Rozdział 13 BMZ.doc

Rozdział 13 BMZ- Sadowskiego i Chmurzyńskiego

ROZRÓD I OPIEKA NAD POTOMSTWEM

U form rozmnażających się płciowo do czynności rozrodczych zaliczamy te , które prowadza do zapłodnienia jaja, wydania z niego rozwinietego potomstwa i utrzymania go przy zyciu.

Zachowania zwiazane z rozrodem są wyzwalane przez odpowiednie bodzce wyzwalajace i maja charakter instynktowny.

Wiele zwierzat odbywa wędrówkę wiosenna pod wpływem popedu migracyjnego. Sterowany on jest przez OUN za pośrednictwem hormonow gonatropowych. Bardzo wazna role odgrywa dojrzewanie płciowe samicy i samca w tym samym czasie. Odbywa się to za pomoca synchronizatorom czyli wyznacznikom środowiska, które prowadza do ujednolicenia rytmiki funkcji fizjologicznych u tych samych gatunkow (chodzi o przedstawicieli). Synchronizatorem może być fotoperiod- stosunek trwania dnia i nocy.

Wedrowka rozrodcza stanowi pierwszy etap apetencyjnego zachowania rozrodczego i trwa tak dlugo Az zwierze trafi na bodzce kluczowe zapoczątkowujące nastepny etap. Zrodlem tych bodźców może być biotop.

Osobniki roznej plci podczas zapolodnienia musza odnalezc się, rozpoznac i zbliżyć. Czynnosci rozrodcze są tak rozmieszczone w czasie, ze wydanie na swiat potomstwa przypada na najwlasciwsza pore. Zaplodnienie wiec jest możliwe tylko w okresie godowym. Wtedy wlasnie samice dopuszczaja samce do kopulacji. U samic wystepuje tzw. ruja (zmiany w narzadach rodnych). W okresie godowym po zajeciu określonego terytorium (odpowiedniego) nastepuje etap zachowania się rozrodczego. Samiec zazwyczaj jest bardziej zywy i ruchliwy, samica zas demonstruje swoja obecność-jednym slowem wabi partnera poprzez wydawane odgłosy, wygląd. Wzrokowym bodzcem wyzwalającym dla ciernika jest wydatny brzuch samicy, dla dlugoczulkowe muchowki często tancza chmarami formując w powietrzu slupy dymu, wydajac dzwieki. Często wabiący bodziec wyzwalajacy sklada się z roznych elementow działających na zwierze zgodnie z prawem heterogenicznego sumowania bodzca (Seitz-doswiadczenie na motylach-prawo mowi, ze niedostatek jakiejs cechy może zostac zrekompensowany przez zwiekszenie wagi innej cechy).

Kolejno osobnicy rozpoczynaja lancuch zachowan apetencyjnych. Jeden osobnik dziala jako wyzwalacz i zwykle jak jako bodziec kierujący (oczywiście chodzi o jego zachowanie). Bodzce te zapoczątkowują zachowanie się drugiego osobnika jeśli on odpowiada podobnym zachowaniem dochodzi do kopulacji. Zachowanie odniesione do drugiego partnera nazywamy zalotami. XZazwyczaj w tej fazie prezentowane są wszelkie atuty osobnikow. Np.samiec zaby lub ropuchy w okresie godowym chwyta wszystkie przepływające osobniki i parzy się z nimi.

Rozpoznanie tych wszystkich bodźców kluczowych i wyzwalaczy zalezy od dzialania Wrodzonego mechanizmu wyzwalającego. U wyzszych kręgowców mechanizm rozpoznawania przedstawicieli tego samego gatunku może być modyfikowany przez doświadczenie. Zagniazdowniki wpajaja cechy rodzica zaraz po wykluciu (podazanie za rodzicem).  

W okresie godowym zauważamy rożne formy zalotow.  Rola zalotow jest wieloraka. Zwracanie uwagi na samice poprzez jej zachowania, odgłosy godowe pozy.

-zwierzeta jajorodne opiekuja się jajami   , nosza je ze sobą , budowa kopcow lęgowych.

Opieka pośrednia