1. Na czym polega globalizacja ?
Najprościej jest to łączenie i przenikanie się systemów gospodarczych. Globalizacja to ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur a efektem tego jest tworzenie się „jednego świata”, światowego społeczeństwa, zanikanie kategorii państwa narodowego, kurczenie się przestrzeni społcznej i wzrost tempa interakcji poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych oraz wzrost znaczenia ponad-, między- i ponadnarodowych. W wyniku politycznej globalizacji politycznej powstały organizacje międzynarodowe takie jak Bank Światowy – wpływają na gospodarkę światową.
Czynniki kształtujące proces globalizacji:
- postęp naukowo-techniczny,
-konkurencja międzynarodowa,
- polityka ekonomiczna państwa.
Wymiary globalizacji:
- techniczny,
- gospodarczy,
- społeczno-kulturowy,
- polityczny.
2. Wymień cechy globalizacji;
Charakterystyczne cechy globalizacji(wielkowymiarowość i wieloaspektowość globalizacji):
1. Demokratyzacja polityczna.
2. Liberalizacja.
3. Partycypacja – współuczestniczenie, współdecydowanie o niektórych rzeczach, problemach.
4. Transfer władzy – idzie w dwóch kierunkach; w kierunku rynków i w kierunku organizacji międzynarodowych.
5. Bardzo szybki rozwój nowoczesnych technik i technologii – dotyczy to rozwoju technik komputerowych, telekomunikacji. Rozwój tych dziedzin umożliwił szybki kontakt ludzi z różnych krajów świata.
6. Transformacja do otwartej gospodarki rynkowej.
7. Pojawienie się nowej kategorii tzw. wchodzących rynków.
3. Jakie są pozytywy globalizacji ?
- integracja gospodarcza i społeczna świata
- zapewnienie swobodnego przepływu dóbr i usług
- szansa dla poszczególnych państw świata
- udzielanie pomocy finansowej krajom rozwijającym się i Trzeciego Świata przez różne instytucje do których można zaliczyć Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy
- ożywienie międzynarodowej wymiany towarowej poprzez stopniowe obniżanie ceł i znoszenie innych barier rozwoju światowego handlu poprzez działalność Światowej Organizacji Handlu (WTO)
- intensywniejsza wymiana towarowa pozwoli na zwiększenie inwestycji, rozwiąże problem bezrobocia oraz polepszy sytuację ekonomiczną, szczególnie mieszkańców ubogiego Południa
- wzrost produkcji, dobrobytu, możliwości w zakresie wprowadzania nowoczesnych rozwiązań ułatwiających kontakty między ludzkie, poprawiających organizację pracy, warunki w domu, miejscach służących rekreacji
- poszerzanie sfery wolności, zwłaszcza możliwości wyboru zarówno w obszarze wartości materialnych, jak i duchowych
- nieskrępowany rozwój handlu zagranicznego i międzynarodowych obrotów kapitałowych przynosi korzyści wszystkim krajom współuczestniczącym we współpracy
- producenci w warunkach zwiększonej konkurencji mają możliwość powiększenia zysków, ponieważ są bardziej podatni na innowacje, wprowadzanie zmian w organizacji pracy, dostosowanie produktów do potrzeb i gustów odbiorców
- konsumenci, dzięki zróżnicowanej ofercie na rynku, mogą wybierać między towarami gorszymi i lepszymi, tańszymi i droższymi.
- zanikania barier miedzy jednostkami, grupami społecznymi i narodami, co rodzi lepsze wzajemne zrozumienie, sprzyja wymianie doświadczeń, stwarza warunki dla lepszego zapoznania się z najnowszymi osiągnięciami w różnych dziedzinach
- ochrona środowiska, które zostały przyjęte przez większość państw
4. Jakie są negatywne skutki globalizacji ?
- zagrożenie dla poszczególnych państw świata
- osłabienie odporności słabszych państw na kryzysy ekonomiczne
- rodzi przede wszystkim podział na dwa światy: tzw. McŚwiat i świat Dżihadu.
- rosnące zróżnicowanie dochodów zarówno miedzy państwami najbiedniejszymi oraz najbogatszymi, jak i miedzy grupami społecznymi w ramach poszczególnych państw.
- brak osób wykształconych uniemożliwia krajom na pokonanie opóźnień w rozwoju gospodarczym
- kryzysy walutowe i finansowe
- przenoszenie produkcji towarów niewymagających wykwalifikowanej siły roboczej do krajów słabo rozwiniętych, powoduje to likwidację miejsc pracy w wybranych sektorach i znaczny potencjalny wzrost bezrobocia
- masowe migracje z krajów biednych do bogatych. Imigranci, często nielegalni, mają problemy z adaptacją w nowym środowisku, co samo w sobie rodzi wszelkiego rodzaju konflikty.
- ewentualność klęsk ekologicznych
- procesy globalizacji przyczyniają się do rozwoju zorganizowanej przestępczości w skali międzynarodowej
- możliwość wykorzystania systemów przekazywania informacji przez osoby łamiące prawo
- działalność grup terrorystycznych
5. Wyjaśnij istotę regionalizacji;
Dotyczy wyodrębnienia się regionów na podstawie określonych kryteriów (np. kryterium geograficzne, systemowe, integracji i wspólnego interesu regionalnego) oraz polityki regionalnej państw danego ugrupowania. Regionalizacja sprowadza się do:
- eliminowania barier utrudniających współpracę w regionie
- kreacji podstaw prawnych dla wzajemnych akcji i interakcji
- przyjmowania umów o charakterze regionalnym
- tworzenia organizacji międzynarodowych charakterze regionalnym Państwa dążą do regionalizacji przez co także do integracji regionalnej.
6. Jakie są przyczyny regionalizacji ?
- odmienne podejście do rozszerzenia,
- rosnąca rola geopolityczna wschodnich sąsiadów,
- „sekurytyzacja” relacji ze wschodnimi sąsiadami
- nowa równowaga sił pomiędzy państwami członkowskimi i instytucjami unijnymi ukształtowana na mocy traktatu lizbońskiego
- globalizacja
- procesy integracyjne
- współpraca między państwami
- wymiana dóbr
- wspólne problemy
7. Wymień funkcje regionalizmu;
- funkcja integrująca: głównym problemem jest tutaj stopień zaspokajania potrzeb i interesów uczestników systemu regionalnego, który w rezultacie prowadzi do procesów integrujących
- funkcja porządkująca: przejawienie się tej funkcji regionalizmu jest konsekwencją rozwoju i funkcjonowania norm i struktur działania. Na obecnym etapie rozwoju funkcja porządkująca polega na regulacji, utrzymaniu równowagi, zapewnieniu tożsamości w czasie i przestrzeni oraz w ciągłości i efektywności działania
- funkcja przymuszająca: jest ona związana z funkcją porządkującą i polega na zmuszaniu państw – uczestników do określonych zachowań indywidualnych i zbiorowych. Przymusza się kontrolą, perswazją, identyfikacją, izolacją i dystrybucją. Funkcja przymuszania kłóci się z suwerennością państw. Wywołuje to konflikty i napięcia w systemach regionalnych, zwalnia dynamikę ich rozwoju i może prowadzić do ich rozpadu
- funkcja dynamizująca uczestników systemu regionalnego: polega na podejmowaniu przez nich działań adaptacyjnych wobec bodźców płynących z systemu regionalnego. Funkcja ta zapewnia, że system regionalny występuje jako uczestnik stosunków międzynarodowych
8. Jakie są funkcje instytucji w stosunkach międzynarodowych ?
· Funkcja regulacyjna
polega na stwarzaniu, określaniu i wskazywaniu ram organizacyjnych oraz normatywnych dla działań i oddziaływań międzynarodowych. Można ją także nazwać porządkującą, ponieważ instytucje tworzą podstawy ładu międzynarodowego, wpływają na kształt i charakter więzi między uczestnikami, w tym także kształt ogólnego porządku międzynarodowego i porządków w różnych dziedzinach oraz zakresach stosunków międzynarodowych.
· Funkcja stabilizacyjna
instytucji polega na utrwalaniu i ochronie status quo w tych dziedzinach i sferach stosunków międzynarodowych, które są zinstytucjonalizowane. Tak więc, wspomniana już zasada suwerenności nie tylko wyznacza kształt porządku międzynarodowego (wielość i równość suwerennych podmiotów, decentralizacja, brak hierarchii), ale także zabezpiecza go i umacnia. Zapewnia ochronę suwerenności wszystkim państwom, rozgranicza poszczególne suwerenności i stanowi podstawę pozostałych instytucji międzypaństwowych (np. organizacji międzyrządowych).
· Funkcja legitymizacyjna
polega na tym, że instytucje potwierdzają uzasadniają i usprawiedliwiają określone wartości, interesy, cele i działania . Funkcję tę można rozpatrywać w dwóch aspektach. Po pierwsze, wszelkie utrwalone wzorce legitymizują wszystko, co jest z nimi zgodne lub przynajmniej niesprzeczne. Określają one również, jakie działania mogą spotkać się z aprobatą zagranicy, a jakie z jej dezaprobatą i przeciwdziałaniem. Po drugie, funkcje legitymizacyjne pełnią także decyzje organizacji międzynarodowych. Wyrażają one zbiorowe poparcie, uznanie lub akceptację określonych wartości, norm, interesów, działań i procesów.
9. Wymień instytucje bezpieczeństwa;
Instytucje bezpieczeństwa narodowego:
• Siły zbrojne (wojska lądowe, siły powietrzne, marynarka wojenna oraz wojska specjalne),
• Formacje policyjne i zabezpieczenia: policja, żandarmeria wojskowa, straż graniczna, inspekcja transportu drogowego, straż ochrony kolei, służba więzienna, służba celna,
• Służby specjalne ( ABW, AW, CBA, SKW, SWW),
• Służby ochrony władzy (Biuro Ochrony Rządu, straż marszałkowska),
• Straże lokalne i sektorowe (Straż Miejska, Straż Gminna, Służba Leśna, Straż łowiecka)
Wśród najbardziej znanych Instytucji/organizacji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo (w skali światowej jak i regionalnej) wyróżniamy:
ONZ jest organizacją międzynarodową o charakterze uniwersalnym. Spełnia ona wiele funkcji, wśród których nadrzędną rolę zajmuje utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa światowego oraz rozwój przyjaznych stosunków i współpracy między wszystkimi państwami członkowskimi.
NATO Początkowym celem istnienia NATO, była obrona militarna przed atakiem ZSRR.
procedur skutecznego użycia środków obrony cywilnej.
OBWE To organizacja regionalna, której celem jest zapobieganie powstawaniu konfliktów w Europie. Oprócz państw europejskich jej członkami są Stany Zjednoczone i Kanada. OBWE powstała 1 stycznia 1995 po przekształceniu Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
Cele OBWE
-Opracowanie modelu wspólnego i kompleksowego bezpieczeństwa Europy w XXI wieku
-Wczesne ostrzegania, zapobieganie konfliktom i rozwiązywanie konfliktów na swoim obszarze
-Przestrzeganie zasady kooperatywnego systemu bezpieczeństwa w Europie, opartego na demokracji
-Przestrzegania praw człowieka, praworządności, zasad gospodarki rynkowej, zapewnienie braku dominacji jednego państwa na kontynencie
-Kontynuowania procesu rozbrojenia i kontroli zbrojeń
-Rozwijanie współpracy z innymi organizacjami i regionami
OBWE koncentruje się na pokojowym regulowaniu sporów i konfliktów m-narod.
WNP - regionalne ugrupowanie integracyjne utworzone na mocy układu białowieskiego z 8 grudnia 1991 roku. Zrzesza większość byłych republik Związku Radzieckiego. Zajmuje się m.in. współpracą polityczną, gospodarczą i problemami bezpieczeństwa międzynarodowego.
Celem WNP jest:
-prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej państw,
-stworzenie wspólnej przestrzeni gospodarczej i wspólnego systemu komunikacyjnego,
-ochrona środowiska, prowadzenie wspólnej polityki migracyjnej i zwalczania przestępczości.
10. Wymień rodzaje regionalizmów;
Wg M. Keatinga wyróżnia się dwa typy regionalizmu:
- odgórny - inicjowany przez centralne władze państwowe. Przykłady tego typu regionalizmu miały miejsce w Niemczech jako wyraz powstania sfederalizowanego systemu państwowego. Reformy takie zaszły również we Francji i Włoszech i były wynikiem zmian systemu zarządzania państwem w okresie bardzo zróżnicowanych zmian regionalnych,
- oddolny - inicjowany przez podmioty w kontekście różnych interesów regionalnych. W tym zakresie można wyróżnić:
- konserwatywny, oparty na konserwatywnej wizji państwa,
- burżuazyjny - ta koncepcja opiera się na dążeniach regionalistycznych elit gospodarczych w wysoko rozwiniętych obszarach państwa europejskich,
- zdepolityzowany (technokratyczny) - wizja państwa oparta na zdecentralizowanym ustroju, - progresywny - związany z polityka lewicową. Ideologiczną przesłanką tego ruchu było przekonanie o wewnętrznej kolonizacji,
- populistyczny - utożsamiany z prawicowym ekstremizmem, jego źródłem jest niezadowolenie z państwowego centralizmu, mechanizmów i fiskalizmu.
Klasycznym przykładem tego typu regionalizmu jest Liga Północna we Włoszech i Blok Flamandzki w Belgii,
- separatystyczny - najsilniejsze przykłady to Kraj Basków w Hiszpanii, czy regiony w Irlandii Północnej i Szkocji.
11. Podaj funkcje regionalizmu;
Funkcje regionalizmu: Integrująca- zaspokajanie interesów uczestników.
Porządkująca - utrzymywanie równowagi oraz ciągłości działania.
Ekonomiczna - poprawa efektywności gospodarowania, wolny przepływ dóbr, usług i ludzi.
Polityczna- koordynacja polityki zagranicznej.
Przymuszająca- zmusza uczestników do określonych zachowań indywidualnych i zbiorowych.
12. Wymień zalety OBWE;
§ działanie we współpracy z ONZ
§ rozwiązywanie konfliktów
§ stworzenie obszaru bezpieczeństwa
§ zajmuje się ustawianiem norm pomiędzy krajami(np. : jak są wojny to ma cele znalezienie porozumienia)
13. Wymień formy współpracy regionalnej;
Współpraca regionalna - współdziałanie państw w obrębie określonego regionu w celu zapewnienia pokoju, bezpieczeństwa stabilizacji, rozwoju gospodarczego. Jeśli kraje budują w jej ramach bardzo ścisłe więzi, można mówić o integracji regionalnej. Jej podstawą są wspólne cele i interesy, wynikające z bliskiego sąsiedztwa, podobieństwa ustrojów społeczno-politycznych, zbliżonego poziomu gospodarek państw i ich komplementarności oraz innych wspólnych cech, takich jak: język, kultura, tradycje historyczne, religia. Przykłady współpracy: Rada Bałtycka, Trójkąt Weimarski, Grupa Wyszehradzka, Wspólnota Narodów.
Formy:
· wspólnoty robocze;
· uzgodnienia instytucjonalne;
· ciała transgraniczne;
· europejskie ugrupowania współpracy transgranicznej (EUWT);
· instytucje współpracy regionalnej;
· euroregiony.
14. Wymień typy regionalnych systemów bezpieczeństwa;
- wspólnota bezpieczeństwa
- hegemonistyczne przywództwo oparte na porozumieniu
- pluralistyczna wspólnota bezpieczeństwa
- koncert państw (każde państwo zwraca uwagę na inne aspekty i na inne propozycje)
- sfera wpływów i równowagi sił
15. Na czym polegają misje petersberskie ?
są to akcje humanitarne, akcje ratownicze, operacje utrzymania pokoju, misje zarządzania/reagowania kryzysowego crisis management oraz operacje przywracania pokoju.
Misje, przy prowadzeniu których Unia Europejska może użyć środków cywilnych i wojskowych obejmują:
•wspólne działania rozbrojeniowe,
•misje wojskowego doradztwa i wsparcia,
•misje zapobiegania konfliktom i utrzymanie pokoju,
•misje zbrojne, służące zarządzaniu kryzysowemu, w tym misje przywracania pokoju i operacje stabilizacji sytuacji po zakończeniu konfliktów.
Wszystkie te misje mogą przyczyniać się do walki z terroryzmem, w tym poprzez wspieranie państw trzecich w zwalczaniu terroryzmu na ich terytorium.
Misje petersberskie nie mogą być prowadzone bez zgody mandatu Rady Europejskiej. Za udział w misjach petersberskich płacą państwa członkowskie.
16. Podaj założenia europejskiej strategii bezpieczeństwa;
Dokument za trzy podstawowe cele UE uznaje: wniesienie wkładu w stabilizację i dobre rządzenie w najbliższym sąsiedztwie Unii, tworzenie porządku międzynarodowego opartego na efektywnym multilateralizmie, przeciwdziałanie zagrożeniom - zarówno nowym jak i tradycyjnym. W ESB podkreśla się, że UE ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo międzynarodowe i powinna odgrywać ważną rolę w jego zapewnieniu. Definiując zagrożenia, jakim Unia musi się przeciwstawić, wymienia się konflikty regionalne, terroryzm, proliferację broni masowego rażenia oraz możliwość jej użycia przeciw terytorium UE, upadające państwa i wybuchające w nich oraz w ich sąsiedztwie konflikty, a także przestępczość zorganizowaną.
17. Na czym polegała Inicjatywa Europejska ?
Central European Initiative (CEI) jest forum współpracy regionalnej w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej Europie , licząc 18 państw członkowskich.
Celem organizacji było:
- rozwiązywanie bieżących problemów związanych z integracją europejską
- wspieranie i przyśpieszanie procesu transformacji gospodarczej w niektórych państwach członkowskich
- umacnianie spójności Europy, jej politycznej, gospodarczej i społecznej stabilności oraz bezpieczeństwa.
- umacnianie potencjału krajów członkowskich poza Unią Europejską,
- wypracowano też system konsultacji z organizacjami europejskimi i z ONZ.
Działalność obejmuje m.in.: konsultacje polityczne, wspieranie instytucji demokratycznych i przestrzegania praw człowieka, współpracę transgraniczną, realizację różnych zadań gospodarczych i społecznych.
Obszary współpracy: Klimatu, Środowiska i Energii Odnawialnej, w tym Turystyka Rozwoju Przedsiębiorczości, Rozwoju Zasobów Ludzkich, społeczeństwa informacyjnego i mediów, współpracy międzykulturowej, w tym mniejszości, transportu multimodalnego, Nauki i Technologii, zrównoważonego rolnictwa, międzyregionalnej i transgranicznej współpracy.
18. Jakie są cele WPZiB ?
- ochrona wspólnych wartości, najważniejszych interesów, niezawisłości i integralności Unii Europejskiej, na podstawie zasada Karty NZ,
- umacnianie bezpieczeństwa Unii,
- utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego także na podstawie zasad Karty NZ oraz zasad Aktu Końcowego KBWE i celów Karty Paryskiej (chodzi tu również o zasady dotyczące granic zewnętrznych),
- popieranie współpracy międzynarodowej,
- rozwijanie i umacnianie demokracji i państwa prawa oraz poszanowanie praw człowieka i najw...
rybitw