Skrypt.pdf

PRAWO PRACY

1. Pojęcie i funkcje prawa pracy

Prawo pracy jest to gałąź prawa obejmująca ogół norm prawnych regulujących stosunki

pracy i stosunki społeczne związane ze stosunkami pracy.

Przedmiotem regulacji prawa pracy są stosunki pracy tj. stosunki społeczne w których jeden

podmiot – pracownik wskutek zawarcia umowy o pracę albo dokonania za jego zgodą aktu

równorzędnego (powołanie, wybór, mianowanie) jest obowiązany świadczyć osobiście pracę

na rzecz drugiego podmiotu zwanego pracodawcą, pod jego kierownictwem w zamian za

wynagrodzenie (art. 22 § 1 kp).

Prawu pracy przypisuje się trzy główne funkcje:

1. ochronną

2. organizacyjną

3. wychowawczą

1. Funkcja ochronna jest najważniejsza i najbardziej charakterystyczna dla prawa pracy.

Polega na prawnym uprzywilejowaniu pod wieloma względami pracownika, jako słabszego

ekonomicznie i socjalnie kontrahenta w stosunku pracy.

2. Funkcja organizacyjna prawa pracy oznacza, że z założenia ma ono oddziaływać w

kierunku zapewnienia prawidłowego, niezakłóconego przebiegu procesu pracy oraz wysokiej

efektywności pracy.

3. Funkcja wychowawcza ma zapewnić pozytywne postawy pracowników w związku z

wykonywaniem pracy, właściwy stosunek pracodawców do pracowników oraz wpływanie na

stosunek do pracy i do ludzi pracy reszty społeczeństwa, niezaangażowanej w stosunki pracy.

2. Pojęcie i funkcje zasad prawa pracy

Zasady prawa pracy to pewne główne, naczelne idee o charakterze normatywnym w postaci

norm prawnych. Wyróżnia się zasady w znaczeniu:

1. normatywnym

2. postulatywnym

3. opisowym

1. Są to obowiązujące normy prawne wyrażone w jednym lub kilku przepisach.

Charakteryzują się dużym stopniem ogólności, mają podstawowe znaczenie dla prawa pracy.

2. Są to idee kierunkowe i postulaty kierowane głównie przez naukę pod adresem

ustawodawcy i organizacji stosujących prawo pracy.

3. Są formułowane przez naukę i orzecznictwo; określają istotne cechy pewnych instytucji

prawnych czy sposób regulujących prawnie określonej sprawy z osobistego świadczenia

pracy.

Zasady mogą być wprost wyrażone lub wyprowadzone z przepisów.

kesemir@gmail.com

Zasady normatywne, jako obowiązujące normy prawne, określają prawa i obowiązki

pracowników i pracodawców. Jednakże ze względu na ich ogólność z reguły nie są one

bezpośrednio źródłem roszczeń pracowników, ponieważ w zdecydowanej większości

przypadków istnieje brak sankcji za ich złamanie. Zasady normatywne pełnią przede

wszystkim funkcje wytycznych legislacyjnych i wskazówek interpretacyjnych.

Zasady prawa pracy:

1. zasada prawa do pracy

2. zasada wolności pracy

3. zasada do godziwego wynagrodzenia za pracę

4. zasada prawa do wypoczynku

5. zasada podnoszenia kwalifikacji zawodowych

6. zasada zaspokajania potrzeb pracownika

7. zasada poszanowania godności pracownika

8. zasada równego traktowania pracowników

9. zasada prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

10. zasada uprzywilejowania pracowników

3. Szczególne właściwości prawa pracy

Umowa o pracę lub inny akt tworzący stosunek pracy może zawierać postanowienia

odbiegające od norm prawa pracy, jeśli będą one korzystniejsze dla pracownika. Natomiast

postanowienia, które prowadzą do ograniczenia praw pracownika, bądź zwiększenia jego

obowiązków są z mocy art. 18 kp nieważne i automatycznie zastępują je bardziej korzystne

przepisy prawa pracy. Z uwagi na tę właściwość normy prawa pracy określa się jako

jednostronnie bezwzględnie obowiązujące (granicznie zastępujące, semiimperatywne lub

semidyspozytywne).

4. Źródła prawa pracy

Źródłami prawa pracy są (art. 9 kp):

1. przepisy kodeksu pracy;

2. przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników

i pracodawców;

3. postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień

zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

5. Zawieszenie przepisów prawa pracy

Istnieje możliwość przejściowego zawieszenia obowiązywania niektórych przepisów prawa

pracy u danego pracodawcy, jeżeli jest to uzasadnione jego złą sytuacją finansową (art. 9 kp).

Dopuszczalne jest zawieszenie stosowania porozumień zbiorowych innych niż układy

zbiorowe pracy oraz regulaminów wynagrodzeń. Do zawieszenia stosowania w całości lub

części określonych aktów dochodzi w drodze porozumienia między pracodawcą a

pracownikami. Tych ostatnich reprezentuje organizacja związkowa. Zawieszenie stosowania

przepisów prawa pracy na podstawie tego porozumienia nie może trwać dłużej niż 3 lata.

kesemir@gmail.com

6. Na czym polega zasada uprzywilejowania pracownika ?

Jest ona związana z funkcją ochronną prawa pracy i polega na prawnym uprzywilejowaniu

pod wieloma względami pracownika jako słabszego ekonomicznie i socjalnie kontrahenta w

stosunku pracy. Pracownik jest w stosunkach z pracodawca stroną słabszą i w pozostaje

wielorakiej od niego zależności. Z tego wynika potrzeba mocniejszej ochrony pracownika.

7. Co to znaczy, że przepisy prawa pracy są jednostronnie bezwzględnie obowiązujące ?

Wszelkie postanowienia umów o pracę korzystniejsze dla pracownika od przepisów prawa

pracy są ważne i w pełni wiążą strony. Nieważne są natomiast te postanowienia umów o

pracę i innych aktów tworzących stosunek pracy, które są mniej korzystne dla pracownika niż

przepisy prawa pracy. Nieważność nie dotyka jednak całej umowy o pracę lub innego aktu

tworzącego stosunek pracy, która pozostaje w mocy, a tylko poszczególnych jej

postanowień, które zostają zastąpione przez właściwe (korzystniejsze) przepisy prawa pracy.

8. Przedmiot stosunku prawa pracy

Stosunek pracy to więź prawna o charakterze dobrowolnym i prawnym, trwałym, łącząca

pracownika i pracodawcę, której treścią jest zobowiązanie osobistego wykonywania pracy

określonego rodzaju przez pracownika pod kierownictwem, na rzecz i na ryzyko pracodawcy i

obowiązek pracodawcy zatrudnienia pracownika przy umówionej pracy i wypłacenie mu

wynagrodzenia. (art. 22 § 1 kp).

9. Kodeksowe pojęcie pracownika i pracodawcy

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,

mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art.2 kp).

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także

osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników (art.3 kp).

10. Reprezentacja pracodawcy w sprawach z zakresu prawa pracy

Pracodawcę będącego jednostką organizacyjną reprezentuje zarządzający nią organ albo

inna wyznaczona do tego celu osoba.

Pracodawca będący osobą fizyczną działa w sprawach z zakresu prawa pracy osobiście lub

przez osobę zarządzającą należącym do niego zakładem pracy ewentualnie przez inna osobą.

11. Stosunek pracy na podstawie powołania

Powołanie stosuje się tylko tam, gdzie przepis szczególny tego wymaga. Może być

poprzedzone konkursem. Powołanie wywiera skutki zobowiązaniowe. Pracownik

zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie odwołany ze stanowiska

przez organ, który go powołał.

kesemir@gmail.com

12. Prawne podstawy stosunku pracy

1. umowa o pracę

2. powołanie

3. wybór

4. mianowanie

5. spółdzielcza umowa o pracę

13. Rodzaje umów o pracę i ich charakterystyka

1. umowa na czas nieokreślony

2. umowa na czas określony (w tym na zastępstwo)

3. umowa na czas wykonania określonej pracy

4. umowa na okres próbny

1. W umowie na czas nieokreślony strony nie określają z góry terminu, do którego stosunek

pracy ma trwać, wyrażając tym samym zamiar trwałego związania się ze sobą;

2. Umowa o pracę na czas określony oraz umowa na czas wykonania określonej pracy z góry

ustalają termin zakończenia stosunku pracy. W umowie na czas określony powinna być

podana data kalendarzowa lub inne zdarzenie przyszłe, którego nadejście powoduje

zakończenie stosunku pracy;

3. Umowę o pracę na czas wykonania określonej pracy nawiązuje się przez wskazanie pracy,

do której realizacji zatrudnia się pracownika i której ukończenie powoduje ustanie stosunku

pracy;

4. Umowa na okres próbny ma na celu sprawdzenie przydatności pracownika przed

zatrudnieniem go na stałe lub na dłuższy czas oznaczony z tego względu zawarcie jej

następuje z reguły z inicjatywy pracodawcy. Maksymalny czas trwania to 3 miesiące.

14. Forma umowy o pracę, skutki jej niezachowania oraz treść tej umowy

Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie. Jeżeli nie została zawarta na piśmie

pracodawca najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy powinien potwierdzić na piśmie

postanowienia umowy.

Minimalna treść umowy o pracę musi zawierać wskazanie stron umowy, określenie rodzaju

pracy, która ma być świadczona oraz zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia.

Prawidłowo sformułowana umowa o pracę powinna zawierać:

1. strony umowy

2. rodzaj umowy

3. datę zawarcia umowy

4. rodzaj pracy

5. miejsce wykonywania pracy

6. wynagrodzenie za pracę

7. wymiar czasu pracy

8. termin rozpoczęcia pracy

kesemir@gmail.com

15. Różnica miedzy rozwiązaniem, a wygaśnięciem stosunku pracy, oraz sposoby

rozwiązania i przyczyny wygaśnięcia

Rozwiązanie następuje z woli stron bądź jednej strony w następstwie dokonania przez nie

odpowiedniej czynności prawnej. Wygaśniecie zaś następuje z mocy samego prawa

niezależnie od woli stron.

Rozwiązanie stosunku pracy następuje przez:

1. porozumienie stron

2. wypowiedzenie

3. rozwiązanie bez wypowiedzenia

4. umowa terminowa ponadto z upływem czasu, na który była zawarta

Przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy

1. śmierć pracownika;

2. śmierć pracodawcy;

3. trwająca ponad 3 miesiące nieobecność pracownika w pracy spowodowana jego

tymczasowym aresztowaniem;

4. niezgłoszenie się przez pracownika urlopowanego w związku z pełnieniem funkcji z

wyboru do macierzystego pracodawcy w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z

wyboru.

16. Okresy i terminy wypowiedzenia umowy o pracę

Okres wypowiedzenia umowy zawartej na okres próbny wynosi 3 dni robocze, jeżeli okres

próbny nie przekracza dwóch tygodni; jeden tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2

tygodnie; 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

W przypadku umowy zawartej na czas określony i na czas wykonania określonej pracy jest to

2 tygodnie.

Długość okresu wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony wynosi:

- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony przez czas krótszy niż 6 miesięcy

- miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, lecz krócej niż 3 lata

- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata

17. Na czym polega powszechna ochrona przed wypowiedzeniem i jakich umów dotyczy

Pracodawca ze względu na potrzebę ochrony pracownika przed nieuzasadnioną utratą

możliwości zarobkowania, jest ograniczony w prawie do wypowiedzenia stosunku pracy

nawiązanego na czas nieokreślony. Powszechna ochrona pracowników przed

wypowiedzeniem realizuje się przez podwójną kontrolę wypowiedzenia umowy na czas

nieokreślony: obligatoryjną kontrolę zamiaru wypowiedzenia przez związki zawodowe i

następczą kontrolę zasadności wypowiedzenia sprawowaną w razie odwołania się

pracownika, przez sąd pracy.

kesemir@gmail.com

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: