CAFan_07_high.pdf

COMMODORE & AMIGA

MARZEC 2011 numer 7 (1/2011)

fan

AMIGA

Historia Amigi cz. 8

Sabrina 600 aka A600 Tower Mk II

LHA cz. 3

Gadżeciartwo i VisualPrefs cz. 1

Perełki z AmiKIT - VirtualCD

Wywiad z Lifter’em

Polskie Pismo Amigowe 2/3

Commodore 64

Pograjmy jak za dawnych lat... 1984 cz. 2

O przerwaniach i cyklowaniu na poważnie

Commodore 64 GS

Beeper czyli mimo, że soundchipa nie mamy to gramy!

Wywiad z założycielem i rmy BiW

Silesia 4

COMMOD ORE & AMIGA

fan

MARZEC 2011

numer 7 (1/2011)

Tym razem mamy spore opóźnienie w wy-

daniu magazynu, ale najważniejsze że w końcu

możemy oddać do waszych rąk najnowszy nu-

mer magazynu. W tym czasie w redakcji było

trochę zawirowań i kłopotów, ale mimo wszystko

dalej działamy i nie poddajemy się. Jeśli chcecie,

aby magazyn ukazywał się w miarę regularnie to

czekamy na wasze artykuły. Szukamy ludzi któ-

rym od czasu do czasu chciałoby się zasilić nasz

magazyn lub stronę www swoim artykułem. Ze

względu na małą ilość redaktorów, sami wszyst-

kim nie jesteśmy wstanie się zająć.

W NUMERZE

Oprócz pracy nad magazynami staramy się

również tworzyć materiały na stronę. Tam oprócz

naszych i nadesłanych przez czytelników artyku-

łów możecie poczytać garść newsów. Staramy się

dawać takie newsy, które są mało znane i warte

większej publikacji. Nie chcemy powtarzać i ko-

piować newsów z innych stron związanych z C64.

Mile widziane są Wasze komentarze pod newsami

czy artykułami oraz aktywny udzieł na naszym

forum. Dzięki temu będziemy wiedzieć o czym pi-

sać, co jest dla Was najważniejsze. Zapraszamy do

uczestniczenia w życiu strony magazynu.

WSTĘP

C64

Od redakcji

News

Pograjmy jak za dawnych lat... 1984 cz. 2

O przerwaniach i cyklowaniu na poważnie

Commodore 64 GS

Beeper czyli mimo, że soundchipa nie mamy to gramy!

Wywiad z założycielem irmy BiW

Silesia 4

AMIGA

W tym numerze fani Amigi będą mogli po-

czytać kolejny odcinek historii swojego kompu-

tera. Tym razem widzianej oczyma twórców gier.

Fani ulepszania blatu mogą poczytać na temat

możliwości VisualPrefs. Zapraszamy także do

zapoznania się z ciekawym naszym zdaniem wy-

wiadem.

Historia Amigi cz. 8

Sabrina 600 aka A600 Tower Mk II

LHA cz. 3

Gadżeciartwo i VisualPrefs cz. 1

Perełki z AmiKIT - VirtualCD

Wywiad z Lifter’em

Polskie Pismo Amigowe 2/3

Inne

Natomiast fani Commodore 64 poczytają o

tym jak można odgrywać muzykę bez użycia SIDa

i na czym taką muzykę tworzyć. Osoby uczące się

programowania zaciekawi z pewnością artykuł o

przerwaniach i cyklowaniu. Z pewnością wiele

osób zainteresuje wywiad z założycielem irmy

BiW, z którego możecie się dowiedzieć jak ta irma

działała i co było powodem zakończenia działal-

ności.

Listy

NUFLI Show

A co dzieje się w samej redakcji? Wielkich

zmian nie było. Nadal piszemy artykuły i udzie-

lamy się na stronie. Trwają pracę nad ulepsze-

niem jej oraz forum. Proszę regularnie zaglądać

i komentować wszelkie zmiany a my postaramy

się je wszystkie uwzględnić (oczywiście w miarę

możliwości).

Commodore & Amiga Fan

Magazyn użytkowników komputerów irmy Commodore

Podjęliśmy także współpracę z redakcją ma-

gazynu KOMODA i od czasu do czasu na stronie

będą się pojawiać artykuły ludzi związanych z tym

pismem. Magazyn KOMODA można już pobierać

z archiwum naszej strony. Najważniejsze adresy

kontaktowe można znaleźć w stopce redakcyjnej

obok. Czekamy na Wasze komentarze, podpowie-

dzi i artykuły.

Do następnego numeru.

Redaktor naczelny : Ramos

Autorzy artykułów : arti, Don Raito, MrMat, Nitro, p.a., Ramos, Skull.

Załoga FanCA : ti, Atreus, Bago Zonde, Black Light, Don Raito, Indyjr, Milek,

MrMat, p.a. , Ramos, Skull, TOUDIdel.

Korekta : arti, Atreus

Fotograia reportażowa z Silesia 4 : Randy

Fotograia na okladce oraz w temacie numeru : Wikipedia, Christian Rosentretner

Desing, skład i łamanie : Black Light - procreators.pl

Redakcja

E-Mail: admin@ca-fan.pl (w sprawie strony)

ramos@ca-fan.pl (w sprawie magazynu)

Strona: http://ca-fan.pl/

Nasza-Klasa: http://nk.pl/#grupy/84536

Facebook: http://www.facebook.com/pages/Com-

modore-Amiga-Fan/144894602228504?v=wall

Newsy Newsy Newsy

Demo można zobaczyć: http://www.youtube.

com/watch?v=ktUguF1TnJk lub ściągnąć z:

http://www.pouet.net/prod.php?which=56410

DIGIBooster Pro

CheeseCutter

dopałkę do C64 opartą na podkręceniu płyty

głównej do 2Mhz. Jest to bardzo ciekawy

projekt, bo dzięki temu większość rzeczy chodzi

o wiele szybciej i daje to nowe możliwości C64.

Więcej o projekcie na stronie: http://projekt64.

i lety.net/index.php?dir=TDC/

Jeden z najbardziej znanych edytorów

muzycznych, który powstał na AmigaOS

ukaże się jeszcze w tym roku. Z oi cjalnej

strony programu można pobrać wersje

demonstracyjne skompilowane dla AmigaOS

4.x oraz MorphOS-a. Udostępniony program

jest tylko wersją demonstracyjną i braku mu

wielu opcji. Więcej można poczytać na: http://

www.digiboosterpro.de/

Pojawiła się wersja beta edytora mu-

zycznego. Jest to port znanego z C64 edytora

muzycznego o nazwie JCH , napisany na PC .

Edytor jest rozwijany pod licencją GNU GPL

przez timo taipalus znanego jako Abaddon

/ Fairlight . Obsługuje wszystkie popularne

playery napisane przez JCH , w tym 20.G4. Po-

mimo wersji beta 0.3.21, edytor działa bardzo

stabilnie i poprawnie odgrywa muzykę z C64..

Razem z edytorem można ściągnąć paczkę pod

nazwą ‘ Worktunes ’ z ponad setką kompozycji

między innymi Draxa, Metala, M&D i kilku

innych znanych muzyków z C64.

CBM prg Studio

CBM prg Studio,

to program stworzony

na Windowsa. Służy on

do pisania programów

w BASICU C64 lub

VIC20, które później

można zapisać jako

plik prg i uruchomić na

komputerze lub emula-

torze. Niestety na obec-

ną chwilę projekt jest

jeszcze w wersji rozwo-

jowej. Program ściąga-

my ze strony:

http://www.ajordison.co.uk/

http://koti.kapsi.i /~ttaipalus/ccutter/

Independent Zin

Oprócz magazynu PPA czy KOMODA po-

jawił się nowy magazyn o nazwie Independent

Zin. Oto jak pisze redaktor naczelny magazynu,

lukasz050792: „Independent Zin - to magazyn

o wszystkim co oldschoolowe, znajdziesz w

nim m.in. recenzję starych gier, i lmów a także

felietony, poradniki, kody, dodatki, screen’y i

masę innych rzeczy związanych z starymi do-

brymi czasami.” Magazyn jest wydawany w pli-

ku html regularnie co miesiąc 10-tego.

http://stare.e-gry.net/independent_zin

Podsumowanie 2010

No Pets Allowed

Koniec starego roku to podsumowanie

tego co się wydarzyło i tak na kilku stronach

ukazały się podsumowania 2010.

Co się wydarzyło na Amidze zapraszam:

http://exec.pl/artykuly/podsumowanie2010/

amigowe_podsumowanie_roku_2010.html

Najlepsze gry 2010 na C64 według Akiry:

http://www.scenial.pl/archives/4100

oraz Scena 2010:

http://www.scenial.pl/archives/2438

Kto by pomyślał, że powstanie pierwsze

z prawdziwego zdarzenia demo na komputer

PET. Do tej pory nikt nie chciał pokazać

możliwości jakie drzemią w tym prostym,

pierwszym komputerze i rmy Commodore.

No Pets Allowed to produkcja grupy ORB,

która znana jest z podobnych produkcji na

VIC-20. Za demo odpowiadają: Ultra (code),

4mat (code and music) oraz Ilkke (graphics).

TurboDemoCard

Jest to następny produkt znanego

elektronika Kisiela . Tym razem stworzył on

MARZEC 2011

fan

HISTORIA AMIGI cz. 8:

Cien 16-bitowej Bestii:

rzut okiem wstecz na amigowe granie

Notatka autora:

niż programiści testował gry przed ich wyda-

niem. I wreszcie konieczne były nowe stano-

wiska zarządzania, by nadzorować pracę tych

twórczych ludzi.

Pomimo długich godzin pracy i niskich

wynagrodzeń, wciąż było mnóstwo ludzi chęt-

nych, by podjąć się tworzenia gier na Amigę

i wielu takich, którzy uważali się za szczęśliw-

ców, iż są częścią tego wszystkiego. Daniel Filner,

który przeportował na Amigę klasyczne tytuły

LucasArts, takie jak LOOM czy Indiana Jones,

powiedział mi: „Kiedy miałem 17 czy 18 lat, na li-

ście ‘praca moich marzeń’ było coś takiego: 1) su-

perbohater, 2) pilot X-Winga lub jakiś inny rodzaj

astronauty, 3) programista gier wideo”.

Chcę osobiście podziękować dosłownie set-

kom ludzi, którzy odpowiedzieli na moją prośbę

o historie od programistów gier na Amigę, bez

których ten artykuł nie mógłby powstać. Nieste-

ty, nie było możliwe, aby wszystkie te opowieści

zamieścić w artykule, ale uczciwie spróbowałem

odpowiedzieć na każdego emaila, którego otrzy-

małem. Jeżeli kogoś pominąłem, przepraszam.

Życie w okopach

Znalezienie tych ludzi nie było łatwe.

W wielu przypadkach była to kwestia osób nie-

doświadczonych, zatrudniających swoich na-

stoletnich rówieśników – tych, których znali z

liceów czy klubów komputerowych. Klika więk-

szych i lm deweloperskich, takich jak Ocean,

posiadało pulę swoich wewnętrznych progra-

mistów, ale dla większości gier prace były zle-

cane zewnętrznym zespołom. Zespoły te, często

obsadzane przez zupełnie zielonych programi-

stów, były niebezpiecznie niepewne. Większość

z nich nigdy nie zrobiła więcej niż dwóch gier.

Zderzające się ego i argumenty, walka o ubo-

go sformułowane albo nieistniejące kontrakty

i znikające fundusze naciągały przyjaźnie do

granic wytrzymałości. Kiedy studio desperac-

ko potrzebowało gotówki, programiści i artyści

pracowali po 16 i więcej godzin dziennie. Mene-

dżerowie wydzwaniali do swoich pracowników

kontraktowych o drugiej nad ranem tylko po to,

by się upewnić, że wciąż pracują. Miha Rinne,

który pracował dla Terramarque, opowiedział

mi, jak jego kierownik zażądał, by ten szczegó-

łowo opisał cały czas, jaki spędzał robiąc notat-

ki, wykonując kopie danych czy nawet idąc do

toalety! Później wykorzystał swoje doświadcze-

nia w przemyśle gier wideo do stworzenia ko-

miksu, który można znaleźć tutaj: http://peliala.

wordpress.com/2008/10/11/hello-world/

Wprowadzenie

Zarówno wtedy, jak i teraz istniał podział

pomiędzy programistami a wydawcami i cele

tych dwóch grup nie zawsze były zbieżne. Wy-

dawcy chcieli zmaksymalizować dochód, tak

więc wiele gier wypuszczano na „wszystkie for-

maty” – Amigę, Atari ST, zubożoną wersję na

IBM PC, były nawet wersje na starsze kompute-

ry 8-bitowe, takie jak Commodore 64 czy Sinc-

lair Spectrum. Wymaganie, by gry zmierzały

w stronę najmniejszego wspólnego mianow-

nika, ograniczało programistów, którzy chcieli

wykorzystać całą moc Amigi.

Amiga narodziła się jako maszyna do

gier, ale pojawiła się w świecie, w którym

przemysł gier wideo był już dobrze ugrun-

towany i zmieniał się szybko. Dawno minęły

czasy, kiedy samotny koder całymi nocami

przesiadywał w piwnicy przez sześć tygodni

i wyskakiwał z jakimś hitem na Atari 2600.

Nawet młodszy i mniejszy przemysł gier

komputerowych dawno już minął etap, w któ-

rym Roberta Williams pakowała dyskietki do

woreczków foliowych i odbierała telefony od

graczy w swojej kuchni. Sukces Commodore

64 (a po drugiej stronie oceanu, sukces Sinc-

lair Spectrum) oznaczał większe pieniądze na

programowanie gier komputerowych. Było

to całkiem dobrą sprawą w momencie, gdy

potężniejsze 16-bitowe maszyny zaczynały

poważnie wskazywać ograniczenia jednooso-

bowej drużyny programistycznej.

Tłumaczenie poniższego komiksu:

Obrazek 1: A: Co powiedziałeś?? B: Mówię,

że muszę dostać trochę pieniędzy z góry, bo ina-

czej nie będę mógł przyjeżdżać do pracy!

Obrazek 2: A: Więc mówisz, że musimy ci

zapłacić teraz albo nie będziesz pracował? Nie

lubię, jak mi się grozi! B: To nie była groźba!

Obrazek 3: C: Proszę posłuchać, jemu cho-

dziło o to, że ma tak mało pieniędzy, że nie stać

go na bilet kolejowy.)

Po raz pierwszy w branży produkcji gier

pojawiały się wyspecjalizowane zawody. Bo-

gata, 4096-kolorowa paleta barw Amigi do

tworzenia duszków i teł wymagała ludzi uzdol-

nionych artystycznie. Czterokanałowy samplo-

wany chip dźwiękowy wręcz wołał o muzyków,

którzy sprawiliby, że zaśpiewa. Większy roz-

miar i złożoność gier wymagały, aby ktoś inny

Blaski pracy programisty gier

Niektóre i rmy programistyczne, takie jak

Psygnosis, poszły inną drogą. Skoncentrowa-

ły się na maszynach 16-bitowych i próbowały

osiągnąć tak wielki efekt grai czny, jak tylko

mogły. Taka strategia okazała się sukcesem, po-

nieważ właściciele starszych maszyn mieli teraz

nieodparty powód, by ulepszyć swój sprzęt.

Kiedy minęły lata 1980-te, inne i rmy poszły

za tym przykładem. Amiga stała się pokazową

maszyną dla gier, poszerzającą granice tego, co

uważane było za możliwe. To z kolei przycią-

gało wyjątkowych ludzi, takich jak artysta Jim

Sachs, którzy zapalili się do pomysłu stworze-

nia czegoś nowego.

Związki pomiędzy recenzentami a progra-

mistami były przyjacielskie i bliskie. Były to

jeszcze niewinne czasy, przed dniami natręt-

nych i rm PR i naciskami na recenzentów, by

dostarczali oni „odpowiednich” ocen. Tom czę-

sto odwiedzał biura Psygnosis. Jego ulubioną

grą była mało znana przewijana strzelanka Me-

nace, do której programiści zdradzili mu kod:

„xr4titurbonutterbastard”. Kod ten oparty był

na samochodzie i umiejętnościach kierowania

jednego z programistów ( turbonutterbastard

- turboświrowydrań – przyp. tłum.), z którym

reszta zespołu obawiała się jeździć. Później,

podczas pokazu handlowego w Chicago, Mal-

com wziął kilku programistów Psygnosis na

przejażdżkę swoim kabrioletem, co było sposo-

bem na odwdzięczenie się.

się ze sceną gier na Amigę, gdyby te plany się

ziściły, ale koniec końców nie miało to znacze-

nia, gdyż Commodore ukręcił obydwa pomy-

sły. Mimo wszystko przemysł związany gier na

Amigę wciąż prosperował, gdy lata 80-te prze-

szły w 90-te. W miarę jak programiści dowia-

dywali się więcej na temat tej platformy, Amiga

stawała się znana jako komputer z najlepszymi

grami. Wydawcy często umieszczali amigowe

zrzuty ekranowe z tyłu pudełek z grami, nawet

w wersjach na Atari, Commodore 64 i IBM PC,

na których poniżej drukowano malutki napis:

„Pokazano wersję na Amigę”.

„Naprawdę cieszyły mnie te wczesne dni

Amigi” – mówił Jim. – „Nie mogłem się docze-

kać, kiedy wstanę rano, wiedząc, że będę two-

rzył całkiem nowe efekty, jakich nikt wcześniej

na ekranie komputera nie widział”.

Odkrywanie tajemnic

programowania gier

W październiku 1989 Tom miał jechać do

Kalifornii, by odwiedzić kilku wydawców gier.

Trzy dni przed jego wyjazdem miało miejsce

trzęsienie ziemi Loma Prieta. „Sui ty na lotni-

sku w San Francisco leżały w stosach na pod-

łodze, nabrzeże wciąż było w ogniu, fragment

mostu Bay Bridge był złamany, a autostrada w

Oakland została całkowicie spłaszczona” – opo-

wiadał mi, przywołując tamto surrealistyczne

doświadczenie. „Odwiedziłem Electronic Arts

w Redwood City, gdzie David Dempsey, jeden

z ludzi EA od marketingu, pokazał mi ogromne

pęknięcia na klatkach schodowych. Ludzie byli

trochę niespokojni, ale twardo próbowali się

trzymać. Byłem trochę zdenerwowany tym, że

miano mnie przedstawić tym ludziom tak krót-

ko po trzęsieniu, ale oni wydawali się zadowo-

leni z faktu, że coś odwraca ich uwagę od tych

przykrych zdarzeń”. Nawet trzęsienie ziemi nie

wystarczyło, by powstrzymać tych programi-

stów od ich pracy.

Sztuczek ani technik, wymaganych do ro-

bienia świetnych gier na Amigę nie uczono zw

żadnych szkołach. Programiści często zaczynali

od zabawy z wbudowanym językiem BASIC, jak

w Commodore 64, a potem próbowali bawić się

z asemblerem. Zanim wypuszczono na rynek

Amigę, magazyny takie jak Commodore Gazet-

te czy MC MicroComputer zawierały artykuły,

które traktowały o wnętrznościach sprzętu.

Mimo że scena gier komputerowych była –

podobnie jak jest teraz – dużo mniejsza niż ry-

nek gier konsolowych, miała ona swój wpływ na

szerszy świat. Michael Crick, autor gry WordZap,

pamiętał historię, kiedy to ówczesny dyrektor

naczelny Nintendo (którego córka przyjaźniła

się z córką Michaela) zastał kiedyś Michaela gra-

jącego w Defender of the Crown na swojej Ami-

dze. Szef Nintendo, którego i rma niczym kolos

rządziła wówczas światem gier video, był tylko

w stanie gapić się na maszynę oniemiały i mam-

rotać raz po raz o „wspaniałej grai ce”.

Mimo to jedynym liczącym się podręczni-

kiem, który mógł pomóc naprawdę zrozumieć

moc chipsetu Amigi, był commodorowski Amiga

Hardware Reference Manual (poradnik dotyczą-

cy sprzętu Amigi). Była to biblia programistów

amigowych gier. Pozwalał oddanym badaczom

odkryć, w jaki sposób blitter umieszczał grai kę

bezpośrednio z pamięci na ekranie, jak copper

pozwalał programiście wskoczyć i zmienić spo-

sób wyświetlania nawet w środku przeglądania

linii ekranu, jak chip audio zajmował się przetwa-

rzaniem dźwięku, czy wreszcie jak procesor syn-

chronizował wszystkie te działania.

Kiedy gry były już zaprogramowane i zre-

cenzowane w magazynach, następnym krokiem

w ich podróży do klienta był sklep. W tamtych

czasach, większość miejsc, w których sprzeda-

wano gry komputerowe to były niezależne i rmy,

z których każda miała swój własny wygląd i oso-

bowość. Kevin Hollingshead prowadził oddział

Program Store, będący jednym z pierwszych

sklepów, które stworzyły sieć. Sprzedawali gry

na Amigę, Atari ST i na inne platformy. Pewne-

go popołudnia Trip Hawkins (założyciel Elec-

tronic Arts) pokazał się w jego sklepie po tym,

jak okazało się, że ten oddział sprzedaje więcej

gier EA, niż jakikolwiek inny punkt sprzedaży

detalicznej. Trip opowiedział Kevinowi o swo-

ich ulubionych grach oraz o swoim głównym

planie, by zrobić z Amigi jeszcze większy sukces,

usprawiedliwiający wszystkie inwestycje i entu-

zjazm, który on osobiście włożył w tę platformę.

Zaplanował próbne porozumienia z japońskimi

spółkami, aby stworzyć konsole do gier oparte

na chipsecie Amigi, a także „Amigę-na-karcie”

dla IBM PC. Trudno przewidzieć, co stałoby

Gra ka Jima Sachsa do gry Defender of the

Crown

Magazyny i recenzenci

Z tego przemysłu urosła cała społeczność.

Istniejące i dopiero zakładane czasopisma

o grach stały się punktem skupiającym wokół

siebie programistów, ich gry i użytkowników.

Tom Malcom spędził sześć lat recenzując gry

na Amigę dla .info , jednego z najpopularniej-

szych magazynów w tamtych czasach. „Jeśli

była jakaś gra na Amigę, prawdopodobnie ją

widziałem i w nią grałem” – mówił Tom. –

„Każdego dnia ciężarówka UPS, zawsze nazy-

wana Ciężarówką Z Zabawkami, podjeżdżała

do tylnego wyjścia i zostawiała kolejny ładu-

nek gier”. W niektóre dni przybywało ponad

tuzin nowych tytułów.

Biblia programisty

MARZEC 2011

fan

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: