Heimskringla saga.pdf

Heimskringla

albo

Kronika królów Norwegii

Snorri Sturluson (ok. 1179-1241)

Saga o Ynglingach

Albo

Historia rodu Ynglingów od Odyna do Halfdana Czarnego

1. Położenie krain.

Opowiada się, że koło ziemskie, które rasa ludzka zamieszkuje, poszarpane jest licznymi zatokami, którymi wielkie

morza wchodzą w głąb lądu z zewnętrznego oceanu. Wiadomo, że wielkie morze przechodząc przez Narvesund

sięga lądu Jerozolimy. Z tego samego morza długa zatoka morska rozciąga się na północny wschód, nazywana jest

Morzem Czarnym i rozdziela trzy części ziemi z których wschodnia część nazywana jest Azją, a zachodnia przez

jednych zwana jest Europą, przez innych Eneą. Na północ od Morza Czarnego leży Swithiod Wielki, albo Zimny.

Wielki Swithiod jest zaliczany przez niektórych do Wielkiego Serklandu, inni łączą go z Wielkim Bluelandem.

Północna część Swithiodu pozostaje niezamieszkana z powodu mrozu i zimna, tak jak południowa część Bluelandu

jest pustoszona przez palące słońce. W Swithiodzie jest wiele potężnych państw, wiele ras ludzkich, mówiących

licznymi językami. Żyją tam olbrzymy i karły, a także błękitni ludzie i każdy rodzaj dziwnych stworzeń. Są tam

olbrzymie dzikie bestie i przerażające smoki. Po południowej stronie gór leżących poza zamieszkanymi ziemiami

płynie przez Swithiod rzeka, której właściwa nazwa brzmi Tanais, lecz z dawna zwana jest Tanaquisl, lub

Vanaquisl, a która wpada do Morza Czarnego. Kraj ludzi żyjących nad jej brzegami zwie się Vanalandem lub

Vanaheimem, a rzeka rozdziela trzy części świata, z których leżąca najbardziej na wschód zwie się Azją, a

najbardziej na zachód Europą.

2. O ludach Azji

Kraj na wschód od Tanaquisl w Azji nazwano Asalandem, lub Asaheimem, a jego stolicę Asgaardem. W mieście

żył wódz imieniem Odyn, a było to wielkie miejsce składania ofiar. Było obyczajem, że dwunastu kapłanów

świątyni zarówno składało ofiary, jak i sądziło lud. Byli oni nazywani Diarami, lub Drotnerami, a wszyscy ludzie

służyli im i byli im posłusznymi. Odyn był wielkim i daleko podróżującym wojownikiem, który podbił wiele

królestw, a miał takie powodzenie, że w każdej bitwie zwycięstwo było po jego stronie. Jego ludzie wierzyli, że

zwycięstwo należy mu się w każdej bitwie. Było tam w zwyczaju, że gdy Odyn wysyłał swych ludzi do bitwy, lub

na jakąś wyprawę, przedtem kładł swe ręce na ich głowach przyzywał ich dając im błogosławieństwo. A oni

wierzyli, że przyniesie im to sukces. Jego ludzie ponadto weszli w zwyczaj, że gdy groziło im niebezpieczeństwo

na lądzie czy na morzu, wzywali jego imię. Sądzili, że w przyniesie im to pomoc i wsparcie, które było im

potrzebne. Często podróżowali tak daleko, że pozostawali w drodze wiele lat.

3. O braciach Odyna

Odyn miał dwóch braci, jednego zwano Ve, drugiego Vilje i rządzili oni królestwem podczas jego nieobecności.

Kiedyś zdarzyło się, że Odyn odjechał bardzo daleko i lud Azji obawiał się, że może już nie powrócić. Tak więc

podzielili jego bracia między siebie jego dziedzictwo i obaj podzielili się jego żoną Frigg. Odyn wkrótce powrócił i

odzyskał żonę.

4. O wojnie Odyna z ludem Vanalandu.

Odyn wyruszył z wielka armią przeciw ludowi Vanalandu, lecz był on dobrze przygotowany do obrony swego

kraju, tak że zwycięstwo przechodziło z rąk do rąk, a obie strony niszczyły kraj i ponosiły dotkliwe straty.

Wyczerpane wojną obie strony zgodziły się spotkać, by zawrzeć pokój i wymienić zakładników. Lud Vanalandu

wysłał swych najlepszych mężów, Njorda Możnego i jego syna Freya. Lud Asalandu posłał człowieka imieniem

Hone, którego uważano za mogącego uchodzić za wodza, jako że był dobrze zbudowanym i przystojnym

mężczyzną. Razem z nim posłano człowieka wielkiego zrozumienia zwanego Mime. Z drugiej strony lud

Vanalandu posłał najmędrszego spośród siebie – człowieka imieniem Kvase. Teraz, gdy Hone przybył do

Vanaheimu został przez wszystkich uznany za wodza, A Mime miał dla niego dobrą radę na każdą okazję. Lecz

gdy Hone stawał w tingu czy przy innych spotkaniach, a Mime nie mógł być przy nim, to gdy zwrócono się do

niego z jakąś trudniejszą kwestią, Hone miał tylko jedną odpowiedź: „Teraz niech wypowiedzą się inni”. Tak, więc

lud Vanalandu zaczął podejrzewać, że został oszukany przy wymianie zakładników. W związku z tym wzięli

Mimego, ścięli mu głowę i posłali ją ludowi Asalandu. Odyn wziął tę głowę, posmarował ziołami aby nie zgniła i

wypowiedział nad nią zaklęcie. Odtąd mógł z nią rozmawiać i odkrywać dzięki niej liczne tajemnice. Odyn uczynił

z Njorda i Freya kapłanów świątyni i zostali oni Diarami ludu Asalandu. Córka Njorda Freya była kapłanką

świątyni i pierwsza pokazała ludowi Asalandu sztuki magiczne, jakie były w użyciu i w modzie wśród ludu

Vanalandu. Ponieważ Njord pochodził z ludu Vanalandu poślubił swoją własną siostrę zgodnie z prawem tej

krainy, ich dziećmi byli Frey i Freya. Lecz w Asalandzie zabronione były małżeństwa między tak bliskimi

krewnymi.

5. Odyn dzieli swoje królestwo, oraz dzieło Gefiony

Wielka górska bariera przebiega z północnego wschodu na południowy zachód oddzielając Wielki Swithiod od

innych królestw. Południowy kraniec tego górskiego grzbietu leży blisko Turklandu, gdzie Odyn miał wielkie

posiadłości. W tamtych czasach wodzowie rzymscy przemierzali świat, podbijając wszystkie ludy; z tego powodu

wielu wodzów uciekało ze swoich włości. Lecz Odyn mając wiedzę o przyszłych zdarzeniach i magiczny wzrok

wiedział, że jego następcy osiedlą się i zamieszkają w północnej połowie świata. Odyn oddał więc władzę nad

Asgaardem swoim braciom Ve i Vilje, a sam, ze wszystkimi bogami i wieloma innymi ludźmi wywędrował najpierw

na zachód do Gardarike, a potem na południe do Saksonii. Miał on wielu synów; i po założeniu i rozszerzeniu

królestwa w Saksonii powierzył im panowanie nad krajem. Sam wyruszył na północ nad morze, przenosząc swą

siedzibę na wyspę, którą nazwał Fyen. Potem wysłał Gefionę przez cieśninę na północ by odkryła nowe kraje.

Przybyła ona do króla Gylve, który dał jej tyle ziemi ile zdoła zaorać pługiem. Gefion wróciła do Jotunheimu i

poczęła z olbrzymem czterech synów. Urodziła ich i przemieniła w zaprzęg wołów. Zaprzęgła ich do pługa i

odłamała kraj do oceanu naprzeciw Odyna. Kraj ten nazwano Zelandią i w nim zamieszkała Gefion. Skjold, syn

Odyna ożenił się z nią i oboje zamieszkali w Leidre. Tam skąd został wyorana Zelandia powstało morze zwane

Laage. W szwedzkiej krainie zatoki Laage odpowiadają cyplom Zelandii. Brage Stary śpiewał o tym tak:

Gefion odjechała od Gylvego,

By dodać nowy kraj do duńskiego władztwa-

Trudziła się Gefion orząc w dymie,

Który wyparowywał z jej zaprzęgu wołów,

Cztery głowy, osiem gwiazd na czołach miał on,

Jasno lśniących, gdy ona orała,

Przeciągając nowe kraje z głębokiego kontynentu

By włączyć je do równiny słodkich wysp.

Teraz Odyn, słysząc, że rzeczy przybrały pomyślny obrót, we wschodniej części ziem Gylvego, udał się tam, a

Gylve zawarł z nim pokój, gdyż uważał, że nie ma dość siły, by przeciwstawić się przybyszom z Asalandu. Odyn i

Gylve próbowali oszukać się wzajemnie, lecz lud Asalandu zawsze był górą. Odyn obrał swą siedzibę nad jeziorem

Maelare, w miejscu zwanym obecnie starym Sigtun. Kapłanom świątyni nadał także lenna. Njord osiadł w Noatun,

Frey w Upsali, Heimdal w Himinsbergs, Thor w Thrudvang, Balder w Breidablik, wszystkim dał wielkie majątki.

6. O talentach Odyna.

Gdy Odyn z Asalandu przybył na północ a Diarowie wraz z nim, wprowadzili i nauczyli innych sztuk, które ludzie

stosowali jeszcze długi czas. Odyn był najbystrzejszy ze wszystkich i od niego wszyscy uczyli się sztuk i

umiejętności, on znał je pierwszy i wiedział dużo więcej niż inni ludzie. Ale teraz, by wyjaśnić dlaczego jest on

otaczany tak wielkim szacunkiem musimy wspomnieć różne przypadki jakie mu się zdarzały. Gdy siedział wśród

swych przyjaciół, jego oblicze było tak piękne i dostojne, że dusze wszystkich były nim oczarowane, lecz w trakcie

bitwy wydawał się przerażający swoim wrogom. Wynikało to z jego umiejętności zmiany swej skóry i kształtu w

taki sposób w jaki tylko chciał. Inną przyczyną było to, że rozmawiał w sposób tak mądry i przyjemny, że wszyscy

którzy go słyszeli wierzyli mu bez granic. Mówił wszystko wierszem, improwizując, co nazywamy kunsztem

skaldów. On i jego kapłani byli nazywani kowalami pieśni i od nich wzięła się sztuka pieśni w północnych krajach.

Odyn potrafił uczynić swych wrogów w bitwie ślepymi, głuchymi lub przerażonymi, a ich broń tak tępą, że nie

wyrządzała większej krzywdy niż wierzbowa witka. Z drugiej strony jego ludzie wyruszali do boju bez zbroi

równie szaleni jak psy czy wilki, uderzali w swe tarcze i stawali się silni jak niedźwiedzie lub tury, zabijali ludzi

jednym ciosem nie używając przy tym ognia ani żelaza. Tacy byli nazywani berserkerami.

7. O czynach Odyna.

Odyn mógł zmieniać swój kształt: jego ciało leżało jakby martwe lub uśpione, gdy on pod postacią ryby lub robaka,

ptaka lub bestii w mgnieniu oka przemierzał ogromne połacie kraju. Jednym słowem mógł stłumić pożar, uciszyć

rozszalały ocean i zmieniać kierunki wiatrów. Odyn miał okręt zwany Skidbladnir, na którym żeglował po

szerokich morzach, a który mógł zwinąć jak kawał sukna. Odyn nosił przy sobie głowę Mimego, która opowiadała

mu nowiny z innych krajów. Czasem nawet wzywał umarłych na ziemię, lub siadywał wśród grobowców. Dlatego

był zwany władcą duchów i panem kopców. Miał dwa kruki, których nauczył ludzkiej mowy, latały one daleko i

szeroko po ziemi przynosząc mu nowiny. We wszystkich rzeczach posiadł wybitną mądrość. Wszystkich tych sztuk

uczył za pomocą runów i pieśni zwanych zaklęciami, i od których lud Asalandu znany jest pod imieniem kowali

zaklęć. Odyn pojął też sztukę, w której zawarta jest największa moc i którą on sam stosował, chodzi tu o to co

zwie się magią. Tak więc znał losy przeznaczone ludziom i potrafił sprowadzać śmierć, nieszczęście i chorobę a

także zabrać siłę jednej osobie i dać ją innej. Lecz takie sposoby czarownic pociągają za sobą słabość i lęk i nie jest

rzeczą stosowną dla mężczyzny posługiwać się nimi, zatem tylko kapłanki rozwijały tę sztukę. Odyn wiedział w

końcu gdzie ukrywa się całe zagubione bydło świata i rozumiał pieśni, które śpiewały mu ziemia, wzgórza, skały i

kopce a mocą swego słowa zobowiązywał ich mieszkańców, by byli mu posłuszni. Z powodu tych umiejętności

zyskał wielką cześć. Jego wrogowie drżeli przed nim, jego przyjaciele pokładali w nim zaufanie i polegali na jego

mocy i na nim samym. Odyn nauczył większości swych sztuk kapłanów, i oni najbardziej zbliżyli się do niego w

wiedzy i czarodziejskich umiejętnościach. Wielu innych w jakiś sposób przyswoiło sobie cząstki tej wiedzy i od tej

pory czarownictwo zaczęło się szerzyć daleko i trwało długo. Ludzie uświęcili Odyna i dwunastu wodzów z

Asalandu, nazwali ich bogami, i wierzyli w nich długo po ich śmierci. Od imienia Odyna pochodzi imię Odun, które

ludzie dają swym synom. Od imienia Thora pochodzi Thore i Thoraninn, jak również złożenia z innymi imionami

jak Steenthor lub Havthor, a także inne przeróbki.

8. Prawodawstwo Odyna.

Odyn wprowadził to samo prawo w swoim kraju, które było w mocy w Asalandzie. Zostało wprowadzone tym

prawem, że wszyscy martwi powinni zostać spaleni. Należy ich złożyć na stosie, a potem prochy wsypać do morza

lub pochować w ziemi. W ten sposób, mówił Odyn, każdy pójdzie do Valhalli z tym dobytkiem, jaki wraz z nim

został spalony na ziemi. Dla godnych mężów powinien zostać usypany kopiec ku pamięci, a wszyscy inni

wojownicy, którzy wyróżniali się męstwem powinni zostać uczczeni stojącą skałą. Ten zwyczaj przetrwał długo po

czasach Odyna. W zimowym dniu powinna zostać złożona ofiara krwi, by zapewnić dobry rok, a w środku wiosny

dla dobrych zbiorów, trzecia ofiara letniego dnia dla zwycięstwa w bitwie. Ludy całego Swithiodu płaciły Odynowi

skat albo pogłówne. Lecz w zamian za to bronił on kraju przed wrogami i zamieszkami oraz pokrywał koszty

składania ofiar za dobry rok.

9. O małżeństwie Njorda.

Njord wziął sobie żonę zwaną Skade, lecz ona nie pozostała przy nim i wyszła za Odyna. Miała z nim wielu synów.

O jednym z nich, imieniem Saeming, Eyving Skaldaspiller tak śpiewał:

Dla syna Asa królowa Skade urodziła

Saeminga, który wymalował zgrozę na swej tarczy.

Olbrzymia królowa skał i śniegu,

Która zechciała zamieszkać nisko na ziemi,

Żelaznych sosen córka

Skoczyła ze skał będących żebrem morza.

Dla Odyna urodziła wielu synów

Bohaterskich zwycięzców bitew.

Od Saeminga wyprowadza jarl Hakon Wielki swój rodowód. Ten Swithiod jest nazywany Mannheimem, lecz

wielki Swithiod zwie się Godheimem. I to z Godheimem wielkie cuda i wydarzenia są związane.

10. O śmierci Odyna.

Odyn zmarł we własnym łożu w Swithiodzie. A kiedy był bliski śmierci uczynił znak na swym ciele końcem włóczni

i powiedział, że udaje się do Godheim, by powitać tam wszystkich swych przyjaciół a wszyscy dzielni wojownicy

dołączą do niego. Szwedzi wierzą, że poszedł do dawnego Asgaardu i żyje tam wiecznie. Wtedy zaczęła się wiara

w Odyna i wzywanie jego imienia. Szwedzi wierzą, że pokazuje się on im przed wielkimi bitwami. Jednym daje

zwycięstwo, innych wzywa do siebie rozstrzygając ludzkie losy. Odyn został spalony a na jego stosie złożono

wielkie bogactwo. Wierzono, że im wyżej wzbija się w powietrze dym, tym wyżej wyniesiony jest ten, czyj stos

płonie a będzie tym bogatszy im więcej majątku zostanie spalone razem z nim.

11. O Njordzie

Njord z Noatun był zatem jedynym władcą Szwedów. Kontynuował składanie ofiar i był nazywany drotem albo

władcą przez Szwedów i otrzymywał od nich scatt i dary. W tym czasie panował pokój i dostatek a lata były tak

dobre pod każdym względem, że Szwedzi wierzyli, że Njord panuje nad mnożeniem się zwierzyny i pomyślnością

ludzi. W tym czasie wszyscy diarowie albo bogowie pomarli i zostało dla nich uczynione poświęcenie krwi. Njord

zmarł w łożu z choroby, a przed śmiercią zrobił sobie szczytem włóczni znak dla Odyna. Szwedzi spalili go i

wszyscy płakali nad jego kopcem grobowym.

12. Śmierć Freya

Frey przejął królestwo po Njordzie i był nazywany drotem przez Szwedów, którzy płacili dla niego podatki. Frey

był tak jak ojciec szczęśliwy w przyjaźniach i polowaniach. Frey wybudował wielką świątynię w Upsali, uczynił

tam swą siedzibę jako wodza i dał świątyni wszystkie podatki, kraje i dobra. Od tego czasu po dziś dzień Upsala

jest stolicą. W tym czasie rozpoczął się pokój Frodego, a w całym kraju zbierano dobre plony, co Szwedzi

przypisywali Freyowi, który był bardziej czczony niż inni bogowie. Ludzie znacznie się wzbogacili w tych dniach

dzięki pokojowi i dobrym zbiorom. Żoną Freya była Gerd, córka Gymisa, a ich syna nazywano Fjolne. Frey był

nazywany drugim imieniem Yngwe, które to imię uważano za imię honorowe, tak że jego potomkowie zostali

nazwani Ynglingerami. Frey zachorował, a gdy choroba objęła jego ramię, jego ludzie przedsięwzięli plan. Wznieśli

wielki kopiec, w którym umieścili drzwi z trzema dziurami. Gdy Frey umarł pochowali go w grobowcu, lecz przez

trzy lata utrzymywali jego śmierć w tajemnicy przed Szwedami. Wszystkie podatki wrzucano do grobowca, przez

jedną dziurę złote, przez drugą srebrne, a przez trzecią miedziane monety. Pokój i dobre zbiory utrzymywały się.

13. O Freyi i jej córkach

Freya pozostała jako jedyna spośród bogów a była z tego powodu tak czczona, że wszystkie kobiety zostały

nazwane jej imieniem, otrzymując tytuł Frue, tak że każda kobieta nazywana jest frue, bądź panią swej własności, a

żonę nazywa się domową frue. Freya kontynuowała składanie ofiary krwi. Freya również miała wiele imion. Jej

mąż zwał się Oder, a jej córki Hnoss i Gerseme. Były one tak piękne, że ich imionami nazwano najdroższą

biżuterię.

Gdy stało się wiadome Szwedom, że Frey nie żyje, a pokój i dobre plony trwały, uwierzyli oni, że będzie się dziać

tak długo jak Frey będzie pozostawać w Szwecji. I dlatego nie spalili jego szczątków, lecz nazwali go bogiem tego

świata i stale składali ofiarę za niego, głownie dla pokoju i dobrych plonów.

14. O śmierci króla Fjolnego.

Fjolne, syn Yngwe Freya królował nad Szwedami i ziemiami Upsali. Był potężny miał szczęście do dobrych

plonów i utrzymania pokoju. Fredfrode królował wtedy w Leidre, trwała między nimi wielka przyjaźń i odwiedzali

się wzajemnie. Kiedyś, gdy Fjolne był u Frodego w Zelandii, przygotowano dla niego wielkie święto a zaproszenia

na nie rozesłano po całym kraju. Frode miał wielki dom, w którym stało wielki zbiornik o wysokości wielu sążni,

zbudowane z wielu klepek. Ten zbiornik stał na parterze. Wyżej było poddasze, gdzie przez otwór w podłodze

napełniano zbiornik, który pełen był teraz nadmiernie mocnego miodu. Wieczorem Fjolne, ze swymi towarzyszami

położył się spać na sąsiednim strychu. W nocy wyszedł szukając ustronnego miejsca a był bardzo śpiący i

niezmiernie pijany. Gdy wracał do swego pokoju wszedł w złe drzwi, potknął się, wpadł do zbiornika z miodem i

utonął. Tak mówi Thjodolf z Kvine:

We dworze Frodego straszne słowo,

Dał się słyszeć dźwięk przynoszący śmierć:

Krzyk spotkania z losem,

Słyszano nocą w domu Frodego.

A gdy dzielny Frode przyszedł, znalazł

Swihiodu ciemnego wodza, Fjolnego, utopionego.

We Frodego rezydencji utonął on,

Utonął w niefalującym, bezwietrznym morzu.

15. O Swegde.

Swegde przejął królestwo po swym ojcu i uczynił uroczystą przysięgę, że odszuka Godheim i Odyna. Wyruszył z

dwunastoma mężami w świat i przybył do Turklandu i do Wielkiego Svithiodu, gdzie odnalazł wielu swoich

krewnych. Spędził w tej podróży pięć lat a gdy powrócił do Szwecji wspominał ją czasami. W Vanheim pojął za

żonę Vanę i miał z nią syna Vanlande. Po pewnym czasie Swegde wyruszył ponownie na poszukiwania Godheimu i

przybył do rezydencji we wschodniej stronie Swithiodu zwanej Stein, gdzie skały były tak duże jak wielkie domy.

Wieczorem po zachodzie słońca, gdy Swegde odchodził od stołu, przy którym pił, do sypialni, rzucił okiem na

skałę i zobaczył siedzącego pod nią karła. Swegde i jego ludzie byli bardzo pijani, gdy pobiegli ku skale. Karzeł stał

w drzwiach i wzywał Swegde’a, by ten wszedł a zobaczy Odyna. Swegde wbiegł w skałę, która zamknęła się za

nim a Swegde nigdy już nie powrócił. Thiodolf z Kvine opowiada o tym:

Przez Diurnira elfią rasę,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: