Nerwice, ich przyczyny, symptomy i klasyfikacja.docx

Zaburzenia nerwicowe zwane potocznie nerwicami (albo: neurozami) - grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana, jako zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i patologicznych form zachowania występujących w tym samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie.[1]

Każdy człowiek w ciężkich sytuacjach, które go spotykają wciągu wędrówki przez swoje życie przeżywa przygnębienie, smutek, napięcie, może w takich sytuacjach odczuwać rożne dolegliwości natury fizycznej jak na przykład bole głowy, drżenie, skurcze mięsni etc., które nie są ściśle powiązane z żadną z chorób cielesnych. Zjawiska te są często skutkiem ważnych przełomowych sytuacji w toku życia człowieka. Mogą być to okresy związane zarówno jak i z dojrzewaniem, jaki przekwitaniem, a także sytuacje niespodziewane jak śmierć czy rozpad związku małżeńskiego czy strata miejsca pracy. Wspomniane powyżej przypadki są wynikiem odpowiedzi naszych organizmów na stres i na ogół przemijają bez potrzeby leczenia, a przyczyny same ustępują z czasem.

Stres jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki a wymogami sytuacji (stresorem), charakteryzująca się brakiem równowagi. Podejmowanie zachowań zaradczych jest próbą przywrócenia równowagi.[2]

Do sytuacji nerwicorodnych zalicza się :

- sytuacje traumatyczne, w których na skutek silnego, jednorazowego urazu dochodzi do zaburzeń zachowania u dzieci, szczególnie w młodszym wieku urazy psychiczne wywołują bodźce nagłe, nieznane, wzbudzające lęk (np. pożar, wypadek samochodowy, pogryzienie przez psa, pozostawienie w szpitalu, kary fizyczne, przerażające opowiadania, bajki, filmy).

- Sytuacje subtraumatyczne, które nie wywołują natychmiastowego zakłócenia czynności, lecz długotrwałe kumulowanie się negatywnych doświadczeń emocjonalnych. Szczególnie traumatyzująca jest rola środowiska rodzinnego i przedszkolnego.

Irena Obuchowska wymienia następujące cechy środowiska o zakłócającym charakterze :[3]

a) znaczna zmienność wymagań

b) wzajemna sprzeczność wymagań co powoduje, że dziecko jest za swoje zachowanie jednocześnie nagradzane i karane

c) niedostosowanie wymagań do możliwości dziecka.

Analizując przyczyny zaburzeń nerwicowych, w wielu przypadkach trudno dotrzeć do pierwotnego źródła urazu, czyli do pierwszego ogniwa długiego łańcucha zjawisk składających się na rozwijający się w czasie obraz zaburzeń nerwicowych. Trudności te wynikają też ze znacznej zmienności zachowań dzieci pozostającej w związku z ich rozwojem biologicznym, społecznym i psychicznym

Patomechanizm nerwicy I. Obuchowska sprowadza, zatem do procesu uczenia się, który pod wpływem lęku wywołanego szkodliwymi czynnikami społecznymi uległ zniekształceniu, spowodował uruchomienie mechanizmów fiksacji i nadmiernej generalizacji.

Symptomy zaburzeń nerwicowych.

Opisane mechanizmy prowadzą do trzech form zaburzeń nerwicowych o różnym poziomie złożoności. Według I. Obuchowskiej utrzymywanie się sytuacji traumatyzującej sprzyja stopniowemu przechodzeniu jednej formy zaburzeń w drugą, reakcja nerwicowa przeradza się w zachowanie nerwicowe o bogatszej symptomatyce, a z czasem dochodzi do nerwicowych zmian w strukturze całej osobowości.

1. Reakcje nerwicowe mają liniową strukturę symptomów, co oznacza, że zakłócający bodziec wywołuje pojedynczy objaw np.. jąkanie

2. Zachowanie nerwicowe charakteryzuje rozgałęziona struktura symptomatyki, np. dziecko w sytuacjach trudnych okresowo reaguje moczeniem nocnym, w innym okresie wymiotami

3. Nerwicowy rozwój osobowości cechuje zwykle symptomatyka o strukturze koła lub spirali. Kołowa struktura polega na tym, że objaw wywołany czynnikiem patogennym powoduje sytuację, która zwrotnie oddziaływa w sposób podobnie zakłócający. Prowadzi to do ponownego symptomu. Spiralna struktura symptomatyki charakteryzuje się tym, że czynnik patogenny wywołuje symptom, który z kolei powoduje sytuację zakłócającą zachowanie dziecka wywołującą szereg dodatkowych symptomów. Pojawiają się więc i narastają coraz to nowe objawy, nakładając się na poprzednie. Jedna struktura symptomatyki wraz z pogłębieniem się procesu patologizacji przechodzi więc w następną bardziej złożoną.

Klasyfikacje nerwic

Nerwica neurasteniczna

Nerwica neurasteniczna, czyli inaczej neurastenia, a dosłownie „słabość do nerwów”. Jest jedną z najczęściej występujących nerwic w ostatnich czasach. Głównymi objawami jest osłabienie i drażliwość. Występują dwa rodzaje nerwicy neurastenicznej; forma hiposteniczna – wtedy, gdy dominuje osłabienie, oraz forma hiperstenicznej, gdy dominuje drażliwość. Osłabienie objawia się zwykle uczuciem ciągłego zmęczenia i zwiększonej podatności na zmęczenia. Występuje ona zarówno w sferze fizycznej jak i psychicznej, trudno jest oddzielić zmęczenie psychiczne od fizycznego [4]. Chory ma także często różne dolegliwości jak np. spadek libido, bóle stawów min. kolan czy bole głowy, brzucha, kołatania serca etc. Występują tutaj charakterystyczne bole głowy w postaci obręczy ściskającej głowę, uczucie naporu w wewnątrz głowy, uczucie zamętu w głowie. Widoczne jest napięcie na mięśniach twarzy odbijające się an mimice twarzy chorego. Chorzy skarżą się na ciężkość powiek, drgania powiek, zmęczenie gałek ocznych. Zmęczenie umysłowe to między innym niemożność skupienia uwagi, trudności z pamięcią, oraz uczuciem rozproszenia czy zniechęcenia. Taki chory ma wszystkiego dość, wszystko jest dal niego męczące, Mie może skupić swojej uwagi, nie rozumie, co czyta, trudno mu napisać zwykły list, zapomina, co przed chwilą czytał czy powiedział, albo gdzie coś położył. Duży wysiłek sprawia choremu wejście po schodach, mały wysiłek fizyczny powodują u niego bicie serca bóle mięsni etc., problemem staje się wstanie z łóżka. Proste zadania stają się coraz trudniejsze. Męczy go nie tylko praca, ale także rozrywka. W neurastenicznym zmęczeniu charakterystyczne jest to. Iż w przeciwieństwie do zmęczenia fizjologicznego, które występuje po ciężkiej pracy, zmęczenie występuje ono najsilniej z rana, dla chorego fakt rozpoczęcia kolejnego dnia jest faktem przykrym i nie miłym. Dopiero pod wieczór staje się bardziej ożywiony, a ogólne zmęczenie przechodzi. Wynika to stąd, iż chorym sen nie przynosi odpowiedniego odpoczynku, ich sen jest płytki śnią się im nieciekawe historie często się budzą i mają problemy zasypianiem. Poranek takiej osoby, jest poranek młodego człowieka po mocno zakrapianej alkoholem imprezy, budzi się on z lekka „skacowany”. Choroba przypomina „kaca”, chory jest bardzo pobudzony, pobudliwość jego na wszelkie bodźce jest bardzo duża. Wszystko, co wpływa bezpośrednio na jego osobę staje się dla niego bolesne, a jego reakcja na dane bodźce staje się zbyt silna. Te reakcje może w sobie dusić, co potęguje wyczerpanie, lub może wyładowywać w postaci wybuchu gniewu, W skutek, czego dochodzi do zaostrzenia się zachowania otoczenia w stosunku do chorego. Przykładem i najczęstszym w XXI wieku przypadkiem jest przykład „nerwicy dyrektorskiej” jest to forma hipersteniczna. Występuje ona u ludzi z klasyfikowanych, ostatnio przez psychologów, jako typ ludzi „A”, pojawia się ona u ludzi na wysokich stanowiskach kierowniczych, ludzi biznesu i ludzi żyjących w „pospiechu’ mających nadmiar zajęć w stosunku do posiadanego aktualnie czasu, odbierają np. kilka połączeń telefonicznych naraz, wybuchają gniewem i złością z powodu błahych problemów. Swoim zachowaniem powodują kompensację złości w środowisku czy to w pracy. Co prowadzi na zasadzie błędnego koła do ciągłego podnoszenia napicia w grupie i większego znerwicowania. Dla tego typu nerwicy są charakterystyczne dwa zjawiska, są to pośpiech i nuda. Przyczyna tego jest przewrażliwienie na bodźce z otoczenia i odcienia bólowego, jakiego one nabierają. Wszystkie impulsy, jakie docierają do chorego mają przykry wydźwięk, czas staje się dla niego przeszkodą. Czas teraźniejszy chciałby, aby juz mina. Jednakże, zmęczenie wywołane nerwicą, może zniknąć, gdy jesteśmy czymś bardzo intensywnie zainteresowani. Gdy jesteśmy znudzeni np. czekaniem na kogoś, czy kręceniem się nic nie robiąc w pracy męczymy się. Etiologia somatyczna jest częstą przyczyna powyższej nerwicy. Występuje ona w następstwie upojenia alkoholowego miażdżyc naczyń mózgowych, a także zatruć czadem oraz choroby zakaźne mogą być przyczyną neurastenii. W pośród osób o neurastenii nabytej, można wyróżnić pewną grupę ludzi, którzy są urodzonymi neurastenikami, osoby takie są ciągle zmęczone, rozdrażnione, życie ich męczy i nie jest miłym obowiązkiem. Samo życie jest dla nich urazem. Takie osoby są zwykle nastawione negatywnie zarówno do siebie, jaki całego wokół świata. Takie nastawienie prowadzi do ciągłego napięcia w układzie wegetatywno-endokrynnym, w skutek, czego dochodzi do ustabilizowanego zespołu neurastenicznego.

Nerwica histeryczna

Nerwica histeryczna, czyli prostu histeria. Czynnikami etiologicznymi tej rodzaju nerwicy, noszą znamiona sytuacji ciężkich, trudnych, których człowiek ni umie uniknąć. Nazwa histeria pochodzi z gr. Hestera - macica. W starożytności uważano, ze choroba wywołana wędrowaniem macicy po ciele kobiety. Jeszcze do czasów Freuda przeważało przekonanie, iż jest to choroba kobiet. Józef Babiński nazwał histerię la grande simulatrice (wielką symulantką). Określenie to nie znaczy jednak, jakoby chorzy naśladowali objawy występujące w innych chorobach, lecz wskazuje na fakt, ze sama histeria naśladuje objawy występujące w innych chorobach. Konwersja – tam, gdzie czynniki natury emocjonalnej rzutują na sferę cielesną, mówimy o konwersji. Objawy konwersyjne dzielone są zwykle na 3 grupy zaburzeń: ruchu, czucia oraz wyższych form zachowania się, przezywania siebie i otaczającej rzeczywistości. W każdej grupie można z kolei odróżnić zaburzenia polegające na wzmożeniu lub zahamowaniu funkcji i tak w zaburzeniach ruchu spotykamy różnego rodzaju hiperkinezy (ruchy nadmierne) i różnego rodzaju porażenia, w zaburzeniach czucia- zniesienie danej funkcji percepcyjnej (znieczulice, ślepota, głuchota histeryczna) lub jej podwyższenie(przeczulica, uporczywy ból, nadwrażliwość wzrokowa czy słuchowa itp.), w zaburzeniach psychicznych –stany nadmiernego pobudzenia lub zahamowania, nadmiernej pamięci i jej utraty.

Trudno wyliczyć nawet pobieżnie wszystkie ważniej objawy konwersji histerycznej. Jest ich tak wiele i są zmienne w zależności od epoki i kręgu kulturowego, iż gdy nie wiadomo, czy któregoś się nie pominęło. Jak wspomniano, objawy histeryczne (tj. konwersyjne) dzielimy na trzy grupy: zaburzeń ruchowych, czuciowych i psychicznych. W każdej grupie można z kolei odróżnić zaburzenia polegające na wzmożeniu lub zahamowaniu funkcji i tak w zaburzeniach ruchu spotykamy różnego rodzaju hiperkinezy (ruchy nadmierne) i różnego rodzaju porażenia, w zaburzeniach czucia — zniesienie danej funkcji percepcyjnej (znieczulice, ślepota, głuchota histeryczna) lub jej podwyższenie (przeczulica, uporczywy ból, nadwrażliwość wzrokowa czy słuchowa itp.), w zaburzeniach psychicznych — stany nadmiernego pobudzenia lub zahamowania, nadmiernej pamięci (hipermnezji) i jej utraty (amnezji). Oczywiście, jak każdy podział, nie wyczerpuje on bez reszty wszystkich możliwości. Objawami konwersyjnymi ruchowymi są niedowłady i porażenia. Zaburzenia na tle organicznym mają dość wyraźną i określoną symptomatologię, w wypadku porażeń ruchowych charakterystyczne jest ułożenie kończyn, typowe zmiany w napięciu mięśniowym, różnice w odruchach głębokich.

Nerwica hipochondryczna

Charakterystyczne są zaburzenia świadomości i układu uczuciowo ruchowego. Najczęściej występuje nagły początek i niekiedy nagle ustąpienie zaburzeń. Role decydująca odgrywają procesy uczenia się w zetknięciu z trudnymi sytuacjami, których jednostka nie potrafi opanować i rozwiązać. Z socjologicznego punktu widzenia sytuacja, w jakiej on się znajduje chory jest dla niego korzystna. Człowiek jest zwolniony ze swoich społecznych obowiązków i najbliższe otoczenie zaczyna go otaczać swa opiekę. Cofa się jakby na czas choroby do okresu dzieciństwa- nie musi pracować, osłania się go przed codziennymi troskami i trudnymi problemami. Dba się o niego i pielęgnuje. Nic dziwnego, że jeśli ktoś zajmuje pozycję chorego bezpodstawnie, tj. nie będąc rzeczywiście chorym, budzi to w otoczeniu poczucie krzywdy i sprzeciw. Ośmieszenie jest, jak wiadomo, najczęściej używaną i najskuteczniejszą formą społecznej agresji. Lekarze nie stanowią w tym wypadku wyjątku chory, który zanudzi ich swoimi skargami i któremu nic nie pomaga, a u którego mino najskrupulatniejszego badania nic obiektywnie stwierdzić nie mogą, budzi niechęć lekarzy, zabierając im cenny czas. Hipochondryk czuje się chory, a lekarz tej choroby w nim nie znajduje. Bywają w praktyce lekarskiej sytuacje odwrót, gdy chory czuje się zdrów, a lekarz znajduje w nim chorobę nieraz bardzo poważną (np. gruźlicą, wstępne stadia choroby nowotworowej, chorobę nadciśnieniową, uogólnioną miażdżycą itd.) . Hipochondryk nie udaje choroby, naprawdę wszystko go boli. Boli głowa, serce, brzuch, bolą mięśnie, stawy, kości, drętwieją palce u rąk i nóg, bóle wędrują z jednego miejsca w drugie; gdy przestanie boleć głowa, zaczyna dokuczać serce itd. Ból sprawia, że uwaga chorego z otoczenia przenosi się na własne ciało, ono staje się ogniskiem jego przeżyć psychicznych.

Nerwica natręctw

Nerwica natręctw albo nerwica anankastyczna polega na tym, że lęk nerwicowy skupia się w sytuacji bezsensownej bądź sprzecznej z dominata przeżyć chorego. Stwarzając jakoby autonomiczną i niezależna od reszty psychiki całość, która w sposób perseweracyjny daje znać o sobie utrudniając, a niekiedy uniemożliwiając normalne życie. Głównym jej objawem są natręctwa ruchowe bądź myśli natrętne. Cecha charakterystyczna jest to, iż im bardziej chory walczy z objawami ty, bardziej one się nasilają. Wysiłek woli jest nieskuteczny, wrecz szkodliwy w tym przypadku. Objawy anankastyczne pojawiają się w śladowych ilościach u zdrowych ludzi. Każdemu może się zdążyć, że jakaś melodia z reklamy czy filmu, myśl, słowo czy liczba „wpoi się nam do głowy”. Tkwi bardzo mocno w naszych głowach, tak, iż nie jesteśmy wstanie o tym przestać myśleć. Myśli natrętne to idee, wyobrażenia czy impulsy do działania, które pojawiają się w świadomości w sposób stereotypowy. Czynności przymusowe - rytuały to stereotypowe i wielokrotnie powtarzane zachowania. Mają one zapobiegać mało prawdopodobnym wydarzeniom, które, w mniemaniu osoby dotkniętej zaburzeniem, mogłyby nastąpić, w razie zaniechania wykonania rytuału. Często te domniemane wydarzenia związane są z wyrządzeniem krzywdy sobie lub komuś. Zaburzenie to nieomal zawsze łączy się z lękiem, który nasila się przy próbach zaniechania czynności przymusowej oraz nierzadko depresją i depersonalizacją. Przykładem zachowań kompulsywnych może być trichotillomania a kompulsją dokonywane kilka razy na godzinę mycie rąk lub całego ciała. Osoby cierpiące na to zaburzenie najczęściej zdają sobie sprawę z absurdalności czynności, które wykonują, z ich dezorganizującej roli. Czują jednakprzymus psychiczny ich dokonywania.

Nerwica depresyjna

Każda nerwica jest skorelowana ściśle z cierpieniem, ogólnym obniżeniem nastroju. Trudno cieszyć się z czegokolwiek, jeżeli wszystko człowieka drażni, człowiek jest zmęczony, obolały, gdy nęka go napięcie, wszystko ogarnia wszechobecny niepokój, życie przestaje mieć sens, mamy koszmary senne, fobie, trapią nas same złe myśli. Trudno jest, bowiem wyodrębnienie ocenić czy wyodrębnienie nerwicy depresyjnej, jako osobnej nozologicznej jednostki może być słuszne. Nie jest to stanowisko powszechnie uznawane, jednakże coraz częściej zauważa, się jednostki nerwicowe, w których obniżenie nastroju jest objawem dominującym. Zastrzeżenia budzi także nazwa, gdyż depresja to zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych charakteryzujące się objawami, które można następująco pogrupować na emocjonalne, poznawcze, somatyczne, motywacyjne i myśli samobójcze [5]. Stwarza ona duże problemy w diagnostyce, gdyż trudno ją odróżnić od lżejszych postaci depresyjnej cyklofrenii. Smutek i zahamowanie, zarówno psychiczne jak i ruchowe, może być identyczne w obu przypadkach. Objawami występującymi przy nerwicy depresyjnej są min. Pesymizm, niepokój, niezadowolenie, niska samo ocena, brak wiary w siebie i swoje możliwości oraz spadek wagi ciała mogą dojść także myśli samobójcze w cięższych przypadkach.

Nerwica Lękowa

Lęk jest nieustannym osiowym towarzyszem chorego na nerwicę, jednakże u chorego na nerwicę lękową jest dominatem, występuje również w psychozach. Lęk tym różni się od strachu, że w tym ostatnim istnieją rzeczywiste czy też możliwe zagrożenia. Osoby będące w stanie nerwicy lękowej, wykazują dość często cechy uspasabiające do nerwicowych reakcji lękowych. Do takich reakcji lękowych można zaliczyć min. : brak pewności siebie, oczekiwanie niepowodzeń, skłonność do przeżywania z niepokojem i napięciem mających nastąpić wydarzeń, nadmierną wrażliwość na opinię innych, niedocenianie swoich możliwości. Przyczyną nerwicy lękowej są sytuacje bezpośredniego zagrożenia, a także długotrwale utrzymujące się sytuacje urazowe o cechach konfliktu lub frustracji. W przypadku sytuacji bezpośredniego zagrożenia uraz psychiczny, doznany np. w warunkach frontowych, wyzwala gwałtowne przerażenie z silnym odczynem wegetatywnym i nieraz z przymgleniem świadomości. Po ustąpieniu ostrej reakcji pojawiają się napady lęku, zwykle o stopniowo malejącym nasileniu, w okolicznościach przypominających pierwotną sytuację urazową. Długotrwałe sytuacje urazowe prowadzić mogą do rozwinięcia się innej postaci nerwicy lękowej, której objawem są fobie. Wykazują one znaczną różnorodność. Mogą, więc pojawić się:

· agorafobie - lęk przed przejściem przez otwartą przestrzeń,

· klaustrofobie - lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami,

· mizofobie - lęk przed zabrudzeniem się,

· karcinofobie - lęk przed zachorowaniem na raka.

W przypadku lęku przed zachorowaniem - nozofobia, występuje poczucie poważnego zagrożenia chorobą, a nie przeświadczenie, iż niebezpieczna choroba niszczy organizm.

Nerwica Narządowa

W przypadku, gdy zaburzenia czynnościowe wegetatywne dotyczą określonego narządu (np. żołądka) lub układu sercowo-naczyniowego, wówczas nerwice o takim obrazie klinicznym bywają nazywane nerwicami narządowymi. Do nerwic narządowych m.in. zaliczana jest ”nerwica sercowo-naczyniowa" - zaburzenia dotyczą czynności serca lub układu naczyniowego, „napadowe skurcze przełyku”, „nerwica żołądka", „nerwicowy skurcz głośni" etc.

Egocentryzm

Egocentryzm to nerwicowe skoncentrowanie się człowieka na problemie samego siebie i głębokie przekonanie, że jego cierpienia i doznania są wyjątkowe i nieporównywalne ze stanem innych. Człowiek egocentryczny jest nastawiony roszczeniowo do świata, przywykły do brania, a nie dawania czegokolwiek z siebie. W tym stanie chory jest wyjątkowo czuły na doznawane krzywdy i urazy, które wyczuwa w każdym działaniu innych. Wrażliwość jest często tak duża, że pacjent nie zwraca uwagi na przykrości, jakie sprawia otoczeniu. Im bardziej egocentryczne (przeważnie u dzieci) jest nastawienie człowieka, tym bardziej wydaje się mu, że świat kręci się wokół niego, że jest osobą wyjątkowo ważną, i tym mniejsza jest możliwość wczuwania się w cudze sytu...

Plik z chomika:

Dr.Rockit