UKŁAD ROZRODZCZY Ż narządy dzielimy na zew i wew. ZEW *jajniki- parzyste gruczoły wytwarzające komórki jajowe oraz hemoglobine; estrogeny (odp za zew cecy półciowe, wykrztałcenie, popęd i płodnośc), progresteron *jajowody- parzyste narządy ktore transportuja komórke jajową do macicy. Tu dochodzi do ewentualnego zapłodnienia *macica- jest mniejscem rozwoju zarodka, a następnie plodu *pochwa-narząd kopulacyjny WEW *wargi sromowe- więkrze i mniejsze, chronia przed urazem mechanicznym i wnikaniem drobnoustrojów *łechtaczka- narząd odbierajacy wrażenia zmysłowe UKŁAD ROZRODZCZY M Jądro- produkuje plemniki oraz androgeny (testosteron).Rola androgenów: >Warunkują zew czechy półciowe, popęd i płodność >umieszczone sa w mosznie, która pełni f. ochrooną i termostatu <niższy o 4'> Najadrza- tu odbywa się magazynowanie i dojrzewanie plemników Nasieniowody- transportuja sperme w kierunku cefki moczowej Prącie- narzad kopulacyjny Do ukladu m należa gruczoły, która wydzieline tworzy sperma #g. krokowe tzw. prostata #g. pecherzykowe #g. cewkowo-opuszkowe NAJCZESTRZE SCHORZEIA I PROFILAKTYKA ~Rak szyjki macicy- jedna z przyczyn zachorowań jest HPV ~Mechanizmy przenoszenia wirusa HPV: ^kontakt seksualny: genitalio-genitalny, manualno-genitalny, organo-genitalny. Prezerwatywa może zmniejszyć ryzyko ale nie daje 100% ochrony ^Pozaseksualne drogi: matka niemowlęciu, nie przenosi się przez krwew ^czynniki ryzyka: -przewlekłe zakarzenie wirusem -duża liczba partnerów, czesto zmieniana -wczesne rozpoczecie współżycia - wieloletnia antykoncepcjia -immunosupresja -przewlekłe, bakteryjne zakażenie pochwy -cukrzyca,otyłość -czeste porody -wieloletnie palenie papierosow -dieta uboga w antyoksydanty, niedobór prowitaminy, karotenidów i wit C -niski status socjoekonomi ~profilaktyka raka szjki macicy: *pierwotna szczepionki: czterowalentna, dwuwalentne, chronia przed wirusem cn. 5 lat *wtórna: cytologia pdst- metoda wykrywania zmian przednowotworowych i nowotworowych szyjki macicy-polega ona na pobraniu przez ginekkologa przez polożoną przy pomocy spc. standardowej szczotecki (wymazu) komorek znajdujacych się na szyjce m. RAK PIERSI czynniki ryzyka: @wiek @czynniki genetyczne @urodzenie dziecka po 35 roku życia lub bezdzietnośc @brak lub krótki okres karmienia piersia @wczesna pierwsza miesiaczka NRZADY RUCHU: szkielet, staw i wiązadła oraz mięśnie >Bierny uklad ruchu sklada się z kości, stawów i wiązadeł. Nie uczestniczy on aktywnie w wykonywaniu ruchów >Cynny uklad ruchu stanowi miesnie przyczepione do szkieletu, których skórcze powodują przemieszczanie FUNKCJA SZKIELETU #rusztowanie całego ciała #przyczep dla mięsni #wzrost org #ochrona dla narzadow wew #rora krwiotwórcza #magazynowanie soli mineralnych Szkielet człowieka sklada się z 2 cz., szkielet osiowy do którego nalezy kręgosłup podzielony na odcinki: odcinek szyjny (7 kręgów) pierwsze 2 kregi atlas i axis (dżwignia i obrotnik) odcinek piersiowy (12 kregow) odcinek lędżwowy(5 kręgów) odcinek krzyzowy (5 kręgów) zrośnięty w kość krzyzową odcinek guziczny (4-5 kregow) SZKIELET CZASZKI *szklada sie z 2 cz. 1 cz to tz mózg czlowieka: kości czołowej, cienieniowej, potylicznej, skroniowej, klinowa, sitowa *twarzo (trzewio) czaszka: jażmowa, żuchwowa, 2 kosci szczękowe, łzawa SZKIELET KONCZYN Konczyna górna połączona z szkieletem osiowym za pomoca kości barkowej: obojczyk i łopatka (obręcz barkowa), ramieniowa, łokciowa, promieniowa, nadgarstkowa, śródreczna, paliczki Kończyna dolna połączona z szkieletem osiowym za pomoca obeczy miednicowej Miednica 2 kości biodrowe, łonowa z przodu, kulszowa z tyłu Noga udowa, rzepka, piszczel, strzałkowa, sten, śródstopie, paliczki BUDOWA CHEMICZNA KOSCI Kości zbudowane są z 2 rodzajów sub >osseina- jest to sub org- białko nadające kości elastyczność >soel wapienne (główne węglany i fosforany) sub nieograniczona, dzieki ktorej kosc jest twarda i wtrzymala RODAZE POŁOŃCZEŃ KOŚCI Igr. połonczenia nieruchome, gdy stykajace sie ze soba elementy szkieletu nie wykazuja w stosunku do siebie ruchomosci np. kościozrosty, szwy w czaszcze II gr. połończenia półruchome tam gdzie stykaja sie ze soba elementy szkieletu wykazuja pewna niewielka ruchomosc np. kregi kregoslupa, połączenie zeber z mostkiem, spojenie łonowe III gr. połończenia ruchome tzw. stawy w żaleznosci od tego w ilu plaszczyznach elementy szkieletu moga sie przemieszczac wzgledem siebie, wyrozniamy 3 gr: *stawy jednoosiowe- kosci przemieszczaja sie do siebie wzgledm jednej plaszczyzny tzw. stawy zawiasowe np. kolano *dwuosiowe- mozliwosc ruszania w 2 plaszczyznach np. staw siodelkowy *wieloosiowe tzw. osiowe np. w biodrze HIGIENA UKLADU KOSTNEGO wazne jest by : #stosowac odp diete bogata w bialko, wapn i wit D #uprawianie cwiczen fizycznych przyczyniajace sie do hamowania wzrostu #unikanie cwiczen wysilkowych mogacych mogacych obciazyc szkielet i doprowadzic do jego deformacji # zachowanie odpowiedniej pozycji podczas siedzenia lezenia #odp ułozenie podczs snu NAJCZESTRZE SCHORZENIA UKLADU KOSTNEGO ^krzywica kości objawia sie skrzywieniem kosci dł. (kończyn). Pierwsze objawy to utrata apetytu, pocenie sie, niepokuj. Przyczyna choroby jest niedobor wit D3 rówież zbyt mała ilość promieni słonecznych. Występuje u dzieci podczas intensywnego wzrostu ^osteoporoza (zrzeszotowienie kosci) zmniejszona wytrzymałosc kosci, zwiekrzona podatnosc na łamanie. Choruja głównie starsi. Przyczyną jest odwapniinie kości i zanik masy kostnej- rozżedzenie kości ^bóle kregosłupa przyczyny: -wady wrodzone -wypadki -przeciazanie -brak ruchu -zaniedbanie postawy w dziecnstwie -zle nawyki Sposoby zapobiegania wyrobienie odp nawyków, spanie - twarde równe łóżko, kręgosłup w linji prostej, bez poduski, waleczek pod odcinkiem ledzwowym chodzenie- podnoszenie głowy, wyprostowane plecy, noga na której przenosimy ciezar w momencie zetkniecia płaskie obuwie, a kiedy to mozliwe chodzimy boso Siedzenie przy pracy właściwa wysokość biurka i krzesła, koniecna przerwa podczas siedzenia Jazda samochodem pamietamy ze przy dłuzszej jezdzie nawet w prawidłowej pozycji nalezy robic przerwy aby uchronic nas i nasz kregoslup przed zmeczeniem Podnoszenie i noszenie ciężarów plecy proste, równo obciazone 2 rece, niesiony ciezar jak najblizej tułowia, podnosimy ciezar z pozycji kucnej
symulator