Agata Mleczkowska
III rok Ochrony Środowiska
Ekoaudyt,
ekologiczne znakowanie produktów,
rolnictwo ekologiczne
EKOAUDYT
Audyt jest to ocena danej organizacji, osoby, systemu, procesu, projektu lub produktu. Ma on na celu stwierdzenie na podstawie przeprowadzanych testów opinii na dany temat-czy przedmiot audytu spełnia odpowiednie wymagania (teraz i w przeszłości)
Ekoaudyt, audyt ekologiczny czyli przegląd ekologiczny jest to przegląd przedsiębiorstwa pod kątem spełnienia norm i wymagań ochrony środowiska. Wykonuje się go w oparciu o analizę dokumentacji zakładu oraz stanu faktycznego przedsiębiorstwa, czyli odnośnie emisji hałasu, gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, oddziaływania na glebę czy emisję gazów i pyłów do powietrza. Ma to na celu określenie stopnia oddziaływania przedsiębiorstwa na poszczególne składniki środowiska.
Sprawdza czy dana działalność spełnia wszystkie normy, czy też ma jakieś barki, które należy zlikwidować, tak aby nie przekraczać tych wymogów i płacić możliwie najniższe opłaty związane z gospodarczym korzystaniem ze środowiska.
Audytu ekologicznego dotyczy rozporządzenie UE Nr 761/2001 o dobrowolnym uczestnictwie przedsiębiorstw przemysłowych we wspólnotowym systemie zarządzania środowiskiem i kontroli ekologicznej zakładu.
Audyt ekologiczny wykonywany jest:
1. Przed prywatyzacją przedsiębiorstwa, fuzją lub wejściem na giełdę itp. - w momencie kiedy chcemy pokazać, że nasza firma jest solidna i jej wartość jest wysoka ponieważ spełniamy wszystkie kryteria odnośnie ochrony środowiska.
2. Audyt ekologiczny może ustrzec przedsiębiorstwo przed przykrymi niespodziankami ze strony organizacji ekologicznych, które ujawniając niedociągnięcia inwestora są w stanie skutecznie zablokować inwestycję.
3. Audyt ekologiczny wykonywany jest również przed rozpoczęciem nowej inwestycji (przed uzyskaniem zezwolenia na budowę). Wtedy jest to raport o oddziaływaniu planowanej inwestycji na środowisko.
Audyt ekologiczny pomaga również inwestorowi w szybszy sposób uzyskać pozwolenie na budowę oraz pomaga w uzyskaniu funduszy ze środków Unii Europejskiej.
Rodzaje audytów ekologicznych
AUDYT EKOLOGICZNY - WSTĘPNY [eko-screening]
Polega na zbadaniu zobowiązań przedsiębiorstwa odnośnie przepisów ochrony środowiska:
-sprawdzenie dokumentacji ochrony środowiska,
-określenie rodzajów dokumentacji, które powinny być prowadzone w zakładzie.
W wyniku Eko-screaningu zostają wyznaczone wymogi ochrony środowiska jakie musi spełnić dane przedsiębiorstwo, a także zostają określone braki i zobowiązania, które muszą zostać spełnione.
AUDYT EKOLOGICZNY – PODSTAWOWY
Obejmuje on zakres audytu wstępnego rozbudowanego o analizę wpływu przedsiębiorstwa na poszczególne elementy środowiska (badania te odbywają się na terenie zakładu),
m.in. na:
- gospodarkę wodno-ściekową,
- emisję gazów do powietrza,
- emisję hałasu,
- gospodarkę odpadami,
- oddziaływania na glebę,
- a także analizę możliwych konfliktów społecznych.
AUDYT EKOLOGICZNY – PEŁNY [ustawowy]
Obejmuje on zakres audytu podstawowego rozbudowanego o analizę kompleksowego przeglądu ekologicznego wykonaną zgodnie z art. 238 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2006 Nr 129, poz.902, ze zm.).
Polega on na wnikliwej analizie wpływu zakładu na poszczególne elementy środowiska oraz dokładne określenie emisji przedsiębiorstwa, a także możliwość zmniejszenia tych oddziaływań.
AUDYT EKOLOGICZNY – LUX
Obejmuje zakres audytu pełnego + porównanie warunków funkcjonowania zakładu do zaleceń najlepszych dostępnych technik (ang. BAT – Best Available Techniques). Jest to zintegrowana analiza środowiskowa. Określa również sposób uzyskania dofinansowania aby zakład mógł funkcjonować zgodnie z BAT
W Polsce przedsiębiorcy oraz inne jednostki mogą starać się o uzyskanie specjalnych certyfikatów, które zaświadczają o tym, że zarządzanie firmą jest przyjazne dla środowiska.
Odbywa się to w dwóch systemach:
-EMAS
-ISO
Przyznawanie certyfikatu ISO nie jest uregulowane w regulaminach organizacji ISO.
EMAS - Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu
ang. Eco-Management and Audit Scheme
Podstawowe zasady systemu określa rozporządzenie 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001 r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji we wspólnotowym systemie ekozarządzania i audytu we wspólnocie (EMAS). W Polsce zaczęło obowiązywać 1 maja 2004 r.
Zasady funkcjonowania systemu ekozarządzania i audytu EMAS uregulowane są w:
· Rozporządzenie Nr 761/2001 Parlamentu Europejskiego z dnia 19 marca 2001 r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie zarządzania środowiskowego i audytu we Wspólnocie (EMAS)
· ustawa z dnia 12 marca 2004 o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz. U. Nr 70 poz.631 z późniejszymi zmianami),
a także w trzech aktach wykonawczych:
Rozporządzenie Nr 761/2001 obowiązuje w Polsce bezpośrednio tak więc przepisy nie mogą być powtarzane w prawie polskim. Państwa zrzeszone określają jednak własne regulacje krajowe, do stworzenia których zobowiązuje je wyżej wymienione rozporządzenie. Dlatego też wydawane są na ich terenach dodatkowe ustawy.
Rozporządzenie Nr 761/2001 zobowiązuje państwa członkowskie do określenia:
· Organu właściwego, który będzie wykonywał zadania przewidziane w rozporządzeniu
· Instytucji, która będzie prowadzić system akredytacji i nadzoru weryfikatorów środowiskowych
· Procedur związanych z rejestracją, jej odmową, cofnięciem lub zawieszeniem
· Zasad wsparcia dla udziału organizacji w EMAS, głównie dla małych i średnich przedsiębiorców
· Sankcji za nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia
Dodatkowo państwa mogą same ustalać opłaty związane z kosztami administrowania systemu EMAS, a także podejmować środki ułatwiające uczestnictwo w systemie EMAS małym i średnim przedsiębiorcą.
REJESTRACJA
Wymagania dotyczące rejestracji zawarte są w rozporządzeniu 761/2001, dodatkowo precyzuje je jeszcze ustawa polska.
Kandydaci starający się o rejestrację w systemie EMAS chcący uzyskać certyfikat
muszą wdrożyć system zarządzania środowiskowego (SZŚ) spełniający wymagania
określone w Rozporządzeniu EMAS (od 2001 r. wymagania Rozporządzenia EMAS w stosunku do SZŚ). Opublikować deklarację środowiskową, której celem jest poinformowanie społeczeństwa o oddziaływaniu danego przedsięwzięcia na środowisko oraz o prowadzonych w nim działaniach związanych z ochroną środowiska. Deklaracja ta musi być aktualizowana i weryfikowana co roku.
Muszą także poddać zarówno SZŚ, jak i deklarację weryfikacji przez akredytowanego weryfikatora środowiskowego. W Polsce Polskie Centrum Akredystacji jest odpowiedzialne za akredytację weryfikatorów, zgodnie z ustawą z 2002r. o systemie oceny zgodności oraz z rozporządzeniem 761/2001.
Jeżeli wszystkie wymagania zostaną spełnione, kandydat musi jeszcze wnieść opłatę rejestracyjną na konto bankowe prowadzone przez wojewodę. Wysokość opłaty stanowi iloczyn stawki określonej w art. 7 ust. 3 ustawy o EMAS -podstawowa wysokość tej opłaty wynosi 1000zl- i współczynnika różnicującego określonego w rozporządzeniu wydanym na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie współczynników różnicujących wysokość opłaty rejestracyjnej w krajowym systemie ekozarządzania i audytu. Np. dla organizacji pożytku publicznego, placówek oświatowo-wychowawczych i jednostek sektora finansów publicznych współczynnik ten wynosi 0,005, a więc opłata rejestracyjna wyniesie 5 zł.
Na końcu pozostaje jedynie złożenie wniosku o rejestrację w systemie do którego należy dołączyć zweryfikowaną deklarację środowiskową. We wniosku powinny znajdować się informacje ogólne, a także opis działalności, zakres rejestracji, dane organów właściwych do wydawania pozwoleń dla danego zakładu i do jego kontroli oraz dane weryfikatora. Dokładne wymagania określone są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu danych, które zawiera rejestr wojewódzki, oraz wzoru wniosku o rejestrację organizacji w rejestrze wojewódzkim ( Dz. U. Nr 94, poz. 931).
Jeżeli wszystkie wyżej wymienione warunki rejestracji zostały spełnione wniosek zostaje zaakceptowany i wpisany do rejestru wojewódzkiego i zastaje mu przydzielony trzycyfrowego numeru poprzedzonego znakiem PL i symbolem województwa. W ciągu siedmiu dni wojewoda przekazuje informacje do rejestru krajowego krajowego prowadzonego przez ministra środowiska. (Dane z tego rejestru obwieszczane są w Monitorze Polskim) Informacja ta zostaje przekazana dalej do rejestru wspólnotowego. Podmiot ten teraz ma prawo do używania znaku EMAS na publicznie dostępnej deklaracji środowiskowej, ale także na wszystkich materiałach dotyczących jego działalności - papierze firmowym i w materiałach promujących organizację, jej działania, wyroby lub usługi. EMAS dotyczy sposobu zarządzania firmą dlatego też zabronione jest umieszczanie znaku na wyrobach lub ich opakowaniach ponieważ mógłby być mylony z ekoznakiem.
Jeżeli podmiot należy do EMAS to informacje o ich uczestnictwie będą opublikowane.
Po wpisie do rejestru wojewódzkiego wojewoda podaje do publicznej wiadomości informacji odnośnie deklaracji środowiskowej umieszczonej w tym rejestrze. Deklaracje te są dostępne dla ludności, a dane ich dotyczące znajdują się w wykazie danych o dokumentach (art. 19 ustawy POŚ). Udostępnieniu podlega również Wojewódzki rejestr podmiotów zarejestrowanych w systemie prowadzony przez wojewodę ponieważ należy on do informacji o środowisku w rozumieniu ustawy POŚ.
W Monitorze Polskim publikowane są niektóre dane z rejestru krajowego i rejestru weryfikatorów środowiskowych które są prowadzone przez Ministra Środowiska.
Organami odpowiedzialnymi za realizację systemu ekozarządzania i audytu są- Minister właściwy do spraw środowiska, wojewodowie, Polskie Centrum Akredytacji (które zajmuje się akredytacją weryfikatorów środowiskowych) oraz Krajowa Rada Ekozarządzania ( jest to organ opiniodawczo-doradczy Ministra Środowiska).
Ekoznakowanie polega na oznakowaniu produktów za pomocą znaków, symboli. Ma to na celu wyróżnienie pewnych wyrobów, które spełniają określone wymagania ekologiczne spośród wszystkich innych tej samej kategorii, obecnych na rynku.
Symbole takie znajdują się na produktach codziennego użytku.
Znaki te są wyraźne i czytelne, klient patrząc na opakowanie w szybki i łatwy sposób może stwierdzić czy dany wyrób jest przyjazny dla nas i środowiska oraz czy można je powtórnie wykorzystać.
Dla każdej grupy towarów istnieją inne kryteria przyznawania ekoznaków. W Europie zgodnie z założeniami ustalonymi przez OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development) ekoznak zostaje nadany przez odpowiednia organizację publiczną lub prywatną (np. Europejska Organizacja ds. Eko-znaku). W Polsce kryteria przyznawania oznaczenia ekologicznego ustala Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A.-jest to jednostkowa spółka Skarbu Państwa. Zadaniem komitetu, który pracuje przy PCBC jest opracowanie kryteriów oceny wyrobów, na podstawie których PCBC może później wystawić certyfikat. Podstawa prowadzenia tej działalności przez PCBC jest:
-uchwała nr 1 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki z dnia 16 sierpnia 2004r., w której Minister Skarbu zobowiązał PCBC S.A. do realizacji zadań wynikających z rozporządzenia 1980/2000
-dokument pt. „Zasady i tryb przyznawania Eko-zaku” podpisane przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz dyrektora PCBC dnia 13 lipca 1998 roku.
Kwestie organizacyjne przyznawania ekoznaku nie zostały uregulowane w ustawie, ani innym akcie powszechnie obowiązującym.
Najczęściej spotykanymi ekoznakami na polskim i europejskim rynku są:
Znak ten mogą otrzymać wyroby polskie i zagraniczne nie powodujące (w odniesieniu do wcześniej ustalonego akceptowanego poziomu) negatywnych skutków dla środowiska oraz spełniające określone kryteria dotyczące ochrony zdrowia, środowiska i ekonomicznego wykorzystania zasobów naturalnych w trakcie całego cyklu życia wyrobu.
Produkty opatrzone tym znakiem zostały wyprodukowane na terenie Zielonych Płuc Polski przez zakład działający zgodnie z zasadami ochrony środowiska naturalnego.
Ekoland - Polska
Polskie Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi.
Przyznaje ono atesty gospodarstwom rolnym, które w produkcji stosują metody ekologiczne
eko