Aby podjąć rozsądną decyzją o wysokości ceny, trzeba przeprowadzić badania empiryczne,
pozwalające określić elastyczność cenową popytu na dany towar. Popyt ten zależy także od cen innych dóbr pokrewnych.
Mieszana elastyczność popytu mierzy reakcje popytu na jedno dobro wywołaną zmianą ceny dobra pokrewnego.
Elastyczność dochodowa popytu mierzy zależność miedzy zmianami poziomu dochodów
społeczeństwa.
REAKCJA POPYTU NA ZMIANY CEN
Opadająca krzywa popytu oznacza ze wielkość zapotrzebowania wzrasta przy obniżeniu ceny dobra.
Jak możemy mierzyć reakcje wielkości popytu na zmianę ceny towaru?
Jednym z oczywistych mierników jest nachylenie krzywej popytu. Obniżka ceny danego
towaru, np. biletu na mecz futbolowy o 1$ każdorazowo powoduje zwiększenie liczby biletow
sprzedanych np. o 8 tys. Ale jeślibyśmy chcieli porównać reakcje wielkości sprzedaży biletów na mecze piłkarskie na zmianę ceny z podobną reakcją popytu na samochody. Rzecz jasna, zmiana ceny o 1 $ jest dla nabywcow samochodow wielkością śmieszną, ktora z pewnością nie wpłynie na liczne nabywanych samochodow. Najlepszym wyjściem jest analiza zmian procentowych. Powinniśmy zastanowić się, jaki jest wpływ obniżki ceny o 1% na wielkość zapotrzebowania na samochody i bilety.
Elastyczność cenowa popytu jest to stosunek względnej zmiany wielkości zapotrzebowania na dane dobro do względnej zmiany jego ceny.
Jeśli wzrost ceny o 1% zmniejsza wielkość popytu o 2%,to elastyczność cenowa popytu wynosi -2.
(Wielkość popytu 2%,a tak jak jest to zmniejszenie tej wielkość, to wyrażamy to jak -2% dzielimy, przez 1%,czyli wzrost ceny i dostajemy -2) Ponieważ krzywa popytu ma nachylenie ujemne, to elastyczność cenowa jest z konieczności liczbą ujemną.
Gdy elastyczność popytu osiąga duże wartości ujemne, wowczas mowimy o wysokiej elastyczności.
Popyt jest wtedy bardzo czuły na zmianę ceny.
Gdy zaś elastyczność wyraża się małą liczbą ujemna, popyt jest relatywnie mało wrażliwy na zmianę ceny. Wtedy elastyczność popytu jest niska.
Tak, więc te określenia dotyczą wartości elastyczności z pominięciem jej ujemnego znaku.
Przeważnie jednak elastyczność cenowa zmienia się, gdy przesuwamy się po krzywej popytu, przy czym, wyższym cenom odpowiadają większa elastyczność, a niższym - mniejsza
Jeśli jednak funkcją popytu nie jest prosta linia, lecz krzywa, to zmiana większości zapotrzebowania jest rożna przy wzroście ceny i przy jej spadku.
Popyt elastyczny i nieelastyczny
Popyt nazywamy elastycznym ,gdy jego elastyczność cenowa jest mniejsza od -1.
Popyt jest nieelastyczny, gdy jego elastyczność przyjmuje wartości miedzy -1 i 0.
Gdy elastyczność popytu wynosi rowno -1,wowczas mowimy, że popyt ma elastyczność rowną
jedności. Często mowi się ze pewne dobra charakteryzują się wysoką lub niską elastycznością popytu. Np. popyt na ropę naftową jest nieelastyczny względem ceny.
Determinanty elastyczności cenowej
Co decyduje o tym, czy elastyczność cenowa popytu jest wysoka czy niska?
Odpowiedzi trzeba szukać w analizie gustow klientow. Najważniejszym czynnikiem jest łatwość zastąpienia tego dobra innym dobrem o podobnym przeznaczeniu.
Przykłady elastyczności cenowej
Np. takie usługi jak fryzjer, teatr czy sauna wykazują elastyczność większą od jedności.
Np. popyt na niektore towary takie jak produkty mleczarskie, jest wybitnie nieelastyczny.
Wykorzystanie elastyczności cenowej
Elastyczność cenowa popytu jest kategorią przydatną m.in. do obliczenia, o ile należy podnieść cenę, aby zlikwidować nadwyżkę popytu, bądź o ile ją obniżyć, aby zlikwidować nadwyżkę podaży.
Np. w rolnictwie mogą występować na przemian lata nieurodzaju i lata obfitych zbiorow. Popyt na produkty rolne jest małoelastyczny - słabe zbiory powodują silny wzrost cen żywności. Z kolei nadspodziewane dobre zbiory wywołują znaczny spadek cen żywności. Przy niskiej elastyczności popytu przesunięcia krzywej podaży wywołują duże wahania cen, nie zmieniając zbytnio wolumenu sprzedaży
CENA, WIELKOŚĆ POPYTU I SUMA WYDATKOW.
Skoro obniżka wysokiej ceny (przy ktorej popyt jest elastyczny) zwiększa sumę wydatkow, zaś obniżka niskiej już ceny (przy ktorej popyt jest mało elastyczny)
zmniejsza te sumę, to niewątpliwie istnieje jakiś pośredni poziom ceny, przy ktorym jej obniżka nie wpłynie na wielkość wydatkow- w ktorym elastyczność popytu jest rowna -1.
Ceny biletow na mecze piłki nożnej.
1.)Gdy przesuwamy się po krzywej popytu, suma wydatkow w pewnym momencie przestaje się
zwiększać. Następuje to przy cenie, przy ktorej elastyczność popytu jest rowna -1.
2.)Najważniejsze -suma wydatkow, czyli wielkość wpływow ze sprzedaży, osiąga maksimum w
punkcie odpowiadającym elastyczności popytu rownej -1.
To bardzo ważna informacja praktyczna dla przedsiębiorstw i organizacji.
INNE PRZYKŁADY ZASTOSOWAN ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU
Opłaty za przejazd metrem
Jeżeli mamy elastyczność popytu, to wiemy, w jakim kierunku należałoby zmienić wysokość opłat za przejazd, aby zwiększyć przychody metra.
Popyt na przejazdy metrem jest elastyczny względem ceny, to podwyżka opłat za przejazd zmniejszy sumę przychodow metra.
Aby zwiększyć wpływy metra, należy obniżyć wysokość opłaty za przejazd. Gdyby natomiast popyt na przejazdy był nieelastyczny, wowczas celowa byłaby podwyżka cen biletow.
Pierwszy „szok naftowy”
W 1973-1974 kraje OPEC doprowadziły do czterokrotnego wzrostu cen ropy. Popyt na ropę był wowczas bardzo nieelastyczny, około -0.1. Użytkownicy ropy mieli bardzo ograniczone możliwości zastąpienia jej innym surowcem.
Mroz na plantacjach kawy
Przymrozki w Brazylii w 1977,będącej największym w świecie producentem kawy, spowodował
zmniejszenie jej podaży. Ceny kawy znacznie wzrosły.
Jeżeli popyt jest nieelastyczny, to suma wydatkow i suma wpływow ze sprzedaży zwiększą się wraz ze wzrostem ceny.
Zamiast uderzyć w producentow kawy, mroz w istocie rzeczy wyszedł im na dobre.
Ten przykład wskazuje na duże znaczenie gustow konsumentow.
Rolnicy wobec nieurodzaju
Jeśli mianowicie popyt na pewne produkty rolne jest nieelastyczny, to rolnicy mogą osiągnąć wyższe dochody w latach nieurodzaju niż w latach obfitych urodzajow.
Dlaczego rolnicy nie porozumieją się jak kraje OPEC?
W zbiorowym interesie producentow byłoby zmniejszenie podaży. Jeśli jednak ogień zniszczył część plonow pojedynczego rolnika, to tylko ten rolnik poniesie straty
Zasady, ktore dotyczą pojedynczego podmiotu gospodarującego, mogą nie mieć zastosowania do
ogołu podmiotow. Podobnie prawa odnoszące się do ogołu nie musza mieć zastosowania do każdej
jednostki z osobna.
Pojedynczy producent zboża ma tu do czynienia z bardzo elastycznym popytem, gdyż nabywcy mogą kupić takie samo ziarno od innych rolnikow (chyba, że jest monopolistą).
Krotki okres i długi okres:
Elastyczność cenowa popytu zależy od długości czasu, jaki konsumenci mają na
przystosowanie struktury swych wydatków do zmieniających się cen.
(np. gwałtowny wzrost cen ropy naftowej w latach 1973-1974 zaskoczył wiele rodzin mających nowe,
ale zużywające dużo paliwa samochody. Reakcja powinien być wzrost zainteresowania mniejszymi
samochodami. Ale nie wszyscy mogli sobie natychmiast pozwolić na zakup mniejszego samochodu.
Dlatego popyt na benzynę okazał się mniej elastyczny.
W dłuższym okresie użytkownicy samochodow zdołali ograniczyć zużycie paliwa w dużo większym
stopniu, niż było to możliwe od razu)
Elastyczność cenowa popytu jest niższa w krótkim okresie, a wyższa w okresie długim.
(wyjątek: nałogowi palacze nie są w stanie ograniczyć palenia w odpowiedzi na podwyżkę cen
papierosow)
Jak długi jest „długi okres”?
Krotki okres - następujący bezpośrednio po zmianie cen.
Długi okres -to czas niezbędny do pełnego dostosowania się nabywcow do zmiany cen. Długość tego okresu zależy od rodzaju procesow dostosowawczych. (np. Pełna reakcja na zmianę ceny benzyny lub papierosow może potrwać parę lat).
Mieszana elastyczność cenowa popytu (Mecp)
Mieszana elastyczność cenowa popytu informuje nas, jak zmienia się wielkość popytu na
dobro i pod wpływem zmian ceny dobra j.
Mieszana elastyczność cenowa popytu na dobro i względem zmian ceny dobra j to relacja miedzy
względna zmiana zapotrzebowania na dobro i a względna zmiana ceny dobra j.
Mecp może być:
-dodatnia, w przypadku dobr substytucyjnych. Jeżeli wzrost ceny dobra j zwiększa rozmiary
zapotrzebowania na dobro i.
(np. dobrem i jest herbata, a dobrem j kawa. Podwyżka cen kawy spowoduje zwiększenie popytu na herbatę - mecp jest dodatnia)
-ujemna, w przypadku dobr komplementarnych.
(np. podwyżka cen benzyny spowoduje zmniejszenie popytu na samochody, t.j. benzyna i samochody to dobra komplementarne)
Wpływ dochodu nabywcow na popyt
Wzrost dochodow ludności zwiększa popyt na większość dobr. Jednak popyt na poszczegolne dobra wzrasta w rożnym stopniu.
Udział określonego dobra w budżecie konsumenta stanowią wydatki na zakup tego dobra (cena x
ilość), wyrażone jako część całości wydatkow konsumenta lub cześć jego dochodow.
Elastyczność dochodowa popytu to stosunek względnej zmiany rozmiarow popytu na określone
dobro do względnej zmiany dochodu (jest z reguły dodatnia)
Elastyczność dochodowa popytu a przesunięcie krzywej popytu
Pokazano dwa możliwe przesunięcia krzywej popytu, spowodowane wzrostem dochodu o określony
procent. Elastyczność dochodowa popytu jest wyższa przy przesunięciu krzywej DD do położenia
D’’D’’, niż przy jej przesunięciu do położenia D’D’. W przypadku przesunięcia w lewa stronę elastyczność dochodowa jest ujemna, co oznacza, ze wzrostowi dochodu towarzyszy spadek wielkości popytu przy każdej cenie.
1.Dobro normalne (zwykłe), na ktore popyt rośnie wraz ze wzrostem dochodow. Charakteryzują się dodatnią elastycznością dochodowa popytu.
2.Dobra niższego rzędu, na ktore popyt maleje w miarę wzrostu dochodow. Maja ujemną
elastyczność dochodowa popytu. Dobra niższego rzędu to na ogoł dobra niższej jakości. Wzrost dochodow powoduje spadek popytu na tanie gatunki mięsa i bielizny.
3.Dobra luksusowe maja elastyczność dochodowa wyższą od jedności, popyt rośnie. Dobra
luksusowe są przeważnie towarami wysokiej jakości, ktore mają substytuty niższej jakości.
4.Dobra podstawowe (niezbędne) mają elastyczność dochodowa niższą od jedności. Każde dobro niższego rzędu jest dobrem podstawowym, gdyż ma elastyczność dochodowa ujemna. Ale kategoria dobr podstawowych obejmuje także dobra normalne o elastyczności dochodowej w przedziale od 0 do 1. Dobra podstawowe będące dobrami normalnymi zajmują miejsce pośrednie miedzy dobrami niższego rzędu, a dobrami luksusowymi. W miarę wzrostu dochodu wielkość zapotrzebowania na żywność rośnie, ale stosunkowo wolno
Wykorzystanie elastyczności dochodowej
Znajomość elastyczności dochodowej jest niezbędna do prognozowania zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego, zachodzących pod wpływem wzrostu gospodarczego i wzrostu poziomu
zamożności. Przypuśćmy, iż dochody ludności w ciągu następnych 5 lat będą rosły średnio o 3% rocznie => spadek popytu na wyroby tytoniowe o 7,5%, a wzrośnie natomiast o 39% popyt na wina i wyroby spirytusowe.
Takie prognozy zostaną wykorzystane przy podejmowaniu przez przedsiębiorstwa decyzji
inwestycyjnych oraz planowaniu przez państwo wpływow budżetowych z podatku akcyzowego od
sprzedaży papierosow i alkoholu.
Wpływ inflacji na kształtowanie się popytu
Przypuśćmy, iż każde dobro kosztuje obecnie dwa razy więcej, a płace, czynsze za wynajem
mieszkania także są dwa razy wyższe niż w poprzednim okresie. Za obecne dochody można kupić taki sam koszyk dobr jak poprzednio => popyt nie ulegnie żadnej zmianie.
W sytuacji, gdy wszystkie ceny i wszelkie dochody zmieniają się rownocześnie, okazuje się, że nie można rozpatrywać wpływu jednej tylko zmiennej, a musimy uwzględnić trzy składniki:
· -efekt zmiany ceny danego dobra
· -efekt zmian cen innych dobr
· -efekt zmiany dochodow.
1
yalishandela90