Ilustrowany przewodnik po Gdańsku i okolicy 1921.pdf

Warszawskie Towarzystwo

Transportu i Żeglugi, S. A.

dawniej

Warszawskie Towarzystwo Akcyjne fiandln i Zeglngi

WARSZAWA, Nowy. Świat ar.

ILUSTROWANY

PRZEWODNIK

•*

ODDZIAŁY:

Londyn, City

ChambersFen-

church Str. 65,

E. C. 3

LiTerpooL

20 Chapel Str.

Paryż,

43 Boulevard

Haussmann

New-York,

Rector Street 2

SesatwUc, Starososnowiecka 12

T^oruń. Mostowa 9

Łódź, Południowa 44—46

Tczew, Stary Rynek 1

GDAŃSK, Hundegasse 117

Niesława. Włocławek, Płock, Wyszogród, Puławy, Sandomierz

Transportowanie towarów

drogami morskicmi, rzecznemi i lądowemi

Własna Żegluga na rzece Wiśle

Finansowanie Zakupów Warrantowanie towarów

/ Polska-Odańsk «ŻKQLf

Tczew .ŹEOLUUA RYM

u„, i-iwi..«^«« ' Londyn «2EGLUGARR A

WYDANY PRZEZ „DZIENNIK GDAŃSKI'

GDAŃSK 1921

CZCIONKAMI DRUKARNI „DZIENNIKA GDAŃSKIE-

Iow. Polskiej Żeglugi Morskiej

u Gdańsku

Hnndegasse nr. 15 i Sladtgraben nr. 13

reprezentuje:

T-wo Polskiej Żeglugi Morskiej (Poiish Navigatioi) Company Inc.)

1821, Broadway New york

Biblioteka Narodowa

30001012441066

GDAŃSK.

Szkic historyczny.

Nazwy Gdańska ciąg se nikt wystarczająco nie

nit. Tyle ustalono, że jest pochodzenia słowiańskiego. Po

raz pierwszy spotyka się w dziejach w historji św. Wojciecha.

W swojej podróży misyjnej do Prus św. Wojciech r. 997 za-

trzyma! sie w Gdańsku, gdzie w przejeździe kazał i chrzcił

ludność. Już wówczas Gdańsk był stolicą księstwa pomor-

skiego, które rozciągało się od morza po Noteć po lewym

brzegu Wisły, sięgając miejscami na prawy, ku zachodowi zaś

niekiedy aż po Persantę. W Gdańsku rezydowali

spowinowaceni z Piastami, w tym czasie (w. X) ochrzceni

i pozostający pod polskiem dość nominalnem zwierzchni-

ctwem. Pod względem kościelnym Pomorze należało do die-

cezji pomorsko-kujawskiej.

Ówczesny Gdańsk składał sie z zamku drewnianego w o-

kolicy dzisiejszej Szumiącej Wody (Am Brausenden Wasser)

i z osady rybaków, żeglarzy, kupców i rzemieślników. W

ciągu stuleci napływali także osadnicy niemieccy, głównie

lubeczanie. W XIII w. książę Swiantopełk Wielki nadal o-

sadzie organizacje miejską. Wówczas kościołem parafialnym

utrzymujące

bezpośrednia Komunikacje

Gdańsk -Ameryka

■»

S/S JÓZEF PIŁSUDSKI

pierwszy statek handl. pod polska flaga i linie holenderską

C. Goudriaan, Rotterdam, Shipowners and Brokers

Vrachtvaart Maaty „Bothnia"

Nederlandsche Stoomwaarl ,,Ny Besteraer"

„Nationale Lloyd" Assurance Co.

ĄWH M&I1(0 ^rą/u

był św. Mikołaj, po którego oddaniu Dominikanom w r. 1231

mieszczanie zbudowali sobie inny pod wezwaniem św. Kata-

rzyny. Herbem Gdańska był naówczas okręt.

Po wymarciu książąt pomorskich Krzyżacy r. 1313 za-

garnęli podstępem i przemocą Pomorze, wymordowawszy po-

dobno IDfKKi gdańszczan. Miasto zniszczyli, pozostawili jed-

nak kościół. Zamek zaś zająwszy, silnie utwierdzili.

Atoli miejsce leżało tak korzystnie dla handlu, że Gdańsk

powstał na nowo, ale już bardziej powyżej Motławy, teraz

czysto niemiecki. Nazywano je Głownem Miastem (Recht-

sladt) z herbem dwóch białych krzyży na czerwonem polu

w przeciwieństwie do Starego Miasta (Altstadt), odbudowują-

cego się powoli dokoła św. Katarzyny. Głównym kościołem

została teraz fara u P. Marji. Ze względów konkurencyjnych

Krzyżacy zbudowali ponadto Nowe Miasto (Jungstadt) opodal

zamku.

Ucisk Krzyżaków doprowadził jak całe Prusy tak i Gdańsk

do tego że poddał się r. 1454 Polsce. Skoro wieść o

przyjęciu poddaństwa przez Kazimierza Jagiellończyka doszła

do Gdańska, ludność rzuciła się na zamek i zburzyła go oraz

. Nowe Miasto.

Od Kazimierza Gdańsk zyskał bardzo daleko idące przy-

wileje — m. i na herbie pozwolił umieścić koronę nad krzy-

żem — a należąc do wielkiego państwa, miasto miał spo-

sobność do rozwinięcia ogromnego handlu. W XV, XVI i XVII

wieku stał się najpiękniejszym i najbogatszym w Polsce gro-

dem. Wtedy to powstały wspaniałe budowle: Obok P. Marji

kościoły św. Jana, śś. Piotra i Pawła, św. Brygidy, ratusz,

Dwór Artusów, Wielka Dźwignia (Krahntor), Katownia,

Angielski Dom, Zielona Brama, Wysoka Brama, Arsenał i. i.

Wielka Dźwignia (Krantor)

Gdańsk jest miastem wybitnie kupieckiem, a kupiectwo

gdańskie posiada świetną wiekową tradycję.

Położenie Gdańska przy ujściu Wisły do morza sprawia,

że od chwili powstania swego Gańsk był portem dla

krajów nad Wista położonych, łącznikiem Polski

drogą wodna z zachodnią Europą, a mieszkańcy fego siła fak-

ktn objąć musieli pośrednictwo handlowe w wymianie

rów miedzy temi krajami. Od czasów zagospodarowania Pol-

ski przez Kazimierza Wielkiego kraj mógł wywozić swe pło-

dy, głównie nadwyżkę produkcji zboża w wielkich rozmia-

rach. Wisła przyniosła tysiące pełnych szkut zboża do Gdań-

ska. Gdańsk rozsyła! je dalej do najodleglejszych krajów Etr-

ropy. Od r. 1366 rozwinięte i dobrze zorganizowane kupiectwo

gdańskie należy do kupieckiego związku Hanzy, w którym

zajmuje coraz poważniejsze, jedno z kierujących stanowisk.

W roku 1393 podczas wielkiego nieurodzaju w zachodniej Euro-

pie, 300 okrętów przybyto do Gdańska po zboże z Anglji,

Francji i Holandji.

Krzyżacy starali sic przeszkodzić zbyt bliskim stosunkom

Gdańska z Polską, lecz od upadku potęgi Zakonu i uzyskania

od Kazimierza Jagiellończyka przywilejów rozległych, Gdańsk

rozwijał się coraz szybciej, mieszkańcy zbierali olbrzymie

bogactwa, a okręty pod flagą polską i gdańską zawijały do

wszystkich portów Europy, nawet Carogrodu. Polskie zboże

szło do Francji, Hiszpanji, Portugalii, od r. 1588 do Włoch,

a nawet sporadycznie do Tangeru.

wodu zamieszek religijnych. Napływ ten był dla Gdańska

nader korzystny, gdyż przybysze ci, bądź kupcy, posia-

dający rozległe stosunki handlowe, w dalszym ciągu z Gdań-

ska prowadzili szeroki handel zagraniczny, bądź to rę-

kodzielnicy zatrudniali się dalej przemysłem. W ten spo-

sób powstał w Gdańsku wyrób kafli malowanych, świecz-

ników i pająków mosiężnych. Rozwinęło się złotnictwo, wy-

rób przedmiotów z bursztynu i kości słoniowej, pasów pol-

skich oraz ozdobne stolarstwo.

W tych wszystkich kierunkach mistrzowie gdańscy doszli

do nadzwyczajnej doskonałości, wyroby ich poszukiwane

byty i drogo ptacone, dużo wytworów tych czasów znajduje

się w muzeach i prywatnych zbiorach w Polsce i posiada

wartość zabytków sztuki. Te gatęzie rękodzieła artystyczne-

go, a raczej sztuki, rozwinąć się mogły przez związek z

Polska. Jak zaznaczyliśmy, kupcy polscy i przybywająca

szlachta z zamiłowaniem kupowała te cacka, nie patrząc na

cenę. Patrycjuszowskie kupiectwo gdańskie lubowało sic

również w gustownem urządzaniu mieszkań i zbiorach arcy-

dzieł tych sztuk, a bogate przez rozwinięty handel, posiadało

•potrzebne do tego środki pieniężne.

W roku 159N założył Holender Yermollcn wyrób wó-

dek pod „Łososiem". Wódki gdańskie nabierały z czasem

większej wziętości i znajdowały ogromny odbyt w Polsce, jak

również piwo gdańskie, szczególnie t. z. p i w o J o p e j s k i e,

wyrabiane na ,.Jopengasse", które cenione dla swego smaku

i siły, wysyłane było nawet do Carogrodu i Anglji.

Wielki przemysł artykułów codziennego użytku nie roz-

winął się w Gdańsku, gdyż nie miał odpowiednich natural-

nych warunków i nie dawat tak znacznych korzyści, jak

wymię

Oprócz zboża spławiano Wisłą do Gdańska drzewo dę-

bowe oraz bardzo rzadkie cisowe, na maszty dla floty hisz-

pańskiej i portugalskiej szło drzewo z puszczy białowieskiej,

wywożono również potas, płótno, żywicę, ołów i żela

Gdańsk cieszył się z jednej strony zupełną samodzielno-

ścią, z drugiej zaś strony korzystał z opieki królów polskich

i na podstawie uzyskanych przywilejów prowadził cały han-

del zamorski Polski. Wzrastał handel wywozowy, a z nim

równolegle handel przywozowy. Polska zamożna sprowa-

dzała artykuły zbytkowe, z Belgii sukna, delikatne tkaniny,

papier, z Francji wino, oliwę. Szlachta polska dowoziła do

Gdańska zboże, a w zamian, przyzwyczajona do wystawno-

ści, kupowała rzeczy, których w Polsce nie było. W związku

z tern pozostaje rozwój w Gdańsku pewnych rodzajów prze-

mysłu, który raczej sztuką był niż rzemiosłem. W połowie

XVI wieku dużo Holenderczyków szukało w Gdańsku przy-

tułku i. schronienia, gdyż musieli uchodzić z ojczyzny z po-

[tezie przemysłu

;)rzed-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: