Podstawy ergonomii i fizjologii pracy.pdf

AKADEMIA EKONOMICZNA W POZNANIU

Jerzy Olszewski

Podstawy ergonomii i

fizjologii pracy

Wydanie drugie zmienione

POZNAŃ 1997

KOMITET REDAKCYJNY

Ryszard Barczyk, Bogusław Guzik, Andrzej Korzeniowski, Edmund Kurtys,

Janusz Piasny, Antoni Sobczak (sekretarz), Halina Szulce (przewodnicząca)

RECENZENT

Leszek Pacholski

PROJEKT OKŁADKI

Jacek Pietrzyński

REDAKCJA I KOREKTA

Maria Zielińska

Wydanie l - 1993

ISBN 83-85530-90-8

WYDAWNICTWO AKADEMII EKONOMICZNEJ W POZNANIU

ul. Powstańców Wielkopolskich 16, 60-967 Poznań, tel. 54-31-54, 54-31-55

BIURO USŁUGOWO-HANDLOWE „PRINTER"

61-251 Poznań, os. Orla Białego 54/18

SPIS TREŚCI

WSTĘP.......................................................................................................................................5

1. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA ERGONOMII............................................................ 7

1.1. Obecny stan ergonomii jako nauki............................................................................... 7

1.2. Interdyscyplinarność nauki ergonomii....................................................................... 10

1.3. Związki ergonomii z ochroną pracy oraz bezpieczeństwem i higieną pracy ............. 17

1.4. Układ człowiek— praca 10 ........................................................................................... 29

1.5. Rola i znaczenie ergonomii korekcyjnej i ergonomii koncepcyjnej w procesie

humanizacji pracy ............................................................................................................. 36

Pytania kontrolne .............................................................................................................. 39

Literatura zalecana ........................................................................................................... 40

2. WYBRANE ZAGADNIENIA FIZJOLOGII PRACY ..................................................... 41

2.1. Fizjologiczna definicja pracy ..................................................................................... 41

2.2. Postacie pracy oraz ich kwalifikacja ......................................................................... 42

2.3. Wydatek energetyczny w pracy oraz jego mierzenie .................................................. 44

2.4. Fizjologiczna krzywa pracy, zmęczenie i trening....................................................... 54

Pytania kontrolne .............................................................................................................. 66

Literatura zalecana ........................................................................................................... 66

3. MATERIALNE WARUNKI PRACY .............................................................................. 67

3.1. Pojęcie i rola materialnych warunków pracy ............................................................ 67

3.2. Mikroklimat, jego części składowe i metody optymalizacji........................................ 76

3.3. Ogólne zasady fizjologii widzenia. Oświetlenie stanowisk pracy i barwa................. 80

3.4. Hałas, wibracja i promieniowanie elektromagnetyczne ............................................ 95

3.5. Substancje toksyczne i pyły na stanowiskach pracy................................................. 104

Pytania kontrolne ............................................................................................................ 110

Literatura zalecana ......................................................................................................... 111

4. ERGONOMICZNE PRZESŁANKI KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRACY

CZŁOWIEKA .................................................................................................................... 112

4.1. Technika pomiarów antropometrycznych i ich zastosowanie do kształtowania

stanowisk pracy, maszyn i urządzeń................................................................................ 112

4.2. Racjonalna postawa przy pracy. Ergonomiczne kształtowanie ruchów przy pracy 120

4.3. Organizacja stanowiska roboczego z ergonomicznego punktu widzenia ................ 127

4.4 Ekonomiczno-społeczne skutki organizowania procesu pracy z ergonomicznego

punktu widzenia............................................................................................................... 137

4.5. Ergonomiczny system człowiek—komputer.............................................................. 143

Pytania kontrolne ............................................................................................................ 156

Literatura zalecana ......................................................................................................... 156

5. ROLA CENTRALNEGO UKŁADU NERWOWEGO W PRACY ............................... 158

5.1. Części składowe i funkcje układu nerwowego w pracy............................................ 158

5.2. Budowa i funkcjonowanie mózgu............................................................................. 164

5.3. Odruchy i stereotypy dynamiczne ............................................................................ 169

5.4. Pamięć i uwaga ........................................................................................................ 173

5.5. Interpretacja sygnałów i podejmowanie decyzji ...................................................... 178

5.6. Czas reakcji .............................................................................................................. 181

Pytania kontrolne ............................................................................................................ 185

Literatura zalecana ......................................................................................................... 185

6. ISTOTA PRACY UMYSŁOWEJ................................................................................... 186

6.1. Charakterystyka pracy umysłowej i jej rola w świecie współczesnym — tendencje

rozwojowe........................................................................................................................ 186

6.2. Pobudzanie i hamowanie ......................................................................................... 189

6.3. Wiek człowieka a praca umysłowa........................................................................... 191

6.4. Metody fizjologiczne, psychologiczne i psychofizjologiczne służące do pomiaru

obciążenia organizmu wysiłkiem umysłowym podczas pracy ......................................... 195

Pytania kontrolne ............................................................................................................ 202

Literatura zalecana ......................................................................................................... 202

7. BEZPIECZEŃSTWO PRACY ....................................................................................... 203

7.1. Pojęcie i klasyfikacja wypadków przy pracy............................................................ 203

7.2. Przyczyny wypadków przy pracy.............................................................................. 213

7.3. Skutki ekonomiczno-społeczne wypadków przy pracy ............................................. 220

7.4. Podstawowe środki poprawy bezpieczeństwa pracy................................................ 228

7.5. Zabezpieczenie przeciwpożarowe ............................................................................ 237

Pytania kontrolne ............................................................................................................ 242

Literatura zalecana ......................................................................................................... 243

8. METODY ERGONOMICZNEJ ANALIZY PRACY .................................................... 244

8.1. Metody i techniki stosowane do badań ergonomicznych ......................................... 244

8.2. Technika analizy uciążliwości pracy........................................................................ 250

8.3. Ergonomiczna lista kontrolna .................................................................................. 259

Pytania kontrolne ............................................................................................................ 284

Literatura zalecana ......................................................................................................... 284

Summary.......................................................................................................................... 285

WSTĘP

Efektywne kierowanie procesami społeczno-gospodarczymi w

przedsiębiorstwie wiąże się ściśle z zarządzaniem, bezpieczeństwem i

ryzykiem. Na bezpieczeństwo pracy mają wpływ różnorodne czynniki

natury ludzkiej, a także technicznej. Zmiany zachodzące w polskiej

gospodarce wymagają od kadry ekonomicznej i technicznej

przedsiębiorstwa odpowiedzialności za podejmowanie decyzji również w

zakresie kreowania prawidłowych warunków pracy. Ze względu na

istniejący w przedsiębiorstwach stopień zagrożenia człowieka w

środowisku pracy niezbędne jest opanowanie przez studentów — jako

potencjalnych pracowników różnych szczebli zarządzania — zasad

nowoczesnego kierowania procesami społeczno-ekonomicznymi w

różnych jednostkach społeczno-gospodarczych.

Podręcznik jest przeznaczony przede wszystkim dla studentów

akademii ekonomicznych, politechnik, uniwersytetów, akademii

rolniczych, uczelni artystycznych oraz wszystkich tych, w których

wykładana jest ergonomia i fizjologia pracy. Należy wyrazić nadzieję, że

praca ta uzyska również szerokie grono odbiorców wśród ergonomistów

teoretyków i praktyków, pracowników państwowej inspekcji pracy,

społecznych inspektorów pracy, instytucji higieny i ochrony środowiska,

biur projektowych oraz zakładów przemysłowych i usługowych.

Podręcznik Podstawy ergonomii i fizjologii pracy prezentuje

najważniejsze tematy stanowiące przedmiot zainteresowania tej

dyscypliny wiedzy. Zostały one dobrane w taki sposób, aby zorientować

potencjalnego użytkownika w podstawowych zagadnieniach ergonomii i

fizjologii pracy, uświadomić mu skalę problemów, a tym samym

ukierunkować myślenie i działanie na rozwiązania zgodne z duchem

ergonomii i fizjologii pracy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: