John Locke (1632 – 1704) – twórca empiryzmu (źródłem wiedzy są wrażenia zmysłowe, w umyśle człowieka powstają pewne refleksje, które są podstawą i założeń).Wszechstronne wychowanie gentlemana:Wychowaniu prywatnemu powinni podlegać chłopcy z najbogatszych domów, dzieci biedne powinny uczyć się w szkole zawodowej, powszechnej, która przygotowuje do pracy w manufakturach. Nie ma tu mowy o wychowaniu intelektualnym, dzieci nie uczą się pisać ani czytać. Od 4 do 14 roku życia dzieci biedne mają uczęszczać do szkoły. Dla gentlemanów należy organizować wychowanie indywidualne, nie grupowe, prywatne. Należy kształtować wychowanie fizyczne i zdrowotne. Wychowanie fizyczne:Kto potrafi zachować u dziecka swobodę, a jednocześnie skłonić je do dobrego postępowania, ten zdaniem Locke’a posiadł tajemnicę wychowania.Skuteczność procesu wychowania moralnego zależy w dużej mierze od stanu zdrowia dziecka, od jego tężyzny fizycznej.Przekonanie, że w zdrowym ciele jest zdrowy duch wynikało z własnego słabego stanu zdrowia oraz z faktu, że Locke był lekarzemWychowanie fizyczne należy rozpocząć już od chwili narodzin dziecka. Wyrobienie tężyzny fizycznej i odporności zalecał poprzez hartowanie dzieci: lekkie ubranie, kąpiele w zimnej wodzie.Dzieci powinny przebywać na powietrzu i to bez względu na pogodę, spać na twardym posłaniu i jeść proste potrawy. Zdrowie i tężyzna fizyczna to niezwykle ważny warunek powodzenia w życiu.Wychowanie intelektualne:Na ostatnim miejscu stawiał Locke wykształcenie intelektualne, które pragnął oprzeć przede wszystkim na zasadzie użyteczności; miało ono służyć trosce o własny majątek oraz życiu towarzyskiemu i konwersacjiW programie nauczania przewidywał najpierw naukę pisania i czytania w języku ojczystym, obcego języka nowożytnego, najlepiej francuskiego, najbardziej użytecznego i popularnego w handlu. Łacina miała służyć do czytania autorów klasycznych.Ponadto zalecał naukę geografii, arytmetyki, geometrii, astronomii, chronologii, historii, prawa ustrojowego, księgowości, anatomii człowieka, nauk przyrodniczych, etyki i psychologiiDoradzał opanować jedno z rzemiosł, gdyż umiejętność manualna potrzebna jest także gentlemanowi.Ważną rolę przypisywał też kształceniu dobrych obyczajów, tańcom, szermierce, jeździe konnej, muzyce i sztuce plastycznej.Jean Jaques Rousseau:Twórca wychowania naturalnego (28 czerwca 1712 – 2 lipca 1778)I Obowiązek naturalnego wychowania polega na obserwowaniu natury i postępowaniu zgodnie z jej wskazówkamiII Wyrażanie miłości i szacunku dla dzieckaIII Swoboda w działaniuIV Samodzielne działanie jako najważniejszy środek wychowawczyV Wiedza powinna być zgodna z zainteresowaniami i możliwościami intelektualnymiVI Ludzie rodzą się dobrzy i równiVII Bezprawie, nierówność, bogactwo i nędza hamują postęp i dążenia człowieka do dobra i piękna.VIII Wyzwolenie naturalnych spontanicznych sił dzieckaIX Dziecko samo musi dochodzić do wiedzy o świecie (nie z książek, ale poprzez kontakt z naturą)X Najwięcej wiedzy zdobywa dziecko w nauce rzemiosłaXI Nie ma nauczyciela, jest wychowawca.Wyróżnia 4 okresy w rozwoju człowieka:okres niemowlęctwa (do nauki mówienia)okres dzieciństwa (do 12 roku życia)okres chłopięctwa (do 16 roku życia)okres młodzieńczości (do 20 roku życia)Wychowanie kobiet:Kobieta miała być bierna i słaba, ma zajmować się domem i wychowaniem dzieci, dbać o ciepło rodzinnego ogniska. Musi podlegać mężowi, być troskliwa o dzieci. Kobieta do momentu wyjścia za mąż ma poznać salonowe życie, wyszumieć się, a potem bezgranicznie poświęcić się rodzinie. Praca wychowawcza Katona: (Katon Stary 234-149 r. p. n. e.)-Był reprezentantem arystokratycznej myśli politycznej. Pełnił urząd cenzora. -Postanowił sam kształcić swego syna i starał się być dla niego najlepszym wzorem do naśladowania. -Uczył chłopca pisania, czytania oraz prawa rzymskiego i religii, obyczajów historii. Ułożył dla niego całą encyklopedię wiedzy ówczesnej, a wśród niej wyraźnymi i wielkimi literami spisał dzieje ojczyste, aby mu ułatwić ich czytanie. -Doglądał także rozwoju fizycznego syna (rzucanie dzidą, posługiwanie się tarczą, walka wręcz, jazda konna, pływanie, hartowanie organizmu). -Uczył syna praktycznej pracy w gospodarstwie wiejskim (jak uprawiać rośliny, ćwiczył w kierowaniu niewolnikami, uczył elementarnej medycyny w celu orientacji w stanie zdrowotnym niewolników, leczenie chorób). -Wiązał uczciwość tylko z grupą ludzi zajmujących się rolnictwem, ponieważ ten zawód predysponuje do uczciwych zachowań. -Był przeciwnikiem daleko oddziaływującej na Rzym w tamtym okresie kultury greckiej, jednak nie do końca uchronił się przed jej wpływem. Kształcenie kobiet:W Rzymie kobiety nie były tak wykluczone od kształcenia się w naukach jak w Grecji.Uboższe dziewczęta uczęszczały do szkół elementarnych często wspólnie z chłopcami. Córki rodzin zamężnych uczyły się mówić po grecku. Wiele kobiet doszło w Rzymie do wyższego wykształcenia.Wychowanie domowe:Obyczaj wymagał, aby to ojciec przygotowywał syna do pełnienia przyszłych ról społecznych na zasadzie żywych przykładów. Początkowo kształcenie nie wychodziło poza zakres elementarny.Dziewczęta także otrzymywały skąpe wykształcenie elementarne. Matki uczyły je robót kobiecych (przędzenie, tkanie), śpiewu, tańca i muzyki.Instytucje pedagogów:W Rzymie pedagogów wybierano spośród niewolników, zwracając dokładną uwagę na ich wykształcenie, poziom umysłowy i moralny, wiek, sprawność fizyczną. Do ich obowiązków należało noszenie za dzieci przyborów szkolnych, opieka poza lekcjami oraz wpajanie im języka greckiego poprzez rozmowę z dziećmi w tym języku.Aby przygotować niewolników do tak odpowiedzialnej funkcji, zaczęto organizować w końcowym okresie republiki w bogatych arystokratycznych domach, a następnie także w dworach cesarskich specjalne szkoły dla niewolników zwane pedagogiami. Uczono w nich wytwornych manier, czytania, pisania, deklamacji, czasami pisania listów oraz pięknego czytania utworów literackich.Za wzorowe spełnianie swoich funkcji, niewolnicy nierzadko w nagrodę zyskiwali wolność. Szkoły średnie i ich program:Do szkół średnich młodzież rodzin zamożnych udawała się po ukończeniu 12 roku życia, natomiast dzieci uboższych rodzin po ukończeniu szkoły elementarnej.Organizowane one były na wzór hellenistyczny i uczyły jedynie języka greckiego i literatury greckiej. W szkołach tych gramatyści zwracali główną uwagę na reguły gramatyczne i sztukę poprawnego wyrażania się po grecku. Używano w tym celu podręcznika gramatyki greckiej opracowanego przez Dionizosa z Tracji. Po zrealizowaniu tego punktu gramatysta czytał fragment uczniom, po czym oni go powtarzali. Gdy każdy już umiał poprawnie wypowiedzieć każde słowo, gramatysta wyjaśniał fragment pod względem gramatycznym, etymologicznym, historycznym, mitologicznym, filozoficznym i porównywał go z innymi znanymi już uczniom dziełami literackimi. Na zakończenie uczniowie opowiadali treść fragmentu własnymi słowami. Takie metody wpajały młodzieży wiedzę encyklopedyczną.W końcowym okresie republikańskiego Rzymu rzymianie dążyli do rozszerzenia programu nauczania szkół średnich. Zrealizowano w tym celu wysunięty przez kulturę hellenistyczną program „Siedmiu sztuk wyzwolonych”, czyli: gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii i muzyki. Szybko okazało się, że jest to program zbyt obszerny. Zrezygnowano z dialektyki jako nauki abstrakcyjnej, arytmetykę i geometrię okrojono do potrzeb życia codziennego, astronomię ograniczono do sztuki obliczania kalendarza. Z programu szkół średnich usunięto wychowanie fizyczne i artystyczno - muzyczne jako dowód oryginalności i niezależności rzymskiej myśli pedagogicznej. W głównej mierze był to efekt poważnego rozluźnienia moralnego, jaki nastąpił w końcu III w. p. n. e.Z muzyki, którą uważano za przejaw luksusu i zniewieściałości, dopuszczalnej w życiu kobiet, a nie surowych wojowników i poważnych działaczy politycznych, pozostawiono jedynie naukę o długości tonów, pomocną w nauce poetyki i retoryki. Uroczyste greckie tańce potępiano jako dobre dla błaznów i niewolników.Szkoły elementarne:Szkoły elementarne (ludis) były zakładami prywatnymi. Mieściły się na rynkach lub przy innych placach. Często osłonięte były tylko przez żarem słonecznym bez ścian ani żadnych przyrządów. Prowadzone były przez nauczycieli (literatorów) najczęściej nieznanego pochodzenia, nierzadko niewolników lub wyzwoleńców o niskich kwalifikacjach i wynagrodzeniu. Freski odkopane w Pompejach i Herkulanum wskazują, iż dzieci siedziały na ziemi trzymając na kolanach kamienne tabliczki. Szkoły zajmowały się tylko nauczaniem, wychowanie pozostawiając rodzinie. W programie nauczania zawierały się naucza czytania, pisania, działania arytmetyczne, opowiadania z dziejów Rzymu, deklamacja ballad, nauka pieśni patriotycznych oraz znajomość prawa XII tablic. Program rozpoczynał się nauczeniem na pamięć alfabetu, gdy uczniowie opanowali tę sztukę dowiadywali się jak wyglądały deklamowane przez nich litery. Następnie uczyli się składać je w wyrazy. Początkowo na tabliczkach woskowych, lecz w trakcie zdobywania wprawy używali do pisania skrawków pergaminu. Działań arytmetycznych uczył lektor przy pomocy kamyków lub palców (lewa ręka jednostki i dziesiątki; prawa – setki i tysiące). W połowie III wieku p.n.e. pojawili się specjalni nauczyciele arytmetyki zwani kalkulatorami, którzy uczyli rachunków na wyższym poziomie. Nie należy się dziwić, że nauczanie metodą pamięciową wiązało się ze stosowaniem takich środków pedagogicznych jak rózgi i rzemienie. W szkole elementarnej lekcje trwały od rana do wieczora z przerwą na obiad. Charakterystyczną cechą tych szkół był fakt, że zarówno chłopcy, jak i dziewczęta mogły do nich uczęszczać.
migotka1313