Kroki w nieznane 2007 (antologia) (GTW).pdf

Almanach fantastyki

Kroki

w nieznane

2007

TOM 3

pod redakcją

Konrada Walewskiego

Stawiguda 2007

Kroki w nieznane 2007

the author's agent, Merrilee Heifetz at Writers House.

author.

permission of the author.

the author.

permission of the author and the author's agent, Luis G. Prado at Bibliopolis.

of the author.

permission of the author.

Reprinted by permission of the author. Some rights reserved under Creative Commons By-

Noncommercial-Sharelike 2.5 license (creativecommons.org).

of the author.

the author.

permission of the author.

Reprinted by permission of the author.

author.

Wydawca dziękuje FILI (Soumen Kirjallisunden Tiedotuskeshes - Centrum Informacji o Literaturze

Fińskiej) za dofinansowanie polskiego przekładu opowiadania Johanny Sinisalo „Baby Doll”.

ISBN 978-83-89951-72-4

Projekt i opracowanie graficzne okładki

Maciej „Monastyr” Błażejczyk

Redakcja Iwona Michałowska

Korekta Bogdan Szyma

Skład Tadeusz Meszko

Wydanie I

Agencja „Solaris”

Małgorzata Piasecka

11 -034 Stawiguda, ul. Warszawska 25 A

Wielokrotnie stykałem się z poglądem, iż od kilku, może kilkunastu lat literatura

fantastyczna przeżywa okres bezprecedensowego rozwoju, który wielu czytelników, pisarzy,

a niekiedy i krytyków, bez cienia ironii nazywa „Nowym Złotym Wiekiem” (wedle znanego

w krajach anglosaskich, dość cynicznego powiedzenia, „złoty wiek” fantastyki przypada na

14. rok życia). O ile pierwotnie termin ten został ukuty i był używany wyłącznie przez

czytelników i odnosił się do fantastyki amerykańskiej powstającej mniej więcej w latach

1938-1946 - całkiem zresztą niesłusznie, bowiem nawet jeśli brać pod uwagę jej ówczesny

dynamiczny rozwój oraz fakt, że to wówczas okrzepły i rychło poczęły się wyczerpywać z

dzisiejszego punktu widzenia klasyczne fantastycznonaukowe formuły  , to prawdziwa

proliferacja tego pisarstwa przypada na lata 50. i 60. XX wieku - o tyle dziś, gdy pojawia się

już w użyciu, odnosi się on do literatury fantastycznej jako zjawiska globalnego, którego

charakterystyczną cechą jest nie tylko mnogość publikacji, ale przede wszystkim niezrównane

bogactwo konceptualne, tematyczne i stylistyczne. Dziś, w stopniu znacznie większym niż

kiedykolwiek przedtem w swej historii, literatura fantastyczna jest zjawiskiem

wielokulturowym, wielotematycznym, a nawet wielopokoleniowym. Wystarczy wszak

spojrzeć na spis treści niniejszego tomu, rzucić okiem na noty o autorach, by przekonać się,

że - podobnie jak ma to miejsce w większości wydawanych obecnie na całym świecie

antologii literatury fantastycznej - w jednej przestrzeni, na kartach jednego tomu koegzystują

teksty pisarzy po osiemdziesiątce i dwudziestokilkuletnich debiutantów, wszyscy oni bowiem

- bez względu na wiek, kraj pochodzenia czy rasę - zafascynowani tym, co dzieje się ze

światem wokół nas i jaki ma to wpływ na nasze życie, a przy tym rzeczywistość naszego

wnętrza, pragną o tym mówić w takiej a nie innej formie. Nawiązując do znanego tekstu J.G.

Ballarda, który przed laty, na łamach legendarnego brytyjskiego czasopisma „New Worlds”

postulował, by science fiction powróciła z kosmosu na Ziemię i zajęła się przestrzenią

W interesujący sposób ten okres fantastyki amerykańskiej omówił Frank Cioffi w swojej książce

Formuła Fiction?: An Anatomy oj American Science Fiction, 1930-1940 (1982).

wewnętrzną człowieka, śmiało można dziś stwierdzić, że fantastyka okiełznała wszystkie

możliwe przestrzenie (kosmiczną, ziemską, tę skrytą w meandrach ludzkiego umysłu, a nawet

naszej biochemii, a wreszcie wirtualną) i z powodzeniem eksploruje je nadal, coraz głębiej i,

co ważniejsze, coraz ciekawiej.

O tym, że w fantastyce dzieje się wiele, że od pewnego czasu ma miejsce prawdziwa

erupcja talentów, pomysłów, a co za tym idzie i znakomitych tekstów, można się przekonać

śledząc zarówno czasopisma literackie, prasę branżową, poświęcone SF periodyki naukowe,

jak i nowości rynków wydawniczych; w Stanach Zjednoczonych znany redaktor, David G.

Hartwell, ogłasza renesans hard SF oraz space opery i by zilustrować swe tezy, publikuje

znakomite antologie opowiadań, z których niezbicie wynika, że się nie myli, co wszak

potwierdzają też liczne znakomite powieści takich pisarzy jak Neal Asher, Greg Bear, Greg

Egan, Paul McAuley czy Alastair Reynolds oraz ich ogromna popularność. W Wielkiej

Brytanii akademicy głowią się nad fenomenem niepohamowanego rozwoju wszelkich

możliwych odmian literatury fantastycznej, a wybitni teoretycy, jak Andrew M. Butler, piszą

o tym natchnione rozprawy. Tymczasem młodzi pisarze po obu stronach Atlantyku, jak gdyby

w hołdzie dla dokonań pokolenia nowofalowego sprzed 40 lat, gromadzą się pod jednym

sztandarem nurtu, który jeszcze nie zdążył na dobre zakorzenić się w pejzażu literackim, a już

jego śmierć ogłosił China Mieville - owego nurtu bohater najbardziej znany. Najistotniejsze

jest jednak to, że podobne zjawiska - czerpanie z obfitości całej dwudziestowiecznej

fantastyki, sięganie do klasycznych form wypowiedzi i nadawanie im nowych kontekstów czy

przeciwnie, poszukiwanie form hybrydycznych - są coraz wyraźniej widoczne poza krajami

anglojęzycznymi. Coraz więcej literatury fantastycznej, wyśmienitej pod każdym względem -

warsztatowym i problemowym - powstaje już od jakiegoś czasu w Hiszpanii, Francji,

Skandynawii, na Bałkanach, a nawet w Indiach. Dzieje się więc wiele, jednocześnie i niemal

wszędzie, choć kwestią dyskusyjną pozostaje to, czy powinniśmy mówić o tym zjawisku jako

o „Nowym Złotym Wieku”, ale z całą pewnością niepodobna go ignorować, a żeby je bliżej

poznać, musimy się z nim zetknąć, otworzyć na nie, i wcale nie mam tu na myśli wyłącznie

Kroków w nieznane, ale coś, co stanowi moje najgłębsze pragnienie jako redaktora almanachu

- by jego lektura inspirowała do systematycznego sięgania po całe bogactwo współczesnej

literatury fantastycznej. Dlatego też jestem niezmiernie rad, że mam możliwość z owego

niebywałego bogactwa czerpać i to, co - przynajmniej w moim odczuciu - najciekawsze i

najbardziej wartościowe, prezentować polskiemu czytelnikowi.

Cechy truizmu nabiera nieustanne przypominanie o tym, że to literatura fantastyczna

najszybciej reaguje na zachodzące w świecie zmiany, a nawet najsprawniej i w sposób

najbardziej wciągający potrafi opisać wynikające z nich dla człowieka konsekwencje,

możliwości czy zagrożenia. Jak błyskotliwie zauważa Thomas M. Disch: „Słońce, pod

którym nie ma nic nowego, też wschodzi, a to, co już było, wydarzy się ponownie - jutro.

Doktryna ta, choć aprobowana przez liczne autorytety, nigdy nie znalazła zbyt wielkiej

przychylności w oczach tych, którzy zawodowo zajmują się tym, co Nowe - właścicieli

galerii sztuki, fotografików mody, mesjaszów, oraz pisarzy science fiction  . Współczesnego

twórcę fantastyki charakteryzuje nie tyle chęć poznania czy też przepowiedzenia kształtu jutra

- choć przecież nie brakuje w najnowszej literaturze SF efektownych ekstrapolacji i

spekulacji, niebanalnych wizji bliższych i dalszych przyszłości - ile pragnienie zgłębiania

tego, co ludzkie wobec zachodzących przemian; zarówno wobec tego, co już teraz odmienia

kształt naszej cywilizacji, jak i tego, co dopiero z wolna wyłania się spoza widnokręgu. Ihab

Hassan, jeden z najwybitniejszych współczesnych teoretyków literatury, od dawna już

przepowiada nadejście czegoś, co z braku lepszego określenia nazywa „posthumanizmem” -

zmierzch pięćsetletniej tradycji humanizmu i rozkwit epoki „nowego człowieka”, istoty

poddanej i w zasadniczym stopniu przekształconej przez zmieniający się w oszałamiającym

tempie świat - stanowiący notabene jego własny wytwór - wraz z jego naukami,

technologiami, stylami życia, kulturami, a nawet wyznaniami; wszak dziś polityka czy

ekologia stają się niemal z dnia na dzień nowymi globalnymi religiami. Budzi to - musi

budzić - rozmaite reakcje, często skrajne, często trudne do przewidzenia. W tym miejscu

wkracza literatura, a w szczególności fantastyka, która ze wszystkich ludzkich form opisu

rzeczywistości i samego człowieka najlepiej, najpełniej, a wreszcie w sposób najbardziej

frapujący radzi sobie z wychwytywaniem tego, co dzieje się dookoła lub co dziać się będzie.

Wszak, jak powiadana Arystoteles: „[...] zadanie poety polega nie na przedstawieniu

wydarzeń rzeczywistych, lecz takich, które mogłyby się zdarzyć, przy czym ta możliwość

opiera się na prawdopodobieństwie i konieczności”  . Już po zakończeniu wyboru tekstów do

niniejszego tomu Kroków w nieznane uświadomiłem sobie, że to właśnie chęć zgłębiania

natury posthumanizmu i stawianie związanych z nią pytań stanowi punkt wyjścia wielu

zamieszczonych tu opowiadań. Dwie strony tej samej monety pokazują Kathleen Ann

Goonan i Michael Swanwick. O podobnych problemach mówią Heather Lindsley, Daryl

Gregory i, do pewnego stopnia, Johanna Sinisalo, która przy tym nie bez ironii, zawartej nie

 Thomas M. Disch, On SF, The University of Michigan Press, Ann Arbor 2005, s. 21.

 Arystoteles, Poetyka, przełożył i opracował Henryk Podbielski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich -

Wydawnictwo, Wrocław 1989, s.30.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: