Przeklęty pieniądz.pdf

F RÉDÉRIC B ASTIAT

PRZEKLĘTY

PIENIĄDZ

Frédéric Bastiat

Przeklęty pieniądz

Tytuł oryginału: Maudit Argent

( Journal des économistes , kwiecień 1849)

Edycję opracowano na podstawie pierwszego wydania polskiego:

Warszawa 1865

von Misesa and Mariusz Wojtenko, 2006

Kopiowanie i rozpowszechnianie w każdej postaci (zarówno elektro-

nicznej, jak i drukowanej, fragmentów oraz całości książki) dozwolone

za podaniem źródła ( www.mises.pl ) .

Skany wydania oryginalnego:

Zakład Reprografii Biblioteki Narodowej

oraz

Mariusz Wojtenko

Elektroniczne rozpoznanie tekstu (OCR),

korekta OCR oraz skład PDF:

Jan Lewiński

Wstęp edycji online :

Mateusz Machaj

Drogi Czytelniku!

Na ekranie (lub, jeśli już uruchomiłeś drukarkę, przed sobą) widzisz

elektroniczną wersję znakomitego eseju Frédérica Bastiata pt. Przeklęty

pieniądz .

Pan Mariusz Wojtenko zlecił wykonanie skanów tej pracy, aby następnie

przekazać je Instytutowi Misesa. Razem stworzyliśmy tę edycję, która w

stopniu możliwie bliskim odpowiada pierwotnemu wydaniu. Zachowa-

ny został układ stron, ich numeracja, ortografia, interpunkcja oraz

wszelkie p o d k r eśl e n i a . Wstęp na potrzeby wydania online napisał

Fundator Instytutu Misesa, Pan Mateusz Machaj. W imieniu całego ze-

społu przygotowującego tę edycję serdecznie zapraszam do lektury!

Jan Lewiński

I NSTYTUT L UDWIGA VON M ISESA 2006

www.mises.pl

Wprowadzenie

Bastiat nigdy nie przestanie zaskakiwać. To prawda: Nie był teo-

retykiem stawiającym problemy, które dla ekonomii politycznej by-

łyby nowe (ale nie można posunąć się do tezy Schumpetera, że teo-

retykiem w ogóle nie był). Nie stał się również dla tej nauki wielkim

innowatorem, który albo wprowadziłby szereg nowości, albo zbu-

dowałby prekursorski system ekonomiczny. A jednak za każdym

razem, gdy czytamy kolejne jego dzieła, z którymi wcześniej nie

mieliśmy do czynienia, nie sposób nie wyjść z podziwu. Mowa rzecz

jasna o niezwykłej umiejętności, której pozbawiona jest większość

współczesnych ekonomistów (tylko nieliczni w historii byliby zdolni

konkurować na tym polu z Bastiatem) – zdolności prezentowania

teorii ekonomicznych z niezwykła łatwością i klarownością.

Ilekroć otwieramy książkę, w której Bastiat zabiera się do przed-

stawiania niuansów tematyki gospodarczo-politycznej, możemy

wygodnie zasiąść w fotelu i delektować się bezlitosnym piórem

Francuza, które rozerwie na strzępy wszelkie (choć i dziś powszech-

ne) ekonomiczne sofizmaty. Nie inaczej jest i w przypadku tego ese-

ju. Rozsmakuje się w nim nawet najlepszy znawca współczesnych

teorii monetarnych, który w pełni ujarzmił wszelkie tezy niniejszej

pracy. W tej, podobnie jak w innych publikacjach klasycznego libera-

ła z kraju rewolucjonistów, chodzi nie tylko o to, co pożyteczne, ale

także o to, co przyjemne. Czytelnik znajdzie tu magię podobną tej,

jaką odczuwa kinoman, oglądając klasyczne filmy o Jamesie Bon-

dzie. Nawet gdy ich fan dobrze wie, co będzie w danym filmie (po-

ścigi, strzelaniny, kobiety), to i tak przyjemność sprawi mu obejrze-

nie nowego przedstawienia znajomego schematu. Tak właśnie jest

z pracami Bastiata. Nawet jeśli dobrze wiemy, iż celem ataku znów

będzie protekcjonizm, to i tak z dużą przyjemnością ujrzymy kolejną

odsłonę jego demistyfikacji.

Przeklęty pieniądz jest przykładem nie tylko tego, że Bastiat potra-

fił zapewnić swoim czytelnikom znakomitej jakości rozrywkę, ale

i jego znajomości niuansów teoretycznych. Esej ten pokazuje jasno,

że autor Harmonii ekonomicznych rozumiał doskonale prawo Saya

i rolę, jaką odgrywa ono w systemie wymiany. Umożliwiło mu to

dogłębne zrozumienie mikroekonomicznych aspektów efektów Can-

tillona, które pojawiają się w momencie wzrostu podaży pieniądza.

Wszak pieniądze nie wpływają równomiernie do gospodarki, co

musi doprowadzić do przesunięcia majątku od jednej grupy ludzi

do drugiej.

Zadaniem eseju Bastiata jest pokazanie kilku kluczowych kwestii.

Pierwsza z nich wiąże się z klasycznym projektem merkantylizmu,

czyli maksymalizacją bilansu kruszcowego. Jego założeniem był

międzynarodowy antagonizm i wzajemna walka między krajami –

każdy z nich musiał bowiem dążyć do tego, aby uzyskać jak najwię-

cej pieniądza, jak najmniej pozostawiając innym. Bastiat pięknie po-

kazuje błędność tego poglądu, demonstrując jednocześnie, że bilanse

płatnicze wynikają z indywidualnych popytów na salda gotówkowe.

Słowem, każdy wydaje i zatrzymuje tyle pieniędzy, ile uznaje za

stosowne. Jedni wydają więcej i szybciej, drudzy mniej i wolniej.

A zatem bilanse są po prostu skutkiem ludzkich decyzji.

Francuz nie omieszkał wyciągnąć z tego jak najbardziej popraw-

nego wniosku, że de facto każda podaż pieniądza jest optymalna,

tj. iż każda ilość pieniądza może spełniać swoje monetarne funkcje.

Drugi ważny element to poruszenie problemu współczesnego

merkantylizmu, zakamuflowanego pod płaszczykiem papierowego

pieniądza. Zastąpienie kruszcu krajowym pustym pieniądzem nie

jest rozwiązaniem problemu, i w końcu doprowadzi do „wojny do-

mowej”, gdyż podstawowe problemy związane z inflacją pozostaną

nierozwiązane. Ba, sytuacja ulegnie wręcz pogorszeniu. Inna spra-

wa, to dlaczego nie mielibyśmy zatrudnić wszystkich przy druku

pieniądza, skoro samo zwiększanie nominalnych bilansów jest tak

korzystne?

Bastiatowski antykeynesizm, że użyję takiego wyrażenia, jest tu

bardzo widoczny i imponuje. Szkoda, że autor tego eseju nie urodził

się 150 lat później. Czyż nie byłoby rewelacyjnie czytać we współ-

czesnych gazetach jego artykuły, które by bezlitośnie obnażały stare

sofizmaty, wzbogacone dziś jedynie pewnymi terminologicznymi

ulepszeniami?

Przeklęty pieniądz to świetna odtrutka na niektóre absurdy współ-

czesnych teorii. Najlepiej czytać ją w ciężkich przypadkach zacza-

dzenia różnego rodzaju etatystycznymi psalmami wychwalającymi

„poprawianie” bilansu handlowego.

Mateusz Machaj

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: