I. PRAWO PRACY
Źródła prawa pracy •
1 ■ Podstawowe zasady prawa pracy
Prawo pracy — przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów, statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Podstawowymi źródłami prawa pracy, jak wynika z powyższej definicji, są więc ustawy — akty prawne uchwalane przez Sejm RP. Na ich podstawie tworzone są akty prawne niższego rzędu — rozporządzenia, wydawane przez Radę Ministrów, ministrów oraz inne uprawnione konstytucyjnie organy. Podając niezbędne szczegóły, umożliwiają one wprowadzenie ustaw w życie. Aktami prawnymi są również konwencje ratyfikowane przez RP. Innymi źródłami prawa pracy, obowiązującymi wdanym resorcie są zarządzenia, wydawane przez upoważnionych ministrów, zaś w danym zakładzie pracy — porozumienia zbiorowe, takie jak układy zbiorowe pracy, regulaminy pracy oraz wynagradzania, a także statuty.
UWAGA!
Zasada uprzywilejowania pracowników oznacza, iż postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
Podstawowe zasady prawa pracy są następujące:
♦ pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia i wypoczynku (art. 13 i 14 K.p.),
♦ pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy (art. 15 K.p.),
♦ pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 17 K.p.),
♦ pracownicy i pracodawcy mają prawo tworzyć organizacje w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów, lub do takich organizacji przystępować (art. 181 K.p.).
2 ■ Stosunek pracy
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Nieistotna jest tutaj nazwa zawartej przez strony umowy, lecz sam fakt zatrudnienia, na warunkach określonych powyżej. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu ww. warunków pracy. Stosunek pracy charakteryzuje się tym, że:
♦ jest dobrowolny,
♦ jest zobowiązaniem wzajemnym,
♦ praca jest świadczona osobiście,
♦ ma cel zarobkowy.
Dodatkowymi warunkami jest wykonywanie pracy w sposób ciągły, pod kierownictwem
pracodawcy.
Stosunek pracy powstaje poprzez zawarcie umowy o pracę, a także poprzez powołanie,
wybór, mianowanie, czy też spółdzielczą umowę o pracę.
Nie nawiązujemy stosunku pracy zawierając, np. umowę agencyjną, umowę-zlecenia, umowę o dzieło, kontrakt menadżerski. Są to tzw. umowy cywilnoprawne.
Umowa o pracę
Umowę o pracę zawiera się:
♦ na czas nieokreślony,
♦ na czas określony,
♦ na czas wykonania określonej pracy.
Każda z tych umów może być poprzedzona umową na okres próbny, nieprzekraczający
3 miesięcy.
W razie konieczności zastępstwa w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, możliwe jest zawieranie umowy o pracę z inną osobą na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.
Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie, z wyraźnym określeniem stron umowy, rodzaju i warunków umowy, a w szczególności powinna określać:
♦ rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, termin rozpoczęcia,
♦ wynagrodzenie ze wskazaniem jego składników,
♦ wymiar czasu pracy.
Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta na piśmie, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy i jej warunków.
Pracodawca informuje pracownika na piśmie, w terminie do 7 dni od dnia zawarcia umowy
o pracę o:
♦ obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
♦ częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za pracę,
♦ wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
♦ obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
♦ układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty.
oraz, gdy pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy, dodatkowo o:
♦ porze nocnej.
♦ miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia,
♦ przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracyoraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia oraz o zmianie tych warunków (w terminie nie późniejszymi niż 1 miesiąc od wejścia tych zmian) może nastąpić poprzez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy.
Zmiany istniejącego stosunku pracy
Można wyróżnić dwa sposoby zmiany warunków pracy i płacy określonych w umowie o pracę...
annamaria6696