METODYKA NAUCZANIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO DZIECI
Metoda (z greckiego methodos) – droga postępowania:
- poglądowa
- słowna
- działania ogólnego
Metody te zostały przeniesione z dydaktyki ogólnej.
Współczesna definicja metody wychowania fizycznego:
Obecnie metody wychowania fizycznego to sposoby stawiania uczniów w sytuacjach zadaniowych, w których uczniowie pod kierunkiem nauczyciela dokonują zmian w strukturze własnego ciała i jego funkcjach, zdobywają wiadomości, umiejętności i nawyki w zakresie kultury fizycznej oraz kształtują pozytywną postawę wobec niej.
Systematyka wg Strzyżewskiego:
3 rodzaje metod:
1) metody reproduktywne (odtwórcze)
a) metoda naśladowcza ścisła np. aerobik
b) metoda zadaniowa ścisła
c) metoda programowanego uczenia się
2) metody proaktywne (usamodzielniające, aktywizujące osobowość ucznia)
a) metoda zabawowo-naśladowcza
b) metoda bezpośredniej celowości ruchu
c) metoda programowanego usprawniania się
3) metody kreatywne (twórcze, wyczucie własnego ciała)
a) metoda ruchowej ekspresji twórczej
b) metoda problemowa
Metody reproduktywne:
a) metoda naśladowcza ścisła – cechy charakterystyczne
1. ścisłe odtwarzanie czyli reprodukowanie pokazanego ruchu (wzorca)
2. ćwiczenie jest określone i ma tylko 1 rozwiązanie takie jakie założył nauczyciel
3. uczeń jest przedmiotem zabiegów dydaktycznych tzn. jest sterowany przez nauczyciela
4. proces nauczania techniki ruchu przebiega wg określonej technologii, której istotą jest wielokrotne powtarzanie ćwiczenia, aż do ukształtowania się nawyku ruchowego
5. motywację zastępuje odpowiedni system kar i nagród
negatywne skutki:
1. obniżenie u uczniów zdolności sterowania sobą, uczniowie nie przykładają znaczenia do tego co robią i zanika zainteresowanie zajęciami ruchowymi
2. brak zdolności do zmiany postępowania
3. bierność i brak inicjatywy, niesamodzielność
4. schematyczność postępowania
5. brak niezbędnych warunków do kształtowania się pozytywnych postaw wobec kultury fizycznej
dotyczy zadań ściśle określonych czyli takich, gdzie celem jest opanowanie elementarnych technik ruchu, konkurencji sportowych, rozwój sprawności motorycznych, wzmocnienie danych grup mięśniowych. Stosujemy ją, gdy chcemy nauczyć określonych umiejętności czy też cech motorycznych
np. wyuczenie różnego rodzaju ustawień, pozycji wyjściowych do ćwiczeń, ćwiczeń korekcyjnych , równoważnych (na przyrządach), nauczanie zwisów, skoków przez przyrządy, ćwiczenia zwinnościowo-akrobatycznych, w nauczaniu rzutów/ chwytów/ kozłowania piłki/ tańcach, w opanowaniu techniki ruchu sportowego (pływanie, narciarstwo)
Stosujemy tu tzw. ciągu metodyczne, które są uporządkowanymi zbiorami zadań szczegółowych pośrednich, prowadzących najprostszą i najkrótszą drogą do opanowania całego zadania.
Nauczyciel musi:
- podać nazwę zadania
- objaśnić słownie
- pokazać (3 razy – normalnie, w zwolnionym tempie, normalnie)
uczeń samodzielnie uczy się określonego zadania ruchowego przy pomocy przygotowanego wcześniej przez nauczyciela programu w postaci broszury, tablic poglądowych, zestawu ćwiczeń
Metody proaktywne:
Związana jest ze stosowaniem ćwiczeń gimnastycznych. Polega na wywołaniu u dzieci myślowego obrazu przedmiotu lub zjawiska, którego istotą jest ruch i zalecenie naśladowania go. Dzieci naśladują czynności ludzi, zwierząt, postaci z bajek, ruchu mechanizmu i zjawisk przyrody. Ruchy nie muszą być dokładne, dajemy dużo swobody, aby pobudzić fantazję i inicjatywę dziecka.
Nauczyciel wie, które mięśnie chce uaktywnić.
metoda przejściowa od ćwiczeń stosowanych w formie ruchów naśladowczo-zabawowych do ćwiczeń wykorzystywanych wg pewnych prawideł i z należytą precyzją ruchów gimnastycznych. Zasadniczą cechą jest łagodne przejście od ruchów w formie zabawowej do ruchów poprawnych. Zadania maja być proste i łatwo zrozumiałe
np. w stanie jednonóż drugą napisz swoje imię, w staniu z wyskoku dosięgnij gałęzi
Przykładem proaktywnego zastosowania tej metody są ścieżki zdrowia czyli specjalnie przygotowane i wyposażone w zestaw urządzeń do ćwiczeń oraz tablic z instrukcją.
Metody kreatywne:
metoda Labana -5 tematów:
1. wyczucie własnego ciała
2. wyczucie ciężaru (siły)
3. wyczucie przestrzeni – ruchy na różnych poziomach
4. rozwijanie wyczucia płynności ruchów, ciężaru ciała, przestrzeni i czasu (ruchy lokomocyjne po linii prostej, kątowej, zygzakowatej)
5. kształtowanie umiejętności współdziałania z partnerem lub grupą
tematyki należy szukać w życiu codziennym, w sporcie i gimnastyce twórczej. Zadania problemowe raz wykonane można powtarzać wielokrotnie, bo za każdym razem zmieniają się warunki, sytuacje, partner. Trzeba myśleć i działać szybko, elastycznie w czasie akcji ruchowej
ćwiczenia
Zabawy ruchowe, znaczenie zabaw, podział zabaw
Okoń wymienia zabawy:
- konstrukcyjne i tematyczne oraz
- gry ruchowe najpierw, potem stolikowe i dydaktyczne
Cechy zabaw wg Okonia:
1. zabawa jest działaniem motywowanym wewnętrznie, dobrowolnym nie nakazanym, np. niepokoju, smutku, żalu, zatroskania
2. jest działaniem opartym na wyobrażeniach, fikcyjny umowny charakter ma na ogół miejsce, czas oraz przedmioty używane w zabawie
3. świat subiektywny tworzony w zabawie jest ściśle powiązany ze światem realnym (wtórna rzeczywistość)
4. jest działaniem o charakterze twórczym tzn. doświadczenie, obserwacje, wiedza dziecka o środowisku jest przekształcona w zabawie w sposób twórczy. Nie jest kopią realnego świata lecz jego przetworzeniem
5. jest uporządkowanym działaniem przez właściwe dla niej reguły
Zabawę od gry odróżnia:
1. znaczenie wyniku, większe niż w grach
2. charakter i znaczenie reguł
3. występowanie lub brak współzawodnictwa
4. występowanie lub brak pierwiastka fikcji (fikcja, iluzja w zabawie występuje, w grze nie ma lub jest bardzo ograniczona)
Maria Przetacznik-Gierowska – podział zabaw ze względu na rozwój dziecka:
1. zabawy funkcjonalne (występują najwcześniej)
2. zabawy manipulacyjne
3. zabawy tematyczne
4. zabawy konstrukcyjne
Zabawy funkcjonalne:
- pojawiają się najwcześniej, czynności takie jak: poruszanie częściami ciała, pełzanie, wstawanie, skakanie, ślizganie się, gaworzenie itp.
Zabawy manipulacyjne:
- występują w okresie niemowlęcym (1-12 miesięcy)
- pojawiają się gdy dziecko wyjdzie już z bezradności ruchowej i nabędzie trochę doświadczeń w zakresie zachowania się ruchowego np. potrafi unieść głowę, obrócić się gdy chwyta jedną ręką drugą, gdy chwyta zabawkę itp.
· Niespecyficzne: manipulowanie nie przystosowane do przedmiotu, kształt wielkość rodzaj nie maja znaczenia, tak samo manipulują różnymi przedmiotami np. wkładanie do ust, zrzucanie na podłogę
· Specyficzne: manipulowanie przedmiotami odpowiadający w sposób ich właściwościom oraz przeznaczeniu
- zabawy te przyczyniają się do rozwoju sfery ruchowej, poznawczej i emocjonalno-społecznej. Rozwijają spostrzeżenia, wyobrażenia, myślenie, mowę, uwagę i pamięć.
Zabawy tematyczne (naśladowcze):
- dzieci bawią się w dom, sklep, lekarza, szkołę. Rola tych zabaw jest ogromna, ponieważ dziecko utrwala i pogłębia swoją wiedzę o świecie wyrażając jednocześnie własny stosunek do otaczającej rzeczywistości.
- charakterystyczną cechą tych zabaw jest to, że odbywają się w większych lub mniejszych grupach rówieśniczych (3-4 rok życia)
- dzieci rozdają sobie role, zamieniają się nimi, zaczynają zabawę i kończą w dowolnej chwili, samodzielnie określają reguły zabawy
- tym zabawom towarzyszy ruch
- dzieci bawiąc się rozwiązują szereg zabaw ruchowych wymagających siły, zręczności, szybkości i wytrzymałości.
Zabawy konstrukcyjne:
- doskonalą sprawność ręki dziecka, sprzyjają poszerzaniu wiedzy o przedmiotach i ich właściwościach, budzą zainteresowanie techniką, rozbudzają inwencję twórczą i wyobraźnię
- zabawy te angażują dzieci ruchowo, zmuszają organizm dziecka do podejmowania wysiłku fizycznego, psychicznego i umysłowego, sprzyjają rozwijaniu zaradności życiowej.
Zabawy w przedszkolu i szkole
Rola Nauczyciela:
- powinien zapoznać się z zabawą
- dzieli grupę na zastępy
- dba o przestrzeganie przepisów
- wybiera właściwy moment rozpoczęcia i zakończenia zabawy
- ogłasza wyniki współzawodnictwa podkreślając dobre i złe postawy
- w czasie zabawy zachęca i pomaga dyskretnie dzieciom mniej sprawnym
- może, a niekiedy powinien brać udział w zabawie
- przy pomocy dzieci zbiera i porządkuje pomoce
Rodzaje zabaw:
1. zabawy i ćwiczenia orientacyjne:
mają charakter wychowawczy, uczą umiejętności zachowania i poruszania się w grupie w różnych codziennych okolicznościach. Wyrabiają cechy życia zbiorowego takie jak: ład, porządek, dyscyplina, podporządkowanie się przepisom oraz ćwiczą cechy indywidualne tj. szybką reakcję, spostrzegawczość, orientację.
Pozwalają na wyuczenie ćwiczeń porządkowych – ustawień, pozycji wyjściowych do ćwiczeń. Rozwijają narządy zmysłów poprzez wyrabianie spostrzegawczości i reakcji na sygnały.
Pobudzają dziecko do myślenia, przyczyniając się do usprawnienia chodu i biegu, uczą orientacji w przestrzeni, w terenie podczas spacerów i wycieczek
2. zabawy i ćwiczenia bieżne:
3. zabawy i ćwiczenia z elementem podskoku i skoku:
wymagają dobrej koordynacji nerwowo-ruchowej, elastyczności stawów, umiejętności dobrego odbicia i miękkiego elastycznego lądowania, łączenia rozbiegu z odbiciem i lądowaniem.
4. zabawy i ćwiczenia z elementem wspinania się:
wpływają na wzmocnienie pasa barkowego, mięśni tułowia i siły ramion. Wyrabiają cechy charakteru i odwagę, silną wolę, szybką decyzyjność, pomagają w opanowaniu lęku wysokości i przestrzeni.
5. zabawy na czworakach:
mają podtrzymywać naturalną gibkość kręgosłupa, wyrabiać swobodę ruchów, wzmacniać mięśnie tułowia, pasa barkowego, ramion. Wyrabiają zwinność, wyrównują nieprawidłowości postawy ciała.
6. zabawy z elementami rzutu, celowania, toczenia i noszenia
uczą prawidłowego rzutu tzn. polega na zamachu odwiedzeniu ręki, przegięciu tułowia do tyłu oraz na szybkim z odpowiednią siłą przeniesieniu ręki i tułowia do przodu. Uczymy rzutów jedną i drugą ręką, do celu. Uczymy chwytu wolnego bez przyciągania piłki do tułowia.
7. zabawy ze śpiewem
Ćwiczenia, zabawy i gry terenowe:
- atletyka terenowa
- ćwiczenia zabawy i gry terenowe
- wycieczki
Oprócz tego:
- pływanie
- sporty zimowe
Zajęcia w zimie do -8/10 oC
Ocena w wychowaniu fizycznym powinna spełniać 2 funkcje:
1. diagnostyczna – opisuje rozwój umiejętności ucznia, rozpoznaje braki ucznia jednocześnie weryfikuje stosowane przez nauczyciela metody,
2. klasyfikująca – ocenia poziom opanowania wiedzy, umiejętności ruchowych, informuje o osiągnięciach ucznia.
2 poziomy oceny:
- satysfakcjonujący – świadczy o tym, że uczeń wykazał się swoimi osiągnięciami,
- brak postępu – nauczyciel i rodzice muszą wspomagać dziecko w pracy nad sobą.
Składowe oceny:
1. rozwój społeczny – stosunek do przedmiotu, innych.
2. podejście dziecka do wykonywanej pracy – do zabawy lub gry, zaangażowanie, zdyscyplinowanie, wytrwałość.
3. analiza wiadomości dziecka związanych ze zrozumieniem potrzeb aktywności ruchowej i unikania działań szkodliwych dla zdrowia oraz wiadomości o rozwoju jego organizmu.
4. usprawnianie własnego ciała
POŻĄDANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA
Postawy
Umiejętności
Wiadomości
justina_przedszkolanka