Główny bohater utworu to chłopiec, który uczy się w szkole w zaborze niemieckim. Niemieccy profesorowie wymagają od swoich wychowanków doskonałej znajomości języka niemieckiego i wyrzeczenia się własnej tożsamości narodowej. Michaś ze wszystkich sił stara się mieć dobre stopnie, bo jego mama, pani Maria, liczy, że będzie wykształconym człowiekiem i w przyszłości wesprze rodzinę. Ona i córeczka mieszkają w majątku w Zalesinie, większość dóbr została im jednak odebrana przez pruskie władze za udział ojca chłopca w powstaniu styczniowym. W mieście towarzyszy bohaterowi prywatny nauczyciel, pan Wawrzynkiewicz. To on nazywa chłopca Michasiem.
Obaj spędzają wiele godzin nad książkami, a mimo to Michaś ma złe stopnie. Nauczyciele skarżą się, że chłopiec ma zły akcent. Dodatkowym problemem staje się stosunek Michasia do tego, że jest Polakiem. Pewnego wieczoru pan Wawrzynkiewicz czytał mu o wielkich momentach z historii Polski. Chłopiec był wzruszony. Od tej pory trudno mu było znosić drwiny niemieckich profesorów z wszystkiego, co polskie.
Kiedy Michaś dostał piątkę, bardzo się cieszył, kiedy mu się nie powiodło z ciężkim westchnieniem siadał do nauki i do późna powtarzał niemieckie słówka.
Pewnego dnia przyniósł ze szkoły tragiczne wieści - został usunięty jako uczeń nie rokujący nadziei na to, aby opanować materiał szkolny. Tej samej nocy obudziwszy się Wawrzynkiewicz ujrzał chłopca siedzącego przy stole nad książką. Przerażony chciał go nakłonić do pójścia spać, ale chłopiec miał bardzo wysoką gorączkę i majaczył. Wezwana z Zalesina pani Maria nie mogła mu już pomóc. Michaś zmarł.
Rafaello70