Psychiatria i psychopatologia dzieci i młodzieży Wykład 1 21.02.2006
è Psychiatria – dziedzina medycyny której przedmiotem zainteresowania są zaburzenia psychiczne z ich uwarunkowaniami rodzinno-genetycznymi, konstytucjonalnymi, biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi. Obejmuje etymologię (przyczyny), patogenezę (rozwój), klinikę (objawy i rozpoznanie) i leczenie.
à Psychiatria to ten dział medycyny, który nie ogranicza się do poszczególnych narządów, układów, lecz zajmuje się zaburzeniami psychicznymi umiejscowionymi w bardzo szerokim kontekście (na bardzo szerokim tle) funkcjonowania biologicznego, psychologicznego, rodzinnego, środowiskowego.
à Podstawą psychiatrii jest kontakt z pacjentem, umiejętność diagnozowania i kontakt pozawerbalny.
à Psychiatria, jak żaden inny dział medycyny blisko wiąże się z religią i naukami humanistycznymi, ponieważ w psychiatrii bardzo wiele miejsca poświęca się takim wartościom jak struktura wartości, poczucie sensu życia, (są to takie terminy, pojęcia, zagadnienia, które są również obiektami zainteresowani religii). Nie ma tego w żadnej innej dziedzinie medycyny.
ð Psychiatria dzieli się na dwie duże podgrupy zagadnień:
1. psychopatologia ogólna
2. psychopatologia szczegółowa (właściwa) - która zajmuje się wyodrębnionymi, specjalistycznymi działami.
- kliniczna (dzieci i młodzieży, dorosłych)
- środowiskowa
- konsultacyjna (choroby psychiczne wystąpiły na tle innych często przewlekłych chorób)
- penitencjarna
- geriatryczna (ludzie po 65 r. ż.)
- kryminalna (przewidywania co do osobowości ściganego)
à Psychiatria jest taką dziedziną, która w coraz większym stopniu podlega coraz większej specjalizacji, a to z kolei dlatego, że mimo tego że we wszystkich przypadkach psychopatologia ogólna będzie taka sama (objawy, zespoły zaburzeń będą takie same), ale ich kontekst będzie zupełnie inny.
ð Związki psychiatrii z filozofią:
Psychiatria jest tą dziedziną medycyny, która w znacznym stopniu związała się z filozofią, w tak znacznym, że poszczególne kierunki filozoficzne wyznaczyły również kierunki myślenia w psychiatrii:
à filozofia humanistyczna zainicjowała psychiatrię humanistyczną
- Traktujemy człowieka holistycznie, zakładamy, ze poza biologicznym mechanizmem jakim jest organizm, jest coś jeszcze - osobowość, dusza. W przypadku zaburzeń psychicznych leczenie przy pomocy psychoterapii.
- (człowiek jeśli sam nie będzie chciał to nigdy nie wyzdrowieje gdyż w nas samych leżą pokłady uzdrawiające/ to my sterujemy swoim ciałem / dążę do potrzeb, potrafię ich bronić)
à filozofia egzystencjalna zainicjowała psychiatrię egzystencjalną
- ( znalezienie sensu życia = szczęście dobrostan) Sartre
à psychiatria biologiczna
- Człowiek jest tylko i wyłącznie sumą komórek, biologiczną maszyną, pozbawioną duszy i osobowości. W przypadku zaburzeń psychicznych leczenie przy pomocy farmakoterapii
- (chory to zepsuta maszyna którą można naprawić dzięki farmakologicznym środkom)
à starożytność
· Bardzo dobrze, troskliwie i opiekuńczo odnosili się do chorych psychicznie, uważali, że choroby psychiczne to efekt działania bogów, w związku z czym ludzie, którzy cierpią na zaburzenia psychiczne są wybrańcami bogów i jako tacy powinni znaleźć opiekę i troskę tu na Ziemi. [człowiek to integralna całość = ciało + psyche]
à średniowiecze (do końca XVII w.)
· Stworzona została teoria wg której osoba chora psychicznie to taki twór, który jest ogniwem między zwierzęciem, a człowiekiem, metoda działania wobec chorych psychicznie polegała na tym, aby możliwie ostrym, twardym i brutalnym traktowaniem doprowadzić do tego aby to „niby zwierze” zmieniło się w człowieka, stąd też nagminne więzienie osób chorych psychicznie, przykuwanie ich do ścian, głodzenie. [chorzy to trochę leprze zwierzęta, które skazywano na odosobnienie w „klatkach”]
à rewolucja francuska (Pinel)
· Od XVIIw mamy do czynienia ze zmiana w relacjach z chorymi psychicznie, byli oni traktowani znacznie lepiej, zapewniono im prace, utrzymanie i nie więziono, wiąże się z francuskim lekarzem Pinelem, o którym mówi się, że „wyzwolił z łańcuchów chorych psychicznie”., [ogromny przełom - zrzucenie kajdan chorym psychicznie]
à XX wiek
· Choroby psychiczne, to ten rodzaj zaburzeń, który do XX wieku nie miał żadnych metod terapeutycznych, oraz żadnych leków. Dopiero w XX wieku pojawiły się nowoczesne metody diagnostyczne i nowe metody terapii. Pojawiły się dwie podstawowe używane do dziś metody diagnostyczne, pozwalające diagnozować etiologię zaburzeń psychicznych, są to:
- rentgen - zdjęcia pozwalały stwierdzić, czy za zaburzeniami nie kryje się np. guz mózgu,
- eeg - pozwala zdiagnozować czynność elektryczną mózgu i wyjaśnić czy zaburzenia nie są związane np. z padaczką.
· psychoanaliza
- Z. Freud stworzył podwaliny naukowe i metodologie do psychoterapii, pierwszym rodzajem psychoterapii, była indywidualna psychoanaliza. [poruszono: kontakt z pacjentem, podświadomość, lęk, długofalową psychoterapię]
· neuroleptyki (lata ’50)
- wcześniejsze sposoby leczenia – elektrowstrząsy i śpiączki insulinowe,
- początki farmakoterapii i pojawienie się neuroleptyków, zmieniają oblicze psychiatrii (pierwszym lekiem był diazepam (relanium, valium – środek przeciwlękowy), drugim środki przeciwdepresyjne, trzecim natomiast halo-peridol i fenactil (leki przeciwpsychotyczne).
- to lekarstwa które naprawdę leczą chorych, a nie tylko otumaniają;
- [działanie sedatywne = uspokajające; oraz przeciwpsychotyczne ]
· elementy przemocy w leczeniu psychiatrycznym:
- przyjęcie do szpitala
- podawanie leków
- unieruchamianie pacjentów
· wykorzystywanie psychiatrii do prześladowań politycznych
- w całym bloku wschodnim (szczególnie zssr i nrd), oprócz Polski, polegało to na zamykaniu w szpitalach psychiatrycznych, wszystkich niewygodnych osób (psychiatria funkcjonowała jako nowoczesne więzienie - depresja bezobjawowa), skończyło się to wraz z rozpadem zssr.
· antypsychiatria (lata ‘60)
- psychiatria jest toksyczna, jest złem samym w sobie, założono że przetrzymywanie w szpitalach psychiatrycznych pacjentów jest dla ich zdrowia psychicznego tak samo dewastujące jak choroba psychiczna, gdyż osoba przebywająca tam przez jakiś czas traci umiejętność samodzielnego funkcjonowania; apogeum wystąpiło we Włoszech - wypuszczono wszystkich ze szpitali, bo uważano, że psychiatria wyrządza więcej szkód niż pożytków.
· psychiatria środowiskowa
- opiera się na dwóch założeniach, na tym, że opieka psychiatryczna powinna mieć wymiar ciągły oraz, że hospitalizacja całodobowa powinna być jak najkrótsza,
- początkowo szpitale budowano na obrzeżach miast, z dala od społeczeństwa. psychiatria środowiskowa stara się leczyć pacjenta w jego własnym środowisku, nie izolujemy go od otoczenia, pacjent nie jest wyrwany z kontekstu społeczeństwa – oddziały psychiatrii przy każdym szpitalu miejskim, oddziały powinny być małe, a pacjenci powinni przebywać w nich jak najkrócej, natomiast bardzo intensywnie powinna być rozwinięta sieć psychiatrycznych placówek środowiskowych (takich jak: poradnie zdrowia psychicznego, oddziały dzienne, zespoły leczenia domowego, struktura rehabilitacji społecznej).
ð klasyfikacje zaburzeń psychiatrycznych
à cel klasyfikowania to uporządkowanie i usystematyzowanie przedmiotów (danych faktów, zjawisk) według z góry ustalonych zasad.
à Klasyfikacja ICD 10 - Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) – Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych
!!! Nie zawiera podziału na ‘psychozy’ i ‘nerwice’ zamiast tego używa się terminu zaburzenia !!!
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
1 Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi
2 Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych
3 Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe
4 Zaburzenia nastroju (afektywne)
5 Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną
6 Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi
7 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
8 Upośledzenie umysłowe
9 Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)
10 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym
11 Zaburzenia psychiczne bliżej nieokreślone (BNO)
à Klasyfikacja DSM IV - Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)
Diagnostyka wieloosiowa - 5 osi rozpoznania choroby.
Służą one nie tylko klasyfikacji zaburzenia, ale także prognozie i planowaniu leczenia.
§ Oś I - Zespoły kliniczne. Na tej osi koduje się rozpoznanie. [Zalicza się do nich m.in. schizofrenię, zaburzenie uogólnionego lęku, dużą (major) depresję i uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Zaburzenia ujęte na Osi I przypominają pod wieloma względami różnorodne jednostki chorobowe diagnozowanie w medycynie ogólnej]
§ Oś II - Zaburzenia rozwojowe i zaburzenia osobowości. Wymienia się tu zaburzenia, których początek przypada na okres dzieciństwa i pokwitania. zaburzenia osobowości i upośledzenia umysłowe [m.in. histrioniczne zaburzenie osobowości, paranoiczne zaburzenie osobowości, antyspołeczne zaburzenie osobowości, zaburzenie osobowości „z pogranicza” (border-line).]
§ Oś III - Odchylenia w stanie fizycznym i choroby - ogólny stany medyczny. Na tej osi umieszcza się schorzenia somatyczne.
§ Oś IV - problemy psychospołeczne i środowiskowe Nasilenie stresu psychospołecznego. Stopień urazu psychicznego pacjenta wyznacza się według określonej skali. Dokonując oceny, należy uwzględnić okres ostatnich 12 miesięcy.
§ Oś V - ogólny poziom funkcjonowania Ogólna ocena funkcjonowania. [uwzględnia się tu trzy obszary: Uwzględnia się najwyższy poziom sprawności pacjenta. Ocenie podlega okres ostatnich 12 miesięcy....]
Klasyfikacja ta charakteryzuje się tym, że podczas stawiania diagnozy (rozpoznawania konkretnego zaburzenia psychicznego), możemy zobaczyć je w bardzo szerokim kontekście funkcjonowania, możemy prognozować i traktować diagnozę jako coś dynamicznego.
è Objawy psychopatologiczne
ð Różnorodność i złożoność objawów psychopatologicznych, powoduje to, że klasyfikacja zaburzeń jest rozbudowana i dość szczegółowa. W klasycznym ujęciu do objawów psychopatologicznych zaliczmy najczęściej
à Objawy chorób psychicznych (psychozy)
à Objawy nerwic (zaburzenia lękowe)
à Objawy zaburzeń osobowości
à Objawy upośledzenia umysłowego
ð Najczęściej mamy do czynienia z zaburzeniami lękowymi (nerwicami), na drugi zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych, a potem zaburzeniami afektywnymi (depresją).
ð Objawy (symptomy)
ð Zespół psychopatologiczny (syndromy) = zbiór objawów, które występują łącznie przez to są charakterystyczne dla niektórych chorób (np. dla zespołu maniakalnego, lub zespołu lęku uogólnionego).
ð Współczesny sposób porządkowania objawów i zespołów psychopatologicznych, wiąże się z osobą Karla Jaspersa. Wyróżnia on trzy główne grupy objawów:
à Objawy zaburzeń czynności poznawczych,
à Objawy zaburzeń czynności emocjonalnych,
à Objawy zaburzeń scalania czynności psychicznych.
1. Objawy zaburzeń czynności poznawczych dzielimy na:
- nieuwaga (dekoncentracja) niemożność skupienia się
- wahania uwagi
- zaburzenia ilościowych (dysmnezje)
- zaburzenia jakościowych (paramnezje)
- hipomnezja – ograniczenia pamięci
- amnezja – niepamięć, luka pamięciowa
- konfabulacje – wypełnianie luki pamięciowej przez wypowiadanie fałszywych wspomnień
à Objawy zaburzeń spostrzegania
- zniekształcenia spostrzegania
...
BobBudowniczy7