ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ
przeznaczone dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum.
Proponowane ćwiczenia przeznaczone są dla tych wszystkich, którzy mają
zamiar pracować z dziećmi, mającymi trudności w dokonywaniu analizy i syntezy
słuchowej. W związku z tym, że są to ćwiczenia słuchowe, do ich prowadzenia
konieczna jest druga osoba. Nie są więc przeznaczone do samodzielnej pracy dziecka.
Zestaw ćwiczeń oparty jest o materiał wyrazowy zawierający wyrazy z „rz”.
Oprócz rozwijania percepcji słuchowej, zadania zapoznają ze wszystkimi zasadami
pisowni wyrazów z „rz”. Prezentowane są w logicznej kolejności, ale istnieje duża
dowolność w ich doborze. Zadania mogą stanowić dla dziecka różny stopień trudności. W związku z tym, ćwiczenia łatwiejsze ( w odczuciu dziecka) można przeplatać z trudniejszymi, aby dziecka nie zniechęcić niepowodzeniami. Pamiętać jednak należy o tym, że właśnie te ćwiczenia, które stanowią trudność powinny być
wytrwale ćwiczone.
W związku z tym, że są to materiały dla osoby prowadzącej ćwiczenia, tam gdzie
było to konieczne, zostały podane rozwiązania w trakcie ćwiczenia.
Uwaga: ● podczas ćwiczeń, w których należy wymieniać kolejne głoski / analiza /
dziecko powinno podawać je zgodnie z wymową np. trzy – wymawiać
/ tszy /.
● gdy podajemy dziecku głoski do złożenia / synteza / , to powinny być
zgodne z wymową np. przymierze – wymawiać /pszymjeże/.
1. Ćwiczenie zapamiętywania wyrazów z „rz”.
→ przygotować należy karteczki z wyrazami z „rz” zawierającymi wszystkie
zasady pisowni: wymienne, niewymienne, po spółgłoskach i wyjątki w pisowni;
→ jeśli w ćwiczeniu udział biorą dwie osoby, każda z nich kolejno dostaje kartkę
z wyrazem. Mówi słowo, lub słowa, które wystąpiły już poprzednio, dopowiada
swoje i odkłada kartkę np.
osoba pierwsza: rzepak;
osoba druga: rzepak, trzcina;
osoba pierwsza: rzepak, trzcina, morze itd.
→ zabawa trwa dopóki, dopóty nie będzie trudności w zapamiętaniu wyrazów.
RZ WYMIENNE
2. Szukanie wyrazów uzasadniających pisownię.
a) Do podanych wyrazów z „rz” podaj wyraz uzasadniający pisownię np.
proporzec – proporce
Wyrazy: starzec ( stary), pierzyna ( pióro), dworzec ( dworcowy), pancerz
(pancerny), zanurzony ( nurek), pojezierze ( jezioro).
b) Do podanych wyrazów z „r” podaj wyraz z „rz” np. pokora - upokorzenie
Wyrazy: orły (orzeł ), karły( karzeł), korce( korzec), mara( marzenie), stwórca
(stworzenie), chmura (zachmurzony), zamiar ( zamierzenie).
3. Ćwiczenie zapamiętywania wyrazów zawierających nazwy zajęć, zawodów
męskich zakończonych na -arz, -erz.
→ należy przygotować karteczki z tymi nazwami / patrz ćw. 4 / i prowadzić
ćwiczenie według wskazówek podanych w zadaniu 1.
4. Analiza słuchowa wyrazów oznaczających zajęcia, zawody męskie.
Spośród nazw zawodów wybieramy dowolne, a dziecko wykonuje następujące
polecenia:
● powiedz wyraz bez pierwszej głoski;
● powiedz wyraz bez dwóch pierwszych głosek;
● powiedz wyraz bez końcówki –arz.
Wyrazy: kucharz, lekarz, marynarz, aptekarz, kajakarz, piłkarz, bramkarz, stolarz,
żołnierz, siatkarz, koszykarz, narciarz, saneczkarz, łyżwiarz, pszczelarz,
kuśnierz, tancerz, bibliotekarz, ślusarz, drukarz, księgarz, szermierz…
5. Eliminowanie powtarzających się sylab i tworzenie nowego wyrazu.
W podawanych sylabach jest jedna powtarzająca się sylaba. Należy ją wysłuchać
i wyeliminować, a z pozostałych utworzyć nowy wyraz np. ma ka ma ja ma karz
bo dru bo karz to le to karz
me ku me charz pa sto pa larz
mo ma mo ry mo narz le ap le te le karz
pa bib pa lio pa te pa karz ko bram ko ka ko rze
ma sa ma necz ma ka ma rze ru ko ru szy ru karz
6. Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej.
Dziecko układa zdanie we właściwej formie po wysłuchaniu wyrazów, w których:
a) czasowniki są podane w formie bezokolicznika;
b) jest podany jeden niepasujący wyraz, który należy odrzucić np.
łyżwiarz, na nartach, jeździć, po lodzie, na łyżwach
rozwiązanie: Łyżwiarz jeździ na łyżwach po lodzie.
Wyrazy: szyć, ze sztucznej, robić, skóry, futra, i prawdziwej, kuśnierz
Kuśnierz szyje futra ze sztucznej i prawdziwej skóry.
książki, wypożyczać, bibliotekarz, czytelnikom, sprzedawać
Bibliotekarz wypożycza książki czytelnikom.
kupować, pisarz, książki, pisać, historycznej, znany, o tematyce
Znany pisarz pisze książki o tematyce historycznej.
pływać, kajakarz, kajakiem, wspinać się, po wodzie
Kajakarz pływa kajakiem po wodzie.
przedmioty użytkowe, z drewna, robić, stolarz, z metalu
Stolarz robi przedmioty użytkowe z drewna.
pływać, świata, latać, do wielu krajów, marynarz
Marynarz pływa do wielu krajów świata.
7. Analiza słuchowa zdania.
Wykorzystujemy zdania z poprzedniego ćwiczenia. Osoba prowadząca mówi
zdanie np. „Kajakarz pływa kajakiem po wodzie”. Dziecko odpowiada:
→ z ilu wyrazów składa się zdanie /5 /
→ jak się nazywa wyraz, który jest np. na 5 miejscu / wodzie /;
→ na którym miejscu jest np. wyraz „kajakiem” / 3 /.
8. Analiza i synteza sylabowa wyrazów.
W podawanych wyrazach dziecko powinno wyodrębnić ostatnie sylaby,
zapamiętać je, a następnie połączyć w nowy wyraz . Wyrazy można podawać
dokonując wyraźnego podziału na sylaby / kolor w druku pokazuje ten sposób/
np. lama – tory – lina – orze → marynarze
pole – juka – pierze → lekarze
prosto – Jola – morze → stolarze
konar – ciocia – tchórze → narciarze
słoma – mila – twarze → malarze
sztuka – pasje – kurzy → kasjerzy
lekko – lepszy – stuka - bierze → koszykarze
gofry – frezje – wierzy → fryzjerzy
9. Tworzenie czasowników do podanych wyrazów
Do podanych wyrazów z „r” dopowiedz czasownik zawierający „rz”
np. pokora – korzyć się.
Wyrazy: wiara (wierzyć), para (parzyć), miara (mierzyć), twórca (tworzyć),
...
gosia1987_20