepej próby uzyskanej dla 10 pomiarów.
Granica oznaczalności - parametr ilościowy, oznacza min. ilość danego wskaźnika, którego można oznaczyć za pomocą danej metody pomiarowej z określoną dokładnością i precyzją.
Precyzja - a) jest to stopień zgodności pomiędzy pojedynczymi wynikami analiz, gdy dana procedura jest stosowana dla wielokrotnie powtarzalnych, niezależnych oznaczeń pojedynczej próbki. b) jest to stopień zgodności wielokrot. analiz tej samej próbki w określonych warunkach. Miara precyzji jest odchylenie standardowe (SD) lub wzgl. odchl. standar. (RSD). RSD = SD/X x 100%.
Dokładność - oznacza stopień zgodności między śred. wynikiem uzyskanym w szeregu powtórzeń a wrtość. prawdziwą.
Monitoring wód powierzchniowych wykorz. do zaop. DOPUSZCZA SIĘ stosowanie metodyki innej niż metodyki referencyjne, jeżeli w wyniku jej stosowania uzyskane zostaną dokładniejsze wyniki analizy próbek wody.
Przepisów R. M. Ś. Z 27.11.2002 NIE STOSUJE SIĘ DO WÓD: A) pochodzących z ujęć ze źródeł samoczynnego, naturalnego i skoncentrowanego wypływu wód podziem. wypł. na pow. b) poch. z ujęć wód infiltracyjnych, c) zasilających złoża wód podziemnych, stanowiące zbiorowisko wód podziemnych.
III Kategorie jakości wód - R. M. Ś. Z 27.11. 2002r.
Kategoria A1 - woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego w szczególności filtracji i dezynfekcji.
Kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego w szczególności utlenienia, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji i dezynfekcji (chlorowania końcowego).
Kategoria A3 - woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego a w szczególności utlenienia, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnymi dezynfekcji (ozonowania i chlorowania końcowego).
Ekologiczna klasyfikacja wód powierzchniowych Prawodawstwo UE nie precyzuje sposobu ogólnej ekologicznej klasyfikacji wód ale Ramowa Dyrektywa Wodna wskazuje na konieczność jej stosowania stąd w Polsce Rozporządz. Min. Środ. z 11.02.2004r. W sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzch. i podziemn. , sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretaacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Rozporządzenie określa: a) podział wód dla prezentowania ich stanu czystości, b) sposobu prowadzenia monitoringu - kryteria wyznaczania punktu poboru próbek, zakres i częstotliwość badań, wybór elementów jakości , metodyki referencyjne oraz warunki zapewnienia jakości danych, sposób oceny wyników, zakres badań wykonywanych przez GIOŚ. C) sposób interpretacji wyników i prezentacji stanu wód.
Klasy jakości wód powierzchniowych:(ekologicz. klasyf.wód. Rozporz. Min. Środ. 11.02.04r).
I klasa jakości - wody o bardzo dobrej jakości oznacza się kolorem niebieskim, wartości wskaźników fiz-chem, biologicz. i mikrobiolo. nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne. Spełnione są wymagania określone dla wód wykorz. dla zaopatrzen. ludn. w wodę (ZLWP) przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla dla kat. A1.
II Klasa jakości - wody dobrej jakości kolor zielony, spełnione są wymagania dla większości wskaź. określonych dla wód przeznaczonych do ZLWP, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kat. A2., wartość biologicznych wskaźników jakości wody wskazuje niewielki wpływ oddział. antropogenicznego.
III Klasa jakości - wody zadowalającej jakości - kolor żółty, spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do ZLWP, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kat. A3. wartość bilog. wsakźników wykazuje umiarkowany wpływ oddziaływ. antropogenicznych.
IV Klasa jakości - wody niezadowalającej jakości - k. pomarańczowy, spełn. wymagania dla wód ZLWP, w przypad. ich uzat. sposobem A3., Wartość biol. wskaźników jakości wody wskazuje na wpływ antropopresji i znaczne zmiany w ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych.
V Klasa jakości - wody złej jakości - k. czerwony, nie spełn. wymag. dla wód ZLWP, wartości wskaź. biol. jakości wody wykazują na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegają na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych.
Monitoring wód powierzchniowych - 1. Diagnostyczny, 2. Operacyjny, 3. Badawczy, zakres badań prowadzonych w monit. diagnostycznym obejmuje określenie w wodach powierz. wartości wszystkich wskaźników, jakości wód.
Monit. diagnostyczny - ustala się w celu ustalania stanu jakości jednolitych części wód pow, określenia rodzaju oraz oszacowania wielkości naszych oddział. wynikaj. z dział. człow. na które narażone są jednolite części wód w danym obszarze dorzecza., Projektowanie przyszłych programów monitoringu., dokonanie oceny długoterminowej zmian jakości jednolitych części wód powierzch. w warunkach natur. Celem oddziaływań i ocena długoterminowych zmian stanu jakości jednolitych części wód powierzch. wynikających z działal. człow.
Monitoring Operacyjny - ustala się w celu: a) ustalenie stanu jednolitych części wód powierzch. które zostały określone jako zagrożone niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych. b) ustalenie stanu jednol. cz. w. pow. dla których określono specyficzny cel użytkowania. c) ustalenie jed. cz. w. pow. w obszarach, które zostały zawarte w wykazach art. 113 prawa wodnego. d) dokonanie oceny zmiany stanu w. powierzch. wynikających z programu dla, których określono specyf. programy wynikające z realizacji planów.
Monit. Badawczy - a) wyjaśnienie przyczyn nieosiągniętych celów środow. określonych dla danych jed. cz. w. pow., b) określenie wielkości ich i wpływu przypadkowego zanieczyszczenia wód pow. - raz w m-cu wszystkie parametry oprócz przemysłu, - raz na kwartał bilogiczne w tym metali ciężkich, - raz na rok zanieczyszczenie przemysł.
Monitoringiem obejmuje się wody powierzch. które spełniają co najmniej jeden z warunków:
- posiadają zlewnie większe niż 2500km2, - posiadają zlew. mniejsze niż 2500 km2, - stanowią granicę kraju, - stanowią podstawę oszacowania ładunków zanieczyszczeń przekraczające granice państw.
akceptacji dla decyzji i planów, - zintegrowanie planów gospodarow. wod. z planami samorząd. krajowych.
pawelpelczarski