Zagrożona młodzież - Rozdział 11
Profilaktyka – wczesna interwencja, terapia i inne rozważania na temat środowiska
Ryzyko ma charakter kontinuum od ryzyka odległego do bezpośredniego. Czynniki wpływające na ryzyko obejmują cechy demograficzne takie jak przynależność do określonej klasy społ i status ekonomiczny stres związany z rodziną społecznością i szkołą a także cechy osobowości.
Historia programów profilaktycznych.
W latach 60 programy edukacyjne związane z narkotykami skupiły się na dostarczeniu informacji. Te pierwsze wysiłki opierały się na taktyce straszenia moralizowania i przedstawiania informacjo – często niewłaściwej. Wiele programów zakładało przekazywanie mających budzić lek informacji dotyczących społecznych i zdrowotnych konsekwencji używania narkotyków. Podejście to okazało się nieskuteczne.
Lata 70 w programach zapobiegania narkomania zaczęto zajmować się czynnikami indywidualnymi i społecznymi, związanymi z uzależnieniem. Zaczęto przekazywać właściwe informacje. Najważniejszym podejściem do kwestii zapobiegania stała się edukacja emocjonalna. Zamiast skupić uwagę na nadużywaniu substancji uzależniających wysiłki edukacyjne koncentrowały się raczej na czynnikach związanych z używaniem narkotyków i zmierzały do wyeliminowania przypuszczalnych powodów sięgania po narkotyki. Programy edukacji emocjonalnej skupiły się na samoocenie. Podejście to również zawiodło.
Lata 80 w działaniach profilaktycznych zaczęto wykorzystywać strategie emocjonalne poznawcze i behawioralne. Programy te skupiały się na rozwijaniu kompetencji społecznej i prospołecznych wzorów radzenia sobie z problemami – umiejętności życiowe. Kładą one nacisk na rozwijanie zdolności społecznych i prospołecznych postaw jak i całościowe metody działania.
Kompleksowy model profilaktyki wczesnej interwencji i terapii.
Opis modelu
Model oparty jest na założeniu że kompleksowe programy zapobiegania wczesnej interwencji i terapii mają podstawowe znaczenie dla złagodzenia problemów dzieci i młodzieży należących do grup ryzyka. Przedstawiany jest jako działania obejmujące szereg zjawisk mających charakter kontinuum. Jest źródłem zarówno odpowiednich składników interwencji ukierunkowanych na społeczeństwo i lokalną społeczność rodzinę oraz szkołę jak i ogólnych podstawowych programów profilaktyki. Obejmuje również programy zapobiegania i terapii drugiego poziomu oraz strategie interwencji terapeutycznych stosowanych w dalszej kolejności po niepowodzeniu wcześniejszych działań.
Ryzyko odległe wiąże się z pewnymi cechami demograficznymi. W miarę jak młodzi ludzie rozwijają się i dojrzewają ujawniać się mogą cechy osobowości, które wiążą się z coraz wyższym ryzykiem. Jeśli cechy te nie zostaną poddane modyfikacji wkrótce może zostać przekroczony stopień ryzyka odległego i wysokiego a młody człowiek znaleźć w grupie ryzyka bezpośredniego wystąpienia wielu problemów. Osiągając kraniec kontinuum młodzi mogą zachowywać się w sposób typowy dla jednej lub więcej spośród 5 kategorii.
Kontinuum podejść
Działania ogólne są najbardziej odpowiednim rodzajem interwencji wówczas, gdy dziecko obciążone jest ryzykiem minimalnym lub odległym. W miarę jak młody człowiek przechodzi z grupy ryzyka odległego do grupy ryzyka wysokiego coraz bardziej pożądane staje się podjęcie działań ukierunkowanych. Gdy następuje przejście do grupy ryzyka bezpośredniego a następnie gdy pojawiają się zachowania typowe dla różnych kategorii ryzyka interwencji bardziej użytecznymi są specyficzne formy terapii a później działania drugiej szansy. Każde z działań może być przeprowadzone w odrębie społeczności, rodziny lub szkoły ( drugi pas)
Celem działań ogólnych prowadzonych w środowisku szkolnym jest utrzymanie lub poprawa wyników nauki, prospołecznych wzorców radzenia sobie z problemami oraz zdrowia psychicznego większości dzieci. Syt idealna zintegrowanie programu z programem szkolnym.
Działania ukierunkowane
Obiektem działań ukierunkowanych są grupy młodych ludzi których łączy to że okoliczności w jakich się znaleźli lub ich życiowe doświadczenie zwiększa prawdopodobieństwo w przyszłości poważnych problemów. Wskaźniki demograficzne specyficzne czynniki stresowe związane ze środowiskiem oraz braki pewnych umiejętności wskazują na potrzebę wdrożenia ukierunkowanych programów profilaktycznych. Przykładem tych grup mogą być dzieci z rodzin o niskich dochodach. Specyficzne czynniki stresowe związane ze środowiskiem również mogą się okazać użyteczne w dostarczaniu pretekstów do objęcia młodych ludzi działaniami ukierunkowanymi. Dzieci rodziców rozwiedzionych z problemem alkoholowym. Grupę kwalifikującą do zastosowania programów działań ukierunkowanych stanowią dzieci, których zachowanie wskazuje na brak pewnych umiejętności. Dzieci te są osamotnione, depresyjne, zalęknione, agresywne w kategoriach edukacyjnych bywają określane jako dzieci o upośledzonej zdolności uczenia się lub o zaburzeniach zachowania. Posiadają krytycznie niskie kompetencje szkolne rozumienie siebie zdolności komunikacji oraz umiejętności radzenia obie i kontrolowania własnych zachowań. Zanim zostanie zaplanowana i zastosowana właściwa forma interwencji muszą być dokładnie określone czynniki ryzyka problemy i potrzeby grupy poddawane działaniom ukierunkowanym.
Sesje przypominające
Działania profilaktyczne powinny być intensywne, kompleksowe i mieć charakter ciągły. Interwencje o charakterze działań jednorazowych nie są szczególnie skuteczne ponieważ korzyści wynikające z programu nikną w stosunkowo krótkim czasie. Krótkotrwałe interwencje dają krótkotrwałe efekty. Wynika z tego, że dla podtrzymania efektów należy przeprowadzać okresowe i ciągłe sesje przypominające Sesje takie są ważne w przypadku działań o charakterze ogólnym a dla działań ukierunkowanych i specyficznych form terapii mają znaczenie zasadnicze.
Specyficzne formy terapii
Stosowane wobec osób zagrożonych bezpośrednim ryzykiem. Powinny być stosowane wobec młodych ludzi, których pewne cechy osobowości problemy i zachowania wiąża się bezpośredni sposób z działaniami typowymi dla kategorii ryzyka.
Obejmują także interwencje ukierunkowane na zachowania ryzykowne. Uwzględniają charakterystyczne dla określonych sytuacji postawy i umiejętności mające szczególny związek z poszczególnymi kategoriami ryzyka. Celem specyficznych form terapii jest zwiększenie wiedzy młodych ludzi o kategoriach zagrażających im problemów nauczenie ich alternatywnych zachowań i umiejętności radzenia sobie z trudnościami oraz pomoc w oparciu się różnym formom nacisków społecznych, których konsekwencją może być picie alkoholu lub używanie innych substancji uzależniających zaangażowanie w działalność przestępczą, przedwczesna aktywność seksualna porzucanie szkoły lub samobójstwa.
Działania drugiej szansy
Programem drugiej szansy należy objąć dzieci, które zaczęły używać substancji uzależniających porzuciły szkołę zaszyły w ciąże lub zaczęły wykazywać inne zachowania problemowe. Młodzieży, która dokonała błędnych wyborów trzeba stworzyć okoliczności umożliwiające zmianę zachowań na bardziej konstruktywne potrzebują drugiej szansy.
Celem działań ogólnych, ukierunkowanych terapeutycznych i działań drugiej szansy jest ograniczeniu wpływu tych czynników ryzyka, które w największym stopniu przyczyniają się do powstawania problemów młodych ludzi Interwencje te dają najlepsze wyniki wówczas, gdy mają charakter kompleksowy i obejmują możliwie jak najszerszy zakres czynników ryzyka.
Model ten uwzględnia wpływy środowiska obejmując konteksty społeczne rodzinne i szkolne, zauważając związki między tymi środowiskami. Interwencje dotyczące każdego z tych kontekstów wyobrażone są jako fragmenty pewnego kontinuum działań poczynając od wczesnej szeroko zakrojonej profilaktyki poprze wczesne działania interwencyjne zmierzające do udzielania wsparcia i angażowania w treningi w sposób skoordynowany aż do działań terapeutycnych obejmujących różne formy edukacji treningów i udzielania porad.
Społeczeństwo/ społeczność lokalna
Działania zapobiegawcze prowadzone w tym kontekście to poprawa warunków socjoekonomicznych zwiększenie dochodów uboższych gospodarstw domowych poprawa opieki nad dziećmi zwiększenie możliwości zatrudnienia i awansu zawodowego opracowanie dla potrzeb społeczności lokalnej programów opieki społecznej oraz wspieranie rozwoju norm i wartości społecznych, które nie niosą ze sobą ryzyka.
Rodzina
Profilaktyka wczesna interwencja i terapia stosowane wobec rodziny i ich dysfunkcji składają się na kontinuum. Rozpoczyna się ono od strategii opracowanych w celu wzmocnienia rodzin – strategii wspierających interakcje komunikację stabilność wzajemne udzielanie sobie pomocy i poszanowanie wartości prospołecznych. Uwzględnia się także programy opieki prenatalnej i zdrowotnej. W miarę narastania problemów rodzinnych wdrażane są programy wsparcia społecznego i emocjonalnego oraz treningi umiejętności potrzebnych rodzicom. Gdy osiągnięty zostaje skraj kontinuum szczególnej wagi nabierają programy zajmujące się nadużyciami i zaniedbaniami wobec dzieci dysfunkcjami rodzicielskimi oraz przemocą w rodzinie.
Szkoła
Celem programów szkolnych jest wykształcenie we wszystkich dzieciach umiejętności społecznych i poznawczo – behawioralnych. W miarę jak dzieciom przybywa lat i osiągają kolejne etapy rozwoju charakter podejmowanych działań ewoluuje od ogólnego do ukierunkowanego na specyficzne grupy lub poszczególne dzieci. Dzieci, których cechy demograficzne czynią je bardziej podatnymi na rozwój problemów zasługują na specjalną uwagę jeszcze zanim zaczną chodzić do przedszkola. Dzieci, które doznały takich urazów jak życie w biedzie, fizyczne zranienia, wykorzystywanie seksualne, zaniedbywanie przez rodziców ich rozwód lub śmierć powinny być identyfikowane w ciągu kilku kolejnych lat nauki w szkole po to by otrzymać właściwe wsparcie.
Programy treningów związanych z możliwymi do przewidzenia etapami rozwoju oraz naciskami ze strony środowiska powinny zawierać informacje na temat umiejętności uczenia się i organizowania sobie czasu przygotowywania się do zdawania sprawdzianów zdobywania przyjaciół postępowania w niebezpiecznych sytuacjach w razie znalezienia się samemu w domu unikania i zgłaszania faktów wykorzystywania seksualnego. W miarę jak młody człowiek dojrzewa powinna mu być przekazywana wiedza na temat tego jak należy się przygotować do kontaktów intymnych jak zabezpieczyć przed ciążą jak unikać nadużywania substancji uzależniających i opierać się naciskom wywieranym przez rówieśników i media by nie spowodować negatywnych konsekwencji oraz jak postępować w innych sytuacjach życiowych. Działania te powinny mieć raczej charakter realizowanych w sposób ciągły elementów programów szkolnych
Edukacja psychologiczna – obejmuje treningi zdolności psychologicznych lub przekazywanie wiedzy na temat psychologii. Może mieć charakter profilaktyczny lub terapeutyczny. Wykorzystywana do wzmocnienia ogólnych umiejętności radzenia sobie z problemami oraz niesienia pomocy dla młodzieży podejmującej pracę w celu redukcji leku i innych emocjonalnych czynników stresowych dla zmniejszenia poziomu agresji i złości w celu poprawy zdolności niezbędnych w kontaktach interpersonalnych jak sposób na złagodzenie samotności oraz poprawy umiejętności uczenia się i zachowywania w sposób asertywny.
Model zapobiegania wczesnej interwencji / terapii reprezentuje jedno z możliwych podejść do problemu zmiany środowiska w którym rozwija się młodzież zagrożona.
Trzy inne zagrożenia natury środowiskowej są szczególnie ważne:
- relacje między niosącymi pomoc dorosłymi a młodzież zagrożoną
- upodniotowienie jako główny element działań mających pomóc młodym ludziom
- aktywność społeczna – bezpośredni udział w procesie zmian społecznych
Relacje
Są jednym ze środków umożliwiających młodym zdobycie zarówno umiejętności przydatnych w szkole jak i niezbędnych zdolności społecznych. Dzieci mają możliwość wzmacniania poczucia własnej wartości u dzieci i młodzieży.
Upodniotowienie
Pomaga aktywnie przeciwstawiać się swemu środowisku w miejsce dotychczasowej pasywnej akceptacji jako rzeczy nie poddającej się zmianom.
bopotrzebuje1