retoryka.pdf

RETORYKA 2.

Jak mówi , eby by gór . Ciemne strony retoryki, sofi ci, erystyka

Sztuka prowadzenia sporów, dyskusji i debat – podstawowe zasady

! "

# " # $$% $&

’ ( " ) ’

" # + , - .- / 0 .

+ + + + + 1 $!

# " %

3 # $! # $% # 3 4

5 ! % 5 ! ! & # 6

$3 $ & # & !

# 3 & ! "

, .>

$ " = >

5# " # $58 # &

B# 8

# # ! 3 & " $

5" # ! 3 5

C # ! ! 8

B# # # 3 #

# 9;$# # # 9;

> . " 3

Uwagi ogólne

Łatwiej jest pogldy negowa ni wspiera

Naley precyzyjnie okreli sytuacj w jakiej stawia nas

przeciwnik.

Nie musimy obala pogldów niesprawdzalnych –

rzecznik takiego dowodu ma przekształci go w

sprawdzalny.

Nie musimy uzasadnia, gdy nasze stanowisko jest

neutralne

Nie dowodzimy pogldu oczywistego w danej grupie

społecznej

Jeeli bronimy tezy – trzeba uczyni ja jak najsłabsz,

jeeli atakujemy – jak najmocniejsz

$ + , 7 + 1 7 .

$% 8 $$ # . 9: $

# ! % ; #

3 # "

3 ! ! 3

% 8 < 3 % 3 # #

% " = # # & !

$# # ! ! !

# ! $3

" "

Typy argumentów w retoryce

Ad rem - merytoryczne (temat)

Ad hominem - populistyczne (publiczno)

Ad personam – wycieczki osobiste (przeciwnik)

$3 & 8 4

> # ! # ?? ! é ?# 4# 4

4?# ! ?" 4# ? ! #

?4# ! 4% ?@* = A

Argument z absurdu (ad absurdum) – konsekwencj

przyjcia danego stanowiska jest przyjcie innego –

absurdalnego.

Argument z przeciwie stwa – obala si wypowied

dowodzc jej przeciwiestwa

Argument z przykładu – silnie oddziaływujcy przykład

lub kontrprzykład (25)

Argument do słuchaczy argumentum ad populum

(argument odwołujcy si do tłumu) POPULIZM

Argument odwołujcy si do upodoba ludu

(tzw. demagogia) - sposób argumentowania

polegajcy na rozbudzaniu emocji przez

odwoływanie si do dumy, egoizmu narodowego

czy rasowego czy instynktów lub przesdów

słuchaczy celem ich pozyskania dla swoich

potrzeb. Demagogia (demos lud, agogos

wiodcy, prowadzcy) Za demagogi uwaane

s kłamstwa, składanie popularnych i

B 3 ! $" !

5 53 #

! 3 # " $

C 3 %

& ’! (

$ )* " + (

D # C # # #

# C ! ! #

Biuro Karier Politechniki Krakowskiej, e-mail kariery@admin.pk.edu.pl, www.pk.edu.pl/kariery

efektownych, ale nie dajcych si spełni

obietnic albo składanie obietnic bez intencji ich

realizacji, schlebianie masom, szukanie kozła

ofiarnego, stosowanie nielogicznych, ale

przekonywujcych argumentów.

Argument z tradycji – to jest właciwe, bo zawsze tak

było

Argument z przyja ni – powołanie si na przyja z

osob (zrób to dla kumpla...)

Argument do człowieka (ad hominem, ad personam)

(16) (43)

Argument z gro by argumentum ad baculinum

(argument odwołujcy si do "kija", szykanowanie)

Argument z nagrody (marchewka)

Argument z niewiedzy argumentum ad ignorantiam –

nie dowiedzione = nieprawdziwe

Argument z konsekwencji – ukazanie skutków

pozytywnych lub negatywnych (24)

Argument z nienawi ci – wykorzystanie negatywnych

konotacji – np odraza do oskaronego

Argument z rozs dku wartociowe, bo powszechnie

przyjte

Argument z boja ni – nawizujc do lków słuchaczy

(uwaga na mechanizmy obronne)

Argument z upodoba ogółu

Argument z nami tno ci – odwołanie do emocji

Argument ze współczucia (np pomoc ludziom

pokrzywdzonym)

Argument z lito ci argumentum ad misericordiam

Przykład:

Student, który nie zdał egzaminu prosi

wykładowc o to, by nie stawiał mu dwói z racji

na to, e straci stypendium za wyniki w nauce.

Argument z poczucia spokoju (zrób to dla witego

spokoju)

Argument z autorytetu argumentum ad verecundiam

(29)

Argument z pró no ci argumentum ad vanitatem.

Sposób argumentowania polegajcy na

wykorzystaniu prónoci drugiej strony w

dyskusji, drog umiejtnie dawkowanych, mniej

lub bardziej zasadnych, pochlebstw, zwroty

typu: „nie ulega wtpliwoci paska głboka i

wszechstronna znajomo problemu…”, „pan

jako ekspert w tej dziedzinie, doskonale wie,

e…”, „jako człowiek inteligentny na pewno pan

rozumie, e…”, po których nastpuje podanie

własnego pogldu i oczekiwanie, e zjednany

komplementami dyskutant bez zastrzee

zaakceptuje nasze stanowisko.

Argument z gnu no ci – lenistwa – niech do zmiany

(to ciekawy pomysł ale jeszcze za wczenie go

wprowadza w ycie)

Argument ze stopnia nasilenia

Argument z lekkomy lno ci (to co proponujesz jest

nieodpowiedzialne ...

Argument z milczenia – to nieprawdopodobne, bo nikt

o tym nie mówił

Argument z podobie stwa – per analogia pomogłe

jemu, pomó i mnie

Argument z wiary

Chwyty erystyczne wg Schopenhauera

(1) Uogólnienie.

Przyjcie tezy przeciwnika i uogólnienie jej ,

rozszerzenie znaczenia. eby mieciła si ona w jakiej

szerszej prawidłowoci.

(2) Homonimia

rozcignicie tezy na pojcia majce zwizek

brzmieniowy z tym co mówi bez zwizku znaczeniowego

(3) Zmiana statusu twierdzenia oponenta relatywne a

absolutne

(4) Ukrywanie celu argumentacji

oponent niewiadom wniosku, do którego zmierzamy,

bezładne podsuwanie rónych przesłanek, dochodzenie

do wniosku nam korzystnego

(5)(6) Fałszywe przesłanki – bł dy logiczne

(dusza jest niemiertelna bo nigdy nie umiera) Metoda

uycia tezy dowodowej jako przesłanki dowodu, tzw.

petitio principi

(7) Taktyka zapyta – z (4).

Staramy si postawi przeciwnika w sytuacji osoby

pytanej, a siebie w sytuacji osoby pytajcej – gdy

pytanie nie ley w obrbie naszej roli.

(8) Doprowadzenie przeciwnika do zło ci.

(9) Stawianie pyta wbrew kolejno ci

odpowiedniego wnioskowania

(10) Kontrolowanie sposobu odpowiadania

(11) Wykorzystanie wnioskowania przez indukcj

(12) Wykorzystania porównania

(13) Teza i antyteza. Metoda rozró niania i dzielenia

Spreparowanie sytuacji wyboru – midzy nasz tez a

odpowiednio spreparowan antytez (czy chcecie

powrotu Pana Jonesa, wzmocnienie uprawnie policji

albo anarchia)

(14) Ignorowanie zdania przeciwnika

wykorzystujc bezczelno i sił głosu – i tak mamy

racj i ju

(15) Obej cie dowodu

wypowiadamy co słusznego ale zagmatwanego,

przeciwnik to odrzuca – wykazujemy błd a zatem mylił

si i poprzednio.

(16) Argument ad hominem (argument dostosowany

do człowieka, z którym toczy si spór).

Jeeli np. kto broni prawa do samobójstwa,

jego oponent mówi: „To dlaczego sam si nie

powiesisz?" Jeeli kto opowiada si za tym, by

zalegalizowa prostytucj i traktowa j jako

zawód, jego oponent pyta: „Czy chciałby, eby

twoja córka mogła wybra taki zawód?

Ad hominem / Ex concessis, czyli :Szukanie

dziury w całym. niespójno

Szukamy niespójnoci pomidzy tym, co

powiedział oponent przed chwil, a tym, co

powiedział wczeniej. Moe te by niespójno

midzy deklaracj a zachowaniem.

(17) Subtelne rozró nienie.

Sposób przeciwny do 1. Tam chodziło o to, eby

uogólni, a tu – eby uszczegółowi jeszcze bardziej.

(18) Mutatio controversiae, czyli zmiana tematu.

(19) Ogólnikowe twierdzenia – osignicie naukowe

jest do kitu, bo cała nauka jest do kitu

(20) Wysnucie wniosku bez pytania o niego

przeciwnika

(21) Na sofizmat – sofizmatem.

(22) Wmawianie bł du logicznego

Biuro Karier Politechniki Krakowskiej, e-mail kariery@admin.pk.edu.pl, www.pk.edu.pl/kariery

(23) Prowokowanie oponenta oporem

(24) Naginanie wniosków mówienie o konsekwencji.

Zamiast mówi o rzeczach, które s właciwym

tematem sporu, kładziemy nacisk na

konsekwencje tych rzeczy – co bdzie, jeli co

si wydarzy. Przeniesienie akcentu z

teraniejszoci na przyszło. Ludzie rozumiej

konsekwencje, nie rozumiejc mechanizmów.

(25) Exemplum in contrarium. czyli: przykład

przeciwie stwa.

Na wypowied ogóln przeciwnika dajemy przykład,

który jest jednostkowy, ale konkretny.(inteligentne

blondynki)

(26) Odwracanie kierunku dowodzenia (retorsio

argumenti)

Kierunek dowodzenia odwraca si przez wydzielenie z

argumentu przeciwnego jakiego najsłabszego ogniwa

rozumowania przeciwnika i po odpowiednim

skomentowaniu skierowanie go w stron oponenta.

Przykład: Gdy przeciwnik mówi: "To jest człowiek

otumaniony, trzeba go zrozumie", mona zastosowa

retorsio: "Włanie dlatego, e jest otumaniony, trzeba go

ukara, eby wreszcie zrozumiał".

(27) Szczególne wykorzystanie argumentów

doprowadzaj cych przeciwnika do zło ci – słabych

punktów

(28) Argumentum ad auditorem (argument odwołujcy

si do słuchacza) DEMAGOGIA

Jest to odwołanie si na przykład do uczu słuchacza,

zwykle w formie pytania retorycznego, w celu

demagogicznego przekonania go do jakiej tezy,

pozyskania dla jakiej osoby, zdarzenia itp.

Argument odwołujcy si do słuchacza - sposób

argumentowania polegajcy na tym, e orator zwraca

si nie do swojego przeciwnika w dyskusji, lecz albo do

współuczestników dyskusji, albo do biernych słuchaczy,

celem pozyskania ich sobie, lecz nie poprzez podanie

logicznych racji na rzecz tezy, lecz w kady inny sposób,

najczciej odwołujc si do ich emocji.

Przykład:

Chcc zakwestionowa zasadno teorii Darwina orator

zwraca si do audytorium z zapytaniem: A kto z

Pastwa pochodzi od małpy?.

(29) Odwoływanie si do autorytetu argumentum ad

verecundiam

Jest to chwyt erystyczny polegajcy na przywoływaniu w

argumentacji jakiego autorytetu, którego przeciwnik by

moe nie uznaje, ale nie ma odwagi tego okaza z

obawy wynikajcej z szacunku dla wybitnych jednostek.

Z samej mocy autorytetu ma wynikn akceptacja

naszego pogldu.

Autorytetem moe by człowiek (papie, Wałsa), tekst

(Pan Tadeusz, Koran) lub wyniki bada – take w

materii opinii ogółu.

(30) Ironiczne ujawnienie własnej niekompetencji –

polega na ironicznym podkreleniu braku kompetencji

oponenta. Przykład (z Schopenhauera): "To, co Pan

mówi, przechodzi moje słabe moliwoci pojmowania;

by moe, e to bardzo słuszne, ale ja tego nie mog

zrozumie i powstrzymuj si od wydania jakiegokolwiek

sdu”.

(31) Negatywne kwalifikowanie tezy przeciwnika .

Metoda polega na tym, e niewygodne twierdzenie

przeciwnika zalicza si do jakiej nienawistnej dla

słuchaczy kategorii poj majcych pejoratywne

skojarzenia i opatruje odpowiedni formuł. Przykład:

"O, to ju znamy: to idealizm, mistycyzm, redniowiecze

...Nienawistna kategoria poj. Zamiast dyskutowa z

meritum, przyklejamy do tego, co kto mówi, jak

negatywn etykietk.

(32) Słuszne w teorii, niesłuszne w praktyce.

Teoretycznie ma pan racj, ale w praktyce to si to na

pewno nie sprawdzi.

(33) Wykorzystanie słabych punktów przeciwnika

(34) Metoda wył cznego oddziaływania na wol

Sugerujemy przeciwnikowi, e pogldy, które on

wyznaje, jemu samemu przynios szkod.

(35) Metoda "potoku bezsensownych słów"

Polega na tym, eby wygłasza dłusze wypowiedzi,

które s pozbawione sensu, ale brzmi, jakby były z

sensem. To powoduje, e przeciwnik nie wie, co

powiedzie.

(36) Odparcie słusznej tezy przeciwnika, gdy

posługuje si zł argumentacj , któr mo emy

obali – podmiana argumentu ad rem na argument

ad hominem

(37) Domaganie si szczegółowych wyja nie –

wykazanie niekompetencji przeciwnika

(38) Markowanie własnego obiektywizmu – stawiamy

sobie zarzuty (dotyczce spraw nieistotnych) i

przyznajc racj oponentowi

(39) Oswajanie argumentu przeciwnika –

powtarzanie, wybijanie z rytmu

(40) Unikanie jednoznacznego wyra enia zgody na

argumenty przeciwnika, przyjmowanie ich w sposób

warunkowy – osłabiamy argumenty a siebie

przedstawiamy jako osob z dobr wol

(41) Krytyka ródeł pogl dów oponenta – mówi tak,

bo ma w tym swój interes

(42) Stawianie pyta w imieniu oponenta

i odpowiadanie w sposób niezgodny z jego

pogl dami (gdybym zapytał o... twoja odpowied

brzmiałaby...)

(43) Ad personam.

Koczy dyskusj.

Atakujemy osob przeciwnika, jego cechy osobiste, a

nie jego pogldy.

Nie mogc sobie poradzi z argumentami przeciwnika,

orator w pewnym momencie stwierdza:

- Doprawdy poj nie mog, jak Pastwo moecie

dawa wiar temu idiocie?

Biuro Karier Politechniki Krakowskiej, e-mail kariery@admin.pk.edu.pl, www.pk.edu.pl/kariery

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: