CZAD, KRAJ, KOŚCIÓŁ.pdf

Czad– kraj i Kościół

Republika Czadu – państwo leżące niejako w samym „sercu” Afryki, jakby skupiała w sobie

najważniejsze problemy i paradoksy tego kontynentu: bardzo bogatą i tajemniczą przeszłość

oraz nikłą pozostałość po niej; bogactwo duchowe oraz zacofanie ekonomiczne i kulturowe;

potężny obszar (1 284 000 km 2 ) oraz niewielką ilość mieszkańców (8 178 000); zupełną

niepodległość oraz datującą się prawie od jej początków wojnę domową; wreszcie klęski

głodu, spowodowane suszą, śmiertelne epidemie, itp.

Zróżnicowanie klimatyczne i kulturowe

Strefy suszy (nasilającej się w kierunku z południa na północ) dzielą obszar Czadu na trzy

rejony: południowy („sudański”) jest pokryty sawanną z wysokimi trawami w okresie pory

deszczowej, pełny wiosek, oraz miast: Ndżamena, Leré, Moundou, Gors, Sarh, Bongor;

szeroką na ponad sto kilometrów strefę Sahelu, ciągnącą się od Jeziora Czad (po północnej

stronie rzeki Bata) aż do granicy z Sudanem, pokrytą przez rośliny stepowe i kolczaste

krzewy; wreszcie największy pod względem obszaru to rejon północny, ogarnięty Pustynią

Libijską i Saharą, z najwyższymi górami kraju: (Tibesti i Ennedi) oraz z najmniejszą

gęstością zaludnienia.

Zróżnicowaniu geograficznemu i klimatycznemu Czadu odpowiada także duże zróżnicowanie

kulturowe i etniczne zamieszkującej kraj ludności. Wiele odrębnych plemion należy aż do

dwunastu grup językowych, dzielących się jeszcze na wiele dialektów. Oficjalnymi językami

są francuski (używany głównie na południu kraju) i arabski w odmianie czadyjskiej (używany

głównie na północy kraju).

Pierwsze organizmy państwowe

Na terenie Czadu przez wieki kształtowały się rózne organizmy państwowe. Jednym z nich

było powstałe na południe od Jeziora Czad państwo Szoa, podbite przez Bornu i

zislamizowane. Po ich kulturze pozostały nad brzegami Logone i Szari ruiny dawnych osad

otoczonych murem obronnym i wzmocnionych basztami. Zberberyzowane plemię Kanem

utworzyło w VIII w. państwo o tej samej nazwie, które w XIII w. wprowadziło do swego

budownictwa nieznaną tutaj dotąd cegłę. Dzięki broni palnej, otrzymywanej z Trypolisu,

znaczne sukcesy militarne osiągnęło w XVI w. państwo Bornu. Na wschód od rzek Logone i

Szari wyrosło także potężne państwo Baghirmi. Również imponujący terytorialnie organizm

stworzył pod koniec XIX w. żołnierz i awanturnik egipski Rabah. Te państwa, które

przetrwały w jakiejś formie do początku XX w., uległy naporowi Francji, która 5 września

1900 r. rozciągnęła nad tym terenem swój protektorat, a nastepnie uzyniła je swoją kolonią.

Ku niepodległości

Już w 1945 r. powstała w Czadzie Afrykańska Partia Zgromadzenia Demokratycznego ( Parti

du Rassemblement Démocratique Africain ), grupująca głównie Sara z południa kraju. Rok

później Gabriel Lissete założył Parti Progressiste Tchadien , która współpracowała

z administracją francuską i wygrała wybory w 1955 r. Dwa lata później partia ta utworzyła

Zgromadzenie Terytorialne, które doprowadziło do ukonstytuowania się 28 listopada 1958 r.

autonomicznej republiki, członka Wspólnoty Francuskiej. Całkowita niepodległość została

proklamowana 11 sierpnia 1960 r.

Nieustanne walki wewnętrzne

Pierwszym prezydentem republiki został François Tombalbaye, przedstawiciel Sara,

koncentrując władzę w swoich rękach. Doprowadziło to do buntu muzułmańskiej północy

i nasilenia ruchu partyzanckiego. W 1975 r. doszło do zamachu stanu, zawieszenia konstytucji

i rozwiązania partii politycznych. Władzę przejęła Najwyższa Rada Wojskowa, z gen. Félix

Malloum Ngakoutou na czele, próbującym od 1978 r. tworzyć tzw. Rząd Jedności Narodowej

z udziałem Hissena Habré, przywódcy jednego z odłamów rebeliantów z Północy.

Współpraca nie trwała jednak długo. Hissen Habré opuścił Ndżamenę, by w lutym 1979 r.

zdobyć ją zbrojnie kosztem kilku tysięcy ofiar i zniszczenia połowy miasta. Utworzyły się

różne ugrupowania zbrojne, których interesy ścierały się wzajemnie, niekoniecznie według

podziałów etnicznych, terytorialnych czy religijnych. Goukouni Oueddei utworzył jedno

z silniejszych ugrupowań, tzw. Front Wyzwolenia Narodowego Czadu ( Frolinat ), który

szybko rozpadł się na kilka frakcji. Razem z nim Hissen Habré rozpoczął krwawe

podporządkowywanie sobie całego terytorium. 10 listopada 1979 r. Goukouni Oueddei został

prezydentem Rządu Jedności i Pojednania Narodowego, Wadel Abdel Kamougé –

wiceprezydentem, Hissen Habré natomiast ministrem obrony narodowej. Do polityki

wewnętrznej Czadu wmieszał się także przywódca Libii, Kadafi, którego armia zaanektowała

najpierw część terytorium Czadu, i który w 1980 r. proklamował zjednoczenie obydwu

państw. Hissen Habré schronił się wówczas w Sudanie i stamtąd rozpoczyna walkę zbrojną

z Goukouni Oueddei, który akceptował politykę przywódcy Libii. Pomimo interwencji

Francji i innych państw afrykańskich, wojna domowa przeciąga się. W lipcu 1982 r. Hissen

Habré zajął Ndżamenę, a w listopadzie 1982 r. ogłosił się prezydentem. Goukouni Oueddei

schronił się w Libii. Hissen Habré podczas swoich rządów w latach 1982-1989 uśmiercił ok.

40 000 ludzi. 1 grudnia 1990 r. pułkownik Idriss Déby, przywódca Patriotycznego Ruchu

Ocalenia (MPS – Mouvement Patriotique du Salut ), do niedawna bliski współpracownik

Hissen Habré, zawiesił konstytucję i rozwiązał Zgromadzenie Narodowe, przejmując władzę.

Pomimo dyktatorskiego utrzymywania się u władzy nie położył on kresu wewnętrznej

destabilizacji kraju i walkom zbrojnym. Ze wszystkich państw środkowoafrykańskich Czad

bije wszelkie rekordy, jeśli chodzi o łamanie praw człowieka. Siły porządkowe aresztują,

zatrzymują i zabijają od pierwszych lat niepodległości.

Początki ewangelizacji Czadu

Na dzisiejszych terenach Czadu pierwszymi misjonarzami byli protestanci, którzy w 1920 r. założyli

misję w Léré. Po nich pojawili się misjonarze Ducha Świętego z Prefektury Apostolskiej Ubangi-Szari

(dzisiejsze terytorium Republiki Środkowoafrykańskiej). O. Gabriel Herriau założył misję w Kou

w 1929 r. Sercanie z Wikariatu Apostolskiego Foumban (Kamerun) założyli w 1936 r. misję w Kélo.

Rok później na południowe tereny Czadu dotarli także kapucyni. Natomiast do Fort Lamy jako

pierwszy przybył w 1935 r. o. Frédéric de Belinay SJ, kapelan wojskowy, który przemierzał kraj od

marca 1935 r. do lutego 1947 r. Jednego roku przebył on na wielbłądzie 3400 km, odwiedzając m.in.

Fort Lamy, Faya-Largeau, Abéché, Aouzou, Bardaï i docierając aż do Tibesti.

Po II wojnie światowej teren Czadu został powierzony do ewangelizacji jezuitom (północ kraju),

misjonarzom oblatom Maryi Niepokalanej (Mayo Kebbi) i kapucynom (południe kraju).

Te trzy zakony misyjne nadały impuls ewangelizacji kraju.

W drugiej połowie lat pięćdziesiątych XX w. ewangelizacja rozwijała się głównie w południowo-

wschodniej części diecezji, wśród ludności Sara. Obiecującym terenem pracy apostolskiej był

z pewnością gęsto zaludniony region Mayo Kebby. O owocach tej ewangelizacji wspominał Jan Paweł

II tuż po przybyciu do Ndżameny, podczas nabożeństwa Maryjnego: „Wasz Kościół jest jeszcze

młody: pierwsi misjonarze katoliccy przybyli do Czadu zaledwie 60 lat temu. Ale już dziś wśród

członków konferencji episkopatu widzimy syna tego kraju. Możliwe stało się utworzenie pięciu

diecezji. Wzrasta liczba powołań kapłańskich. Zaczyna się rozwijać życie zakonne. Słowem, Czad jest

żyzną ziemią, którą warto obficie zasiewać, To właśnie czynili i nadal czynią kapłani, zakonnicy i

zakonnice, a także świeccy przybywający z innych krajów ” 1 .

Kościół katolicki dzisiaj

Jan Paweł II, Bądźcie dla swoich braci i sióstr znakiem miłości Chrystusa, Ndżamena 30 I 1990, N'Djamena,

nabożeństwo maryjne w katedrze , OR

W przeddzień wizyty Jana Pawła II w Czadzie Kościół katolicki gromadził 293 000 wiernych

(niektóre statystyki mówiły nawet o 350 000), co stanowiło ponad 6% ogółu mieszkańców.

Kościół zorganizowany był w jedną metropolię i pięć diecezji, przy czym cztery z nich

obejmowały niezbyt duże obszary na południu i południowym-wschodzie kraju, zaś diecezja

metropolitalna rozciągała się na całą środkową i północną część kraju. Na terenie kraju

pracowało 157 księży, 33 braci zakonnych i 253 siostry zakonne. Prowadzili oni 43 szkoły I i

II stopnia, do których uczęszczało ponad 18 500 uczniów oraz dwa szpitale, 42 przychodnie

lekarskie i jedno leprozorium z czterdziestoma pacjentami.

W południowej części kraju, gdzie żyło prawie 95% wszystkich katolików i przeważająca

większość wyznawców religii tradycyjnych, Kościół coraz bardziej zakorzeniał się w życiu

poszczególnych plemion poprzez ożywioną działalność katechistów świeckich (452 z nich

pracowało na stałe, a ponad 4400 czasowo). Stamtąd też rekrutowali się głównie kandydaci

do kapłaństwa.

Obecnie liczba katolików w Czadzie wynosi 720 000 (8,80% całości populacji – 8 178 000).

Kościół zorganizowany jest w jedną archidiecezję i siedem diecezji. W 114 parafiach pracuje

277 księży (w tym połowa diecezjalnych), 189 braci zakonnych i 334 siostry zakonne.

Katolicy Ludność % katolików

Diecezje

Rok Źródła

1 182,895 533,089

34.31% Moundou

2004 ap2005

2 156,608 2,650,000

5.91% N'Djaména (archidiecezja)

2004 ap2005

3 111,300 1,078,134

10.32% Sarh

2004 ap2005

4 100,000 574,000

17.42% Lai

2004 ap2005

5 66,328 266,200

24.92% Goré

2004 ap2005

6 65,320 352,800

18.51% Doba

2004 ap2005

7 35,246 1,025,000

3.44% Pala

2004 ap2005

8 5,250 1,700,000

.31% Mongo (Prefektura Apostolska) 2004 ap2005

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: