Lokalny stan termodynamiczny nieruchomego płynu określają:
· dwa parametry intensywne, jak temperatura , ciśnienie, gęstość lub objętość właściwa,
· skład chemiczny płynu (określający rodzaj płynu).
TEMPERATURA – jest miarą średniej energii kinetycznej atomów lub molekuł płynu. Do pomiaru temperatury można użyć przyrządu opartego na zależności temperatury od określonej właściwości płynu ( objętość , ciśnienie , przewodność cieplna i inne ).
Podstawową jednostką temperatury bezwzględnej jest KELWIN [ K ].
Dopuszcza się stopnie CELCJUSZA [0C ] przy czym: 0 0C = 273,16 K (zero stopni Kelwina w skali Celsjusza wynosi –273,16 0C).
CIŚNIENIE – stanowi sumaryczny efekt zderzeń molekuł z powierzchnią ściany lub powierzchnią zanurzonego ciała w płynie. W ujęciu fenomenologicznym, tzn. bazującym na molekularnej strukturze płynów, ciśnienie p, mierzone w [Pa ] wynosi:
p = F / A
gdzie
F – parcie, [N]
A – powierzchnia działania parcia, [m2]
Jednostką ciśnienia w układzie jednostek SI jest PASKAL [Pa}
1Pa = 1N/m2 = 1 kg/ms2
Ponadto stosuje się następujące relacje:
1 bar = 105 Pa = 0,1 MPa = 1,0194 at
1 at ≈ 0,981 bar
100 Pa = 1 hPa = 1 mbar ≈ 0,75 mm Hg
10 Pa ≈ 1 mm H2O
1000 hPa ≈ 750 mm Hg
GĘSTOŚĆ – przez gęstość ρ rozumiemy masę płynu odniesioną do jednostki objętości stąd:
ρ = lim (Δm/ΔV) = dm/dV
ΔVà Vel pł
W tej zależności Δm oznacza elementarną masę płynu w danym punkcie o objętości ΔV.
Dla płynu w równowadze termodynamicznej gęstość wyraża zależność:
ρ = m / V
m – masa płynu o objętości V.
Jednostką gęstości w układzie SI jest 1 kg/m3.
Jeśli gęstość zależy tylko od ciśnienia, to mówimy o płynie BAROTROPOWYM, co wyraża się zależnością:
ρ = f ( p )
Gdy gęstość zależy jeszcze od innych czynników, np. od stężenia roztworu c, mówimy o płynie BAROKLINOWYM
ρ = f ( p, c, …).
CIĘŻAR WŁAŚCIWY – g stanowi ciężar odniesiony do jednostki objętości płynu:
g = ρ g
Jednostką ciężaru właściwego jest 1kg / (m2 s2 ), co wynika z poniższego zapisu:
(kg/m3 )(m/s2) = (N m)(g m3 s2) = (N m s2)/(m m3 s2) = (N/m2)(1/m) = Pa/m
Podobnie jak gęstość, ciężar właściwy można wyrazić następująco:
g = lim (Δmf /ΔV) = dmf /dV
ΔVàVel pł
gdzie Δmf = Δm g
LEPKOŚĆ – czyli TARCIE WEWNĘTRZNE jest to zdolność płynu do przenoszenia naprężeń stycznych między sąsiednimi warstwami płynu, poruszającymi się z różnymi prędkościami względem siebie.
Naprężenia styczne w płynie powstają także między płynem a ciałem stałym, np. ścianką zbiornika lub przewodu. Naprężenia stycznie nie występują w stanie spoczynku płynu.
Miarą lepkości jest – DYNAMICZNY WSPÓŁCZYNNIK LEPKOŚCI – μ (mi)
Zgodnie z hipoteza NEWTONA naprężenie styczne g (tau) jest proporcjonalne do szybkości ścinania g, tzn.
t = m gׂ
Zależność ta wyraża PRAWO TARCIA NEWTONA.
Z tej zależności wynika wymiar lepkości.
jednostką lepkości jest 1kg/(m s) ; jest to jednostka duża; stosuje się też jednostki mniejsze; są to:
1P ( 1poise ) = 10-1 kg / (m s) = 1 g / (cm s)
1cP ( 1 centypoise ) = 10-2 P = 10-3 kg /(m s) = 10-2 g/(cm s)
Lepkość wody w 20 0C wynosi około 1cP.
Lepkość powietrza w 20 0C wynosi 1,807 × 10-4 g/ (cm s).
Prócz lepkości dynamicznej stosuje się również lepkość kinematyczną n (ni).
Współczynnik lepkości kinematycznej definiuje się następująco:
n = m / ρ
Z powyższej zależności wynika jednostka podstawowa, a mianowicie – 1 m2/ s.
W użyciu są jednostki mniejsze:
1 St ( stokes ) = 10 -4 m2 / s = 1 cm2/ s
1cSt ( centystokes ) = 10 -2 St = 10-6 m2/s = 10 cm2/ s
PRZEWODNOŚĆ CIEPLNA PŁYNÓW
W przypadku braku równowagi termodynamicznej zachodzi proces wyrównywania energii, czyli przekazywania jej od molekuł o większej energii do molekuł o mniejszym zasobie energetycznym.
Trwa to dotąd ,aż dojdzie do wyrównania poziomu energii molekuł, tj. aż temperatura płynu wyrówna się , czyli dojdzie do stanu równowagi termodynamicznej.
Rozważmy prosty przykład jednokierunkowego przepływu ciepła pomiędzy dwiema równoległymi płaszczyznami, odległymi o dx. Temperatury płaszczyzn są stałe, ale różne. Różnica temperatury wynosi dT. Zachodzi przewodzenie ciepła, opisywane
PRAWEM FOURIERA o postaci
q = - λ×dT/dx
λ ( lambda ) – współczynnik przewodności cieplnej, W / (m K).
Znak minus wynika stąd, że temperatura zmniejsza się (przyrost temperatury jest ujemny), a strumień q musi mieć wartość dodatnią jako realna wielkość fizyczna.
Istnieje tu analogia między prawem Fouriera a prawem Newtona, definiującym współczynnik lepkości dynamicznej μ .
Współczynniki przewodzenia ciepła praktycznie nie zależą od ciśnienia, natomiast rosną wraz z temperaturą.
Np. dla powietrza w t = 20 0C λ = 0,024 W /(m K),
natomiast w t = 1000 0C λ = 0,076 W /(m K).
Dla cieczy współczynniki przewodzenia ciepła λ wynoszą 0,1 – 0,2 W/(m K);
np. dla wody λ = 0,6 W/(m K),
dla rtęci λ = 6,5 W/(m K).
DYFUZJA
Dyfuzja jest procesem, związanym z molekularnym wyrównywaniem stężeń.
Rozpatrzmy mieszaninę dwóch składników A i B.
Jeśli w tej mieszaninie w dwóch różnych punktach nieruchomego płynu występują różne stężenia obu składników, to wtedy zachodzi spontaniczny ruch molekuł tych składników z miejsc o większym stężeniu do miejsc o stężeniu mniejszym. Ta migracja molekuł stanowi istotę procesu DYFUZJI.
Szybkość dyfuzji opisuje PIERWSZE PRAWO FICKA o postaci
JA = - DAB (dCA/dx)
w którym:
DAB - współczynnik proporcjonalności jako kinematyczny współczynnik dyfuzji, m2/s,
CA - stężenie składnika A , kmol /m3,
x - odległość, m,
JA - szybkość dyfuzji składnika A, kmol/m2s.
DAB wyraża liczbowo ilość moli składnika A, który dyfunduje w jednostce czasu (1s) między dwoma równoległymi płaszczyznami (═), odległymi o 1 m i prostopadłymi (^) do kierunku dyfuzji, jeżeli różnica stężeń składnika A między tymi płaszczyznami jest równa jedności (CA = 1).
Współczynnik dyfuzji jest wielkością charakterystyczną dla danego składnika w danej mieszaninie.
W normalnych warunkach współczynniki dyfuzji w fazie gazowej wynoszą około 10-5 m2/s.
Współczynniki dyfuzji zależą od ciśnienia i temperatury następująco:
DAB ~ T3/2/p
znak„ ~ „ - oznacza proporcjonalność.
W cieczach współczynniki dyfuzji wynoszą około 10-9 m2/s.
Zgodnie z teorią STOKESA – EINSTEINA – EYRINGA w przybliżeniu jest stałe wyrażenie o postaci:
...
karola.lenarczyk