cw 11.docx

Mykotoksykozy:

·         Zatrucia wywołane przez toksyczne produkty przemiany materii grzybów żyjących, jako saprofity na produktach spożywczych

·         Niezakaźne choroby powstałe w wyniku spożycia pokarmów zawierających toksyczne metabolity grzybów

·         Towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat

·         Pierwsze zapisy o zatruciach pochodzą z Biblii (jedna z plag egipskich)

·         Wyginięcie Etrusków (zearalenon)

·         Masowa śmierć ludności w XIX wieku w Rosji i w trakcie II wojny światowej (toksyna T-2), (ATA – alimentary toxic aulekia)

·         Śmierć tysięcy koni w latach 1930 w ZSRR – stachybotrykoza

·         Śmierć 100.000 indyków w UK – aflatoksyna

·         Spośród 2 milionów organizmów żywych na świecie – około 100 tysięcy gatunków to pleśnie

·         Obecnie znamy ok. 500 toksyn produkowanych przez pleśnie, z nich ok. 20 występuje w artykułach spożywczych i paszach

·         Skutki skarmiania pasz zanieczyszczonych mykotoksynami szczególnie poważne u zwierząt monogastrycznych (świnie, drób)

·         Na świecie ok. 25% pasz dla trzody jest zanieczyszczona mykotoksynami

·         Toksyny grzybów z rodzaju:

☞    Aspergillus, Stachybotrys, Fusarium, Penicilium

·         Najważniejsze ze względu na znaczenie kliniczne grupy mykotoksyn:

1.      Aflatoksyny

2.      Ochratoksyny

3.      Zearalenon

4.      Trichoteceny

·         W Polsce największe znaczenie mają toksyny wytwarzane przez grzyby z rodzaju Fusarium i Aspergillus (ochratoksyny i zearalenon)

Czynniki warunkujące wytwarzanie mykotoksyn:

·         Obecność grzyba toksynotwórczego

·         Odpowiednie podłoże do rozwoju grzyba

·         Działanie synergistyczne i antagonistyczne oraz towarzysząca mikroflora

·         Makro- i mikropierwiastki obecne w podłożu

·         Sposób zbiorów

·         Warunki magazynowania plonów

·         Warunki mikroklimatyczne (wilgotność i temperatura)

Decydującą role odgrywa temperatura i wilgotność względna

AFLATOKSYNA

·         Wytwarzana przez grzyby Aspergillus flavus i Aspergillus parasiticus

·         Najwięcej na orzeszkach arachidowych, ziarnach słonecznika i kukurydzy, ziarnie kakaowym, ryży, jęczmieniu, pszenicy. Mogą być też w serach, twarogach, smietanie, majonezie

·         Należą do najsilniejszych trucizn pochodzenia naturalnego

·         Podstawowe czynniki warunkujące wytwarzanie toksyn:

↪       Temp. 22-24 C

↪       Wilgotność powietrza: 80-55%

↪       Dlatego zbiory z obszarów tropikalnych są najbardziej skażone

Aflatoksyny:

·         Bardzo odporne na działanie wysokich temp.

·         Dość wrażliwe na działanie światła

·         Ogólnie stosowane warunki pasteryzacji mogą spowodować rozpad aflatoksyn

·         Pochodne dwufuranokumaryny

·         Najbardziej rozpowszechnione 4 pochodne:

↪       Aflatoksyna B1 i B2 oraz G1 i G2 (podział na podstawie typu fluorescencji)

·         W mleku rozpowszechnione są metabolity aflatoksyn B1 i B2 czyli M1 i M2 (zależność między aflatoksyną  B1 przyjętą z pokarmem a aflatoksyną M1 wydalaną do mleka)

·         Najczęściej występuje pochodna B1

·         B1 – najsilniejszy czynnik rakotwórczy wątroby, dodatkowo działa synergistycznie z innymi czynnikami karcynogennymi

·         Doustne podawanie B1 powoduje raka wątroby u wszystkich dotychczas badanych gatunków zwierząt

·         Również rak żołądka, okrężnicy, nerek gruczołów łozwych, języka, tchawicy

·         Działanie hemolityczne, dermo nekrotyczne, teratogenne, osłabienie odporności naturalnej i nabytej

·         Szczególnie wrażliwe młode, zwłaszcza w stadium embrionalnym

·         Bardzo wrażliwe drób, psy, świnie, cielęta. Owce i dorosłe bydło – mniej wrażliwe

Wchłanianie

·         Przez przewód pokarmowy, drogą erogenną, przez skórę – przechodzą do tkanek i płynów ustrojowych

Zatrucia ostre:

·         Prowadzą głównie do miąższowego zapalenia wątroby

Zatrucia przewlekłe

·         Guzy w wątrobie z przerzutami do płuc i nerek

U świń:

Objawy kliniczne::

·         Ataksja, wzrost padnięć, uszkodzenie wątroby, zapalenia nerek, krwawienia z przewodu pokarmowego

Zmiany anatomopatologiczne:

·         Głównie w wątrobie i nerkach

·         Wątroba krucha, koloru białego, czasem zwyrodnienia tłuszczowe

·         Nerki obrzękłe, powiększone, zmiany zwyrodnieniowe

·         Wybroczyny lub krwawienia do przewodu pokarmowego

Ochratoksyna:

·         Podstawowy związek to ochratoksyna A (OTA)

·         Ochratoksyna A jest najważniejszą mykotoksyną występującą w warunkach klimatycznych Polski

·         Metabolit 7 gatunków grzybów Aspergillus (np. ochraceus, niger) oraz 6 gatunków Penicillium (verrucosum)

·         Synteza ochratoksyn przez pleśnie ma miejsce w szerokim zakresie temperatur: 4-30 C, zawartość wody w ziarnie powyżej 17%

·         Pleśnie najczęściej na ziarnie owsa, jęczmienia, kukurydzy, także w ziarnach kawy, fasoli, suszonych owocach, rodzynkach, produktach sojowych

·         Wchłanianie: głównie z przewodu pokarmowego

·         Szybka dystrybucja w organizmie

·         Najwięcej odkłada się w nerkach, następnie w wątrobie, mięśniach tkance tłuszczowej

·         Najczęściej atakuje nerki

·         Jest rakotwórcza

·         Doświadczalnie wykazano działanie teratogenne

·         Wydalanie: z moczem, w niewielkim stopniu także z kałem

·         Dotychczas nie stwierdzono przechodzenia z paszy do krwi, mleka lub mięsa przeżuwaczy ( ich przewodzie jest swoista flora bakteryjna, która rozkłada ochratoksynę A)

·         Najbardziej wrażliwe są świnie.

Objawy kliniczne:

·         Pierwsze objawy: spadek apetytu, zmniejszone zużycie paszy, spowolnienie przyrostów masy ciała

Charakterystyczne dla ochratoksyny:

·         Poliuria, zahamowanie wzrostu

·         Polidypsja

·         Objawy kliniczne uwidaczniają się kiedy poziom ochratoksyny jest wyższy niż 5-20 mg/kg paszy (5-10 ppm)

·         Przy zatruciach ostrych – możliwe zaburzenia w koordynacji ruchów oraz padnięcia zwierząt

Zmiany anatomopatologiczne:

·         Nerki: powiększone, zmiany barwy (tzw. blada nerka), atrofia kanalików, cętkowanie na powierzchni z możliwością wystąpienia drobnych pęcherzyków, cysty i śródmiąższowe zwłóknienie części korowej

·         Wątroba: możliwe stłuszczenie

·         Charakterystyczny bark zmian w innych narządach

U trzody chlewnej bardzo wolny metabolizm, – dlatego jest wykrywalna w narządach wewnętrznych, mięśniach, tkance tłuszczowej i krwi, czas zaniku z organizmu świń to ok. 7 tygodni

·         Występowanie ochratoksyny A w mięsie wieprzowym, krwi i wyrobach garmażeryjnych pochodzenia wieprzowego jest uważane za przyczynę tzw. nefropatii ochratoksynowej ludzi

Zearalenon

·         Lakton kwasu fenolorezorcynowego

·         Wytwarzany przez grzyby Fusarium

·         Naturalne zanieczyszczenie kukurydzy i zbóż

·         Optymalne warunki do wytwarzania toksyn to:

↪       Temp. poniżej 25 C

↪       Wilgotność ok. 16%

·         Najbardziej wrażliwe świnie

·         Ma aktywność estrogenową, dlatego jest też nazywany mykoestrogenem, fitoestrogenem

·         Objawy podobne do tych, które występują w trakcie rui – symptomy rujowe

·         Objawy przy zawartości 5-6 mg zearalenonu na kg paszy. Zawartość 100 mg powoduje całkowitą niepłodność

·         Wywołuje u zwierząt zespół estrogenny (syndrom hiperestrogenny) – u loszek powiększenie i obrzęk narządów płciowych oraz gruczołów sutkowych, w skrajnych przypadkach wypadnięcie pochwy i odbytu

Nawet niskie stężenie zearalenonu powoduje zaburzenia w rozrodzie:

·         Opóźnione wystąpienie pierwszej rui

·         Ciąże rzekome

·         Poronienia

·         Mało liczne mioty

·         Rodzenie martwych lub słabych noworodków

·         Noworodki z wrodzoną rozkrocznością (splayleg)

·         Bezmleczność loch

·         Bardzo często u noworodków matek karmionych zanieczyszczoną paszą występuje bardzo wyraźny obrzęk i zaczerwienie sromu oraz martwica ogona

·         Młode rozwijają się wolniej – toksyna w mleku matki

·         Supresyjny wpływ zearalenonu na funkcjonowanie układu immunologicznego u świń

·         U knurów – zanik jąder

·         U bydła i owiec zaburzenia płodności, przedłużanie rui

Trichoteceny:

·         Wytwarzane przez grzyby Fusarium

·         Np. deoxyniwalenon, toksyna T-2

...